Άνοια: Κοινό εμβόλιο μπορεί να επιβραδύνει τη νόσο και να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου κατά 30%

Νέες έρευνες δείχνουν ότι ένα κοινό εμβόλιο μπορεί να προστατεύει τον εγκέφαλο – επιβραδύνοντας τη γνωστική έκπτωση και μειώνοντας τους θανάτους που σχετίζονται με την άνοια σχεδόν κατά 30%. Οι επιστήμονες λένε ότι τα ευρήματα είναι πρώιμα αλλά πειστικά, με ειδικούς να χαρακτηρίζουν τα ευρήματα «συναρπαστικά», λόγω του προστατευτικού αλλά και του θεραπευτικού δυναμικού.

Κοινό εμβόλιο φαίνεται να προστατεύει τον εγκέφαλο από γνωστική έκπτωση, σύμφωνα με νέα μελέτη

Ένα πρόγραμμα εμβολιασμού κατά του έρπητα ζωστήρα που ξεκίνησε στην Ουαλία το 2013 αποκάλυψε δύο ενθαρρυντικά ευρήματα: το εμβόλιο φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο ήπιας γνωστικής έκπτωσης και μπορεί επίσης να επιβραδύνει την εξέλιξη της άνοιας σε άτομα που έχουν ήδη διαγνωστεί με τη νόσο. Νέα μελέτη παρακολούθησης, βασισμένη σε προηγούμενα αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν στο Nature, τώρα συνδέει το ίδιο εμβόλιο με λιγότερους θανάτους από άνοια, ενισχύοντας την ιδέα ότι η παρεμπόδιση ιών όπως ο varicella zoster θα μπορούσε να βοηθήσει στην προστασία του εγκεφάλου.

Επειδή το εμβόλιο είναι ασφαλές, οικονομικό και ήδη ευρέως διαθέσιμο, αυτό το εύρημα θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία», λέει ο επιδημιολόγος Haroon Ahmed από το Cardiff University. «Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να ελεγχθεί η εργασία μας και να κατανοηθεί περισσότερο η πιθανή προστατευτική επίδραση που προσφέρει το εμβόλιο έναντι της άνοιας, ιδιαίτερα πώς και γιατί λειτουργεί», προσθέτει.

Το ουαλικό πρόγραμμα δημιούργησε μια φυσική σύγκριση μεταξύ των ανθρώπων ηλικίας 79 ετών, που ήταν επιλέξιμοι για τον εμβολιασμό, και εκείνων ηλικίας 80 ετών, που δεν ήταν – επιτρέποντας στους επιστήμονες να μελετήσουν τον αντίκτυπο του εμβολίου σε δύο σχεδόν πανομοιότυπες ομάδες.

Αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι του έρπητα ζωστήρα εκτός ενδείξεων – Για ποιες άλλες παθήσεις χρησιμοποιούνται

Σύμφωνα με άρθρο του 2025 με τίτλο «Off-label use of recombinant adjuvanted Herpes Zoster vaccine in a 10-year-old high-risk patient affected by epidermolysis bullosa», δύο δόσεις του εμβολίου χορηγήθηκαν με ασφάλεια σε ένα παιδί που προετοιμαζόταν για ανοσοκατασταλτική θεραπεία, χωρίς ανεπιθύμητες παρενέργειες την πρώτη εβδομάδα. Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι μετά από έξι μήνες το παιδί παρέμεινε καλά, χωρίς κλινικά σημαντικά συμβάντα ή λοίμωξη από έρπητα ζωστήρα.

Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα εμβόλια για τον έρπητα ζωστήρα λειτουργούν πολύ καλά για την πρόληψη της νόσου, και οι ερευνητές διερευνούν επίσης αν μπορεί να έχουν οφέλη πέρα από τα ενδεδειγμένα. Αυτά τα ευρήματα είναι πρώιμα και κυρίως παρατηρητικά, επομένως δεν αποτελούν επιβεβαιωμένες χρήσεις εκτός ενδείξεων, αλλά δείχνουν πιθανές ευρύτερες επιδράσεις που αξίζουν περαιτέρω μελέτη. Τα βασικά σημεία περιλαμβάνουν:

•  Ισχυρή προστασία έναντι του έρπητα ζωστήρα και των επιπλοκών του σε ενήλικες και ομάδες υψηλού κινδύνου
•  Καλή ανοσολογική απόκριση σε ανοσοκατεσταλμένους και σε άτομα χωρίς προηγούμενη έκθεση στον VZV
•  Παρατηρητικοί συσχετισμοί με χαμηλότερα ποσοστά εμφράγματος και εγκεφαλικού, αν και δεν έχουν αποδειχθεί από κλινικές δοκιμές
•  Ανασκόπηση του 2025 που δείχνει σταθερές συσχετίσεις με μειωμένα καρδιαγγειακά συμβάντα, αλλά με επισημάνσεις για πιθανή μεροληψία
•  Πρώιμα δεδομένα για χρήση «εκτός ενδείξεων» εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα, και όχι σε άλλες παθήσεις

Άνοια: Νέα δεδομένα δείχνουν ότι το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα μπορεί να έχει προστατευτική και θεραπευτική δράση

Από τα 14.350 άτομα που διαγνώστηκαν με άνοια πριν από την έναρξη του προγράμματος εμβολιασμού, περίπου οι μισοί πέθαναν από την πάθηση μέσα σε εννέα χρόνια. Το να είναι κάποιος εμβολιασμένος κατά του έρπητα ζωστήρα έκανε αυτό σχεδόν 30% λιγότερο πιθανό, σύμφωνα με την ανάλυση, υποδηλώνοντας ένα σημαντικό επίπεδο προστασίας. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι εμβολιασμένοι συμμετέχοντες ήταν λιγότερο πιθανό ή καθυστερούσαν να αναπτύξουν ήπια γνωστική έκπτωση, έναν συνηθισμένο προάγγελο της άνοιας. Σε συνδυασμό με τα προηγούμενα ευρήματα ότι το εμβόλιο μείωνε τον κίνδυνο να ξεκινήσει η άνοια εξαρχής, αυτά είναι ενθαρρυντικά σημάδια.

«Το πιο συναρπαστικό είναι ότι το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα δεν έχει μόνο προληπτικά οφέλη για την άνοια, αλλά μπορεί να την καθυστερεί και φαίνεται να έχει και θεραπευτικό δυναμικό για όσους έχουν ήδη άνοια», λέει ο βιοϊατρικός επιστήμονας Pascal Geldsetzer από το Stanford University στις ΗΠΑ. Ακόμη και με τον απρόσμενο σχεδιασμό του ουαλικού προγράμματος εμβολιασμού, τα δεδομένα δεν είναι αρκετά ισχυρά για να δείξουν άμεση αιτία και αποτέλεσμα – αλλά δείχνουν μια σημαντική συσχέτιση που αξίζει περαιτέρω διερεύνηση.

Μία από τις επόμενες προκλήσεις θα είναι να κατανοηθεί γιατί το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα μπορεί να έχει αυτόν τον αντίκτυπο στην ανάπτυξη και τη διάγνωση της άνοιας. Μπορεί να υπάρχουν μηχανισμοί του νευρικού ή του ανοσοποιητικού συστήματος σε δράση – ιοί που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα έχουν συνδεθεί σε ζωικά μοντέλα με τη συσσώρευση τοξικών πρωτεϊνών που παρατηρείται στη νόσο Αλτσχάιμερ, για παράδειγμα.

Περαιτέρω μελέτες θα μπορούσαν ενδεχομένως να εξετάσουν μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων σε ένα ευρύτερο εύρος ηλικιών, καθώς και να διερευνήσουν το πιο πρόσφατο εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα. Το εμβόλιο που χρησιμοποιήθηκε στην Ουαλία το 2013 έχει έκτοτε αποσυρθεί για μια νέα και βελτιωμένη εκδοχή. «Τουλάχιστον η επένδυση ενός μέρους των πόρων μας στη διερεύνηση αυτών των οδών θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανακαλύψεις όσον αφορά τη θεραπεία και την πρόληψη», λέει ο Geldsetzer.

Πηγή: oloygeia.gr