Έλλειψη σιδήρου: Το σημάδι στα μάτια και άλλα 6 συμπτώματα- Πώς αντιμετωπίζεται

Οι μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια, τα εύθραυστα νύχια και η συνεχής κόπωση μπορεί να είναι προειδοποιητικά σημάδια για έλλειψη σιδήρου, ένα πρόβλημα υγείας που, μόνο πέρυσι, οδήγησε σχεδόν 200.000 άτομα στα βρετανικά νοσοκομεία.

Σύμφωνα με μια νέα έκθεση, σχεδόν 200.000 άτομα εισήχθησαν σε νοσοκομεία στην Αγγλία πέρυσι λόγω χαμηλών επιπέδων σιδήρου. Πρόκειται για αύξηση 11% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και σχεδόν δεκαπλάσια αύξηση σε σύγκριση με πριν από 25 χρόνια, όταν ο αριθμός των εισαγωγών ήταν μόνο 20.000.

Ο σίδηρος μας δίνει δύναμη και ενέργεια για την καθημερινότητα, όπως εξηγεί ο Dr Ferras Alwan, αιματολόγος σύμβουλος στο Harley Street Clinic, μέρος του HCA Healthcare. «Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης, του συστατικού των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταφέρει οξυγόνο σε όλο το σώμα».

«Χωρίς επαρκή επίπεδα σιδήρου, το σώμα δυσκολεύεται να παράγει υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια, οδηγώντας σε κόπωση, εξασθενημένη λειτουργία του ανοσοποιητικού, ακόμα και καρδιακές επιπλοκές ή νοσηλεία».

Ωστόσο, η μείωση των επιπέδων σιδήρου δεν είναι πάντα άμεσα εμφανής και πολλοί μπορεί να έχουν έλλειψη αυτού του απαραίτητου μεταλλικού στοιχείου χωρίς καν να το συνειδητοποιούν.

Ποια είναι λοιπόν τα σημάδια που πρέπει να προσέξουμε και τι μπορούμε να κάνουμε αν τα παρατηρήσουμε;

Μαύροι κύκλοι, τριχόπτωση και εύθραυστα νύχια

Μην υποθέτετε ότι οι μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια σας οφείλονται μόνο σε αϋπνία. Αν έχετε εύθραυστα, σπασμένα νύχια ή τα μαλλιά σας έχουν χάσει τη λάμψη τους, ίσως δεν ευθύνεται μόνο η περιποίηση μαλλιών ή νυχιών.

«Μαύροι κύκλοι, εύθραυστα νύχια, απώλεια μαλλιών ή μείωση της ποιότητας των μαλλιών είναι φυσικά σημάδια που μπορεί να υποδεικνύουν χαμηλά επίπεδα σιδήρου», αναφέρει ο Dr Alwan.

Σε περίπτωση ανεπάρκειας σιδήρου, τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης (μια πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρει οξυγόνο στο σώμα) είναι χαμηλά, γεγονός που σημαίνει ότι οι ιστοί του σώματος δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο.

Καθώς το δέρμα γύρω από τα μάτια είναι το λεπτότερο στο σώμα, η επίδραση αυτής της αποξυγόνωσης είναι πιο εμφανής, προκαλώντας σκούρα όψη στην περιοχή.

Ταυτόχρονα, η ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να προκαλέσει φθορές για τα μαλλιά και τα νύχια σας.

«Τα κύτταρα των νυχιών και των μαλλιών δεν μπορούν να αναγεννηθούν αποτελεσματικά όταν τα αποθέματα σιδήρου είναι σοβαρά εξαντλημένα», προσθέτει ο Dr Alwan.

«Το σώμα δίνει προτεραιότητα στις βασικές λειτουργίες όταν τα επίπεδα σιδήρου είναι χαμηλά, με αποτέλεσμα μη απαραίτητες περιοχές, όπως τα μαλλιά και τα νύχια, να εμφανίζουν τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια έλλειψης».

Αίσθημα άγχους

Μπορεί να αισθάνεστε πιο αγχωμένοι από το συνηθισμένο ή να δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε. Ο Dr Alwan αναφέρει ότι οι αλλαγές στη διάθεση είναι μια ακόμη πιθανή συνέπεια της χαμηλής περιεκτικότητας σε σίδηρο.

«Ο σίδηρος παίζει ρόλο στη λειτουργία του εγκεφάλου, οπότε τα χαμηλά επίπεδα μπορεί να συμβάλλουν σε συμπτώματα όπως ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης και κατάθλιψη».

Αίσθημα εξάντλησης

Είναι εύκολο να αποδώσουμε την εξάντληση στις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής, αλλά αν αποκοιμιέστε νωρίς το απόγευμα και δεν νιώθετε ποτέ πλήρως ξεκούραστοι, ίσως ευθύνονται τα επίπεδα του σιδήρου σας.

«Η υπερβολική κόπωση μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, καθώς οι περισσότεροι από εμάς έχουμε πολυάσχολες ζωές και βιώνουμε άγχος», αναφέρει ο Dr Alwan.

«Ωστόσο, αν η κόπωση σας είναι επίμονη και δεν βελτιώνεται με την ξεκούραση, θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη έλλειψης σιδήρου».

Ζαλάδες και αδυναμία

Αν η καθημερινή κίνηση σας αφήνει λαχανιασμένους ή ζαλισμένους, μπορεί να είναι σημάδι ότι τα επίπεδα σιδήρου σας είναι χαμηλά. Παρομοίως, το αίσθημα αδυναμίας, λιποθυμίας ή ζαλάδας θα μπορούσε να συνδέεται με την αναιμία, όπου το σώμα δεν έχει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια για να μεταφέρει οξυγόνο.

Ο Dr Alwan τονίζει ότι αυτά τα σημάδια πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

«Συμπτώματα όπως ζαλάδες, αίσθημα παλμών και δυσκολία στην αναπνοή ή επίμονη κόπωση θα πρέπει να οδηγήσουν σε ιατρική παρακολούθηση», λέει. «Αν παρατηρήσετε αυτά τα σημάδια, είναι απαραίτητο να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή άμεσα, καθώς η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση της κατάστασης».

Ποια είναι η θεραπεία;

Μετά από μια εξέταση αίματος, μπορεί να σας συνταγογραφηθούν δισκία σιδήρου. Ωστόσο, αυτά δεν αποτελούν άμεση λύση, όπως εξηγεί η Dr Helen Wall, γενική ιατρός από το Bolton.

«Η αποκατάσταση των επιπέδων σιδήρου με δισκία σιδήρου δεν είναι κάτι που γίνεται γρήγορα. Συνήθως, χρειάζονται τρεις έως έξι μήνες για την αποκατάσταση. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η αιτία της έλλειψης σιδήρου, όπως η βαριά αιμορραγία, διαφορετικά το πρόβλημα θα συνεχιστεί, ανεξάρτητα από το πόσο σίδηρο λαμβάνετε».

Η έλλειψη σιδήρου είναι πιο συχνή στις γυναίκες παρά στους άνδρες, λόγω του μηνιαίου κύκλου τους, προσθέτει η Dr Nitu Bajekal, ανώτερη σύμβουλος γυναικολόγος.

«Ιατρικά, η βαριά περίοδος μπορεί να προκαλέσει αναιμία, κάνοντάς σας να αισθάνεστε κουρασμένες και χωρίς ενέργεια. Αν η απώλεια αίματος ξεπερνά τα 80ml, τότε αυτό ονομάζεται μηνορραγία. Η βαριά αιμορραγία μπορεί να είναι πιο συχνή κατά την περιεμμηνόπαυση ή σε καταστάσεις όπως η ενδομητρίωση».

Ενώ τα δισκία σιδήρου θα αποκαταστήσουν τα αποθέματα σιδήρου του σώματος, συχνά προκαλούν παρενέργειες, όπως δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Επίσης, ο σίδηρος μπορεί να κάνει τα κόπρανα μαύρα και παχύρρευστα. Η Dr Wall συμβουλεύει να επιμείνετε στη θεραπεία και να εξετάσετε την πιθανότητα αλλαγής φαρμάκου.

«Πολλοί άνθρωποι έχουν γαστρεντερικές παρενέργειες, όπως αλλαγές στις κενώσεις. Αν σας επηρεάζουν, συζητήστε το με τον φαρμακοποιό ή τον γιατρό σας και μην σταματήσετε απλώς τη λήψη του σιδήρου. Υπάρχουν διαφορετικές φόρμουλες και δόσεις που μπορούν να βοηθήσουν».

Για να βελτιώσετε την αποτελεσματικότητα των δισκίων, η Dr Wall συνιστά: «Πάρτε τα τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από το γεύμα και αποφύγετε τη λήψη άλλων φαρμάκων για περίπου δύο ώρες». Η λήψη του σιδήρου με βιταμίνη C, όπως χυμό πορτοκαλιού, μπορεί επίσης να ενισχύσει την απορρόφησή του.

Τα συμπληρώματα σιδήρου που είναι πιο ήπια στο στομάχι μπορούν να ληφθούν προληπτικά, όπως εξηγεί ο Phil Beard, διατροφολόγος στη Viridian Nutrition.

«Δίνοντας προτεραιότητα στη διατήρηση των επιπέδων σιδήρου μέσω συμπληρωμάτων, υποστηρίζετε ισορροπημένα επίπεδα ενέργειας και μειώνετε την πιθανότητα να χρειαστείτε εντατικές θεραπείες σιδήρου στο μέλλον».

Ποιες τροφές ανεβάζουν τον σίδηρο

Το τι υπάρχει στο πιάτο σας μπορεί σίγουρα να βοηθήσει στη διατήρηση των επιπέδων σιδήρου. Ωστόσο, το τι τρώτε και πότε είναι το κλειδί. Ο Ποπάυ ήταν γνωστός για την αγάπη του στο σπανάκι για δύναμη, αλλά οι φυτικές πηγές σιδήρου δεν παρέχουν πάντα τόσο θρεπτική αξία όσο τα ζωικά προϊόντα.

Ο Beard εξηγεί: «Μια προσέγγιση που βασίζεται αποκλειστικά στη διατροφή μπορεί να μην επαρκεί, καθώς ο διατροφικός σίδηρος δεν απορροφάται πάντα αποτελεσματικά, ειδικά από φυτικές πηγές, οι οποίες παρέχουν σίδηρο μη αιμικής μορφής. Ο σίδηρος από φυτικές πηγές, όπως φασόλια, φακές, σπανάκι και εμπλουτισμένα δημητριακά, απορροφάται λιγότερο αποτελεσματικά από το σώμα».

Ξέρουμε ότι το κρέας περιέχει σίδηρο, αλλά δεν καταναλώνουν όλοι αρκετή ποσότητα.

«Ενώ το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι είναι πλούσια σε αιμικό σίδηρο, την πιο βιοδιαθέσιμη μορφή, πολλοί άνθρωποι δεν καταναλώνουν αυτά τα τρόφιμα τακτικά ή τα αποφεύγουν για διατροφικούς ή ηθικούς λόγους», προσθέτει.

Παρ’ όλα αυτά, ό,τι έχετε στα ντουλάπια της κουζίνας σας μπορεί ακόμα να είναι χρήσιμο για την ενίσχυση των αποθεμάτων σιδήρου: τα φουντούκια, τα βραζιλιάνικα καρύδια, το φυστικοβούτυρο και τα αποξηραμένα φρούτα, όπως τα σύκα, τα βερίκοκα και οι χουρμάδες, περιέχουν υψηλότερα επίπεδα σιδήρου.

Οι σπόροι, επίσης, μπορούν να αποτελέσουν μια εξαιρετική προσθήκη στα γεύματα, ειδικά οι σπόροι σουσαμιού και ηλιόσπορου. Τα περισσότερα από τα δημητριακά πρωινού μας είναι επίσης εμπλουτισμένα με σίδηρο.

Ο διατροφολόγος και συγγραφέας του «Unprocess Your Family Life», Rob Hobson, επισημαίνει ότι το τι καταναλώνετε μαζί με τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο αν προσπαθείτε να αυξήσετε την πρόσληψή του.

«Ο συνδυασμός φυτικών πηγών σιδήρου με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C, όπως κόκκινες πιπεριές ή μπρόκολο, μπορεί να ενισχύσει την απορρόφηση αυτού του μεταλλικού στοιχείου. Είναι επίσης σοφό να αποφεύγετε τις τανίνες, που βρίσκονται στο τσάι, και την καφεΐνη όταν παίρνετε σίδηρο, οπότε καλό θα ήταν να καθυστερήσετε την πρωινή σας κούπα για μερικές ώρες ώστε να επιτρέψετε στον σίδηρο να δράσει στο σύστημά σας».

Ίσως να έχετε ακούσει ότι το κόκκινο κρασί είναι ένα πλούσιο σε σίδηρο αλκοολούχο ποτό, αλλά ο Rob είναι πρόθυμος να καταρρίψει αυτόν τον μύθο. «Η τακτική ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να απορροφά θρεπτικά συστατικά», αναφέρει.

«Επιπλέον, το αλκοόλ μπορεί να ερεθίσει την επένδυση του στομάχου και του εντέρου, οπότε, αν πίνετε πολύ, αυτό μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση του σιδήρου και τον τρόπο που το σώμα σας διαχειρίζεται τον σίδηρο συνολικά. Για όσους πίνουν περιστασιακά, όμως, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ είναι απίθανο να επηρεάσει σημαντικά την απορρόφηση του σιδήρου».