Αλήθειες και ψέματα για το εμβόλιο κατά του HPV. Είναι ή όχι απαραίτητο να γίνεται;

Ο εμβολιασμός έναντι του HPV συνιστάται σε κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών και σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπου αποζημιώνεται πλήρως. Μια μεγάλη κατηγορία ιών είναι οι ιοί των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Ηuman Papilloma Viruses), γνωστοί διεθνώς με τα αρχικά HPV. Έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι HPV.

Το μολυσματικό τμήμα του ιού είναι το DNA του. Το DNA του HPV εισέρχεται στο ανθρώπινο κύτταρο και το μολύνει.

Όποιος μολυνθεί από τον ΗPV θα τον έχει για πάντα;

Όχι. Και αυτό μπορούμε να το μάθουμε με μοριακό τεστ. Στα περισσότερα άτομα το τεστ είναι αρνητικό μετά από χρόνια, εκτός αν δημιουργηθεί καρκίνος. Ως εκ τούτου, το πιο πιθανό είναι ότι το άτομο «απαλλάσσεται» από τον ιό HPV μετά από ποικίλο χρονικό διάστημα, ανάλογα με την ανοσιακή απάντηση του οργανισμού του.

Όποιος μολυνθεί από τον HPV θα πάθει καρκίνο;

Αυτό που ισχύει είναι ότι για παράδειγμα, από τις 100 γυναίκες που θα μολυνθούν από τον HPV, μόνο 1-2 γυναίκες κινδυνεύουν να εμφανίσουν προκαρκινική ή καρκινική αλλοίωση στον τράχηλο της μήτρας. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να επισκέπτονται τακτικά το γιατρό τους και να υποβάλλονται στις προβλεπόμενες εξετάσεις. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η λεγόμενη «άμυνα» του οργανισμού αντιμετωπίζει τη μόλυνση και ο ιός HPV δεν προκαλεί καμία αλλοίωση στα κύτταρα ή προκαλεί ελαφρού βαθμού αλλοιώσεις, οι οποίες παρέρχονται αυτόματα μετά την πάροδο μερικών ετών.

Όποιος εμφανίσει κονδυλώματα κινδυνεύει να πάθει καρκίνο;

Τα κονδυλώματα δεν έχουν σχέση με τον καρκίνο. Είναι μικρές προεκβολές του δέρματος και των επιθηλίων και οφείλονται στη δράση των λεγόμενων «χαμηλού κινδύνου» τύπων του ιού HPV (συνήθως των τύπων 6 και 11). Προσβάλλουν γυναίκες και άνδρες, υποτροπιάζουν συχνά, αλλά και υποχωρούν αυτόματα. Τα κονδυλώματα αποτελούν τη συχνότερη σεξουαλικά μεταδιδόμενη πάθηση, από ψυχολογική άποψη φορτισμένη αρνητικά και η συσχέτιση με καρκίνο οφείλεται στο γεγονός ότι τα άτομα που εμφανίζουν κονδυλώματα είναι συχνότερα ταυτόχρονα φορείς και «υψηλού κινδύνου» HPV τύπων. Δύο από τα εμβόλια που κυκλοφορούν για τον ιό του HPV (4δύναμο, 9δύναμο) προστατεύουν ταυτόχρονα, εκτός από τους «υψηλού κινδύνου» τύπους του ιού HPV , και από τους «χαμηλού κινδύνου» τύπους 6 και 11, οι οποίοι ευθύνονται για το 90% των οξυτενών (γεννητικών) κονδυλωμάτων.

Όποια γυναίκα κάνει τακτικά τεστ Παπανικολάου προλαβαίνει τον καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας;

Το τεστ Παπανικολάου είναι η προληπτική εξέταση που κάνουν οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Παρόλα αυτά, η εμπειρία των τελευταίων περίπου 50 ετών έδειξε ότι, η εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου δεν καλύπτει πλήρως τη γυναίκα στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η ευαισθησία του τεστ Παπανικολάου είναι περίπου 50-75%. Για το λόγο αυτό είναι πιθανό το λεγόμενο «HPV DNA test», δηλαδή το τεστ ανίχνευσης του ιού HPV, του οποίου η ευαισθησία είναι πάνω από 90%, να συμπεριληφθεί στις σχετικές οδηγίες και να εφαρμοστεί μαζικότερα. Συμπερασματικά, το τεστ Παπανικολάου, το HPV DNA test, η κολποσκόπηση και οι βιοψίες (όταν απαιτείται) αποτελούν το σύνολο των εξετάσεων της λεγόμενης δευτερογενούς πρόληψης, με την εφαρμογή των οποίων προσπαθεί ο γιατρός να εκμηδενίσει τις πιθανότητες καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας. Όσον αφορά στο εμβόλιο έναντι του HPV, αυτό παρέχει πρωτογενή προστασία από τη σοβαρή αυτή νόσο και πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η γυναίκα θα πρέπει να συνεχίζει να κάνει το τεστ Παπανικολάου ή αργότερα, το HPV DNA test. Με το συνδυασμό πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης μπορούν να επιτευχθούν τα καλύτερα αποτελέσματα.

Το HPV εμβόλιο είναι μόνο για τα μικρά κορίτσια;

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ) του 2017, o εμβολιασμός έναντι του HPV συνιστάται σε κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών και σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπου αποζημιώνεται πλήρως. Σε αντιστοιχία οι υπεύθυνοι φορείς Υγείας άλλων χωρών, όπως ΗΠΑ, Αυστραλίας, Καναδά, συστήνουν τον εμβολιασμό έναντι του HPV κατά προτεραιότητα στις ηλικίες μεταξύ 9-13 ετών. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι τις αρχές του 2017 τα εμβόλια για τον HPV περιλαμβάνονταν στα προγράμματα εμβολιασμού 71 χωρών. Σε 11 από αυτές, ο εμβολιασμός ήταν δωρεάν σε αγόρια και κορίτσια.

Τα εμβόλια έναντι του HPV έχουν επίσης ένδειξη και για τις γυναίκες ηλικίας άνω των 18 ετών όπως και για τα αγόρια / άνδρες άνω των 9 ετών, χωρίς όμως να υπάρχουν οι αντίστοιχες συστάσεις στο ΕΠΕ και κατ’ επέκταση αποζημίωση από τα ασφαλιστικά ταμεία. Για τα κορίτσια/γυναίκες η ένδειξη αφορά στην πρόληψη γεννητικών κονδυλωμάτων (9δύναμο και 4δύναμο εμβόλιο), προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνων που προσβάλλουν τον τράχηλο της μήτρας, το αιδοίο, τον κόλπο και τον πρωκτό (9δύναμο, 4δύναμο και 2δύναμο εμβόλιο). Για τα αγόρια/άνδρες η ένδειξη αφορά την πρόληψη γεννητικών κονδυλωμάτων (9δύναμο και 4δύναμο εμβόλιο), προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνων του πρωκτού (9δύναμο, 4δύναμο και 2δύναμο εμβόλιο).

Το 9δύναμο εμβόλιο έναντι του HPV, προστατεύει από 7 «υψηλού κινδύνου» τύπους του ιού (τους τύπους 16,18,31,33,45,52,58), οι οποίοι σχετίζονται με τη μεγάλη πλειοψηφία των προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνων της πρωκτογεννητικής περιοχής και από τους 2 «χαμηλού κίνδυνου» τύπους (6,11) που προκαλούν τη μεγάλη πλειοψηφία των γεννητικών κονδυλωμάτων. Επειδή τα μικρά κορίτσια και τα αγόρια κατά κανόνα δεν έχουν σεξουαλικές σχέσεις και ως εκ τούτου δεν έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό HPV, η προστασία που θα τους παρέχει το εμβόλιο έναντι του HPV είναι η μεγαλύτερη δυνατή. Αυτό δεν σημαίνει ότι μια μεγαλύτερη γυναίκα ή άνδρας έχουν μολυνθεί υποχρεωτικά και μάλιστα ταυτόχρονα από όλους τους τύπους που καλύπτουν τα εμβόλια. Έτσι, μια γυναίκα ή ένας άνδρας που έχει σεξουαλικές επαφές, είτε δεν έχει μολυνθεί από τον ιό HPV καθόλου, είτε έχει μολυνθεί από άλλους τύπους του ιού HPV, είτε έχει μολυνθεί από έναν ή περισσότερους από τους τύπους του ιού HPV, έχει να ωφεληθεί κάνοντας το εμβόλιο έναντι του HPV. Επειδή δε η πιθανότητα ένα άτομο να έχει μολυνθεί ταυτόχρονα από όλους τους τύπους HPV που καλύπτουν τα εμβόλια είναι σχεδόν ανύπαρκτη, δε χρειάζεται να γίνει προηγουμένως καμία εξέταση για ανίχνευση του/των τύπου/ων του ιού HPV, αλλά μπορεί να προχωρήσει άμεσα στον εμβολιασμό έναντι του HPV.

Το HPV εμβόλιο έχει σοβαρές παρενέργειες;

Τα εμβόλια έναντι του HPV έχουν καλό προφίλ ασφαλείας και ανεκτικότητας. Η θέση αυτή επιβεβαιώνεται, τόσο από τις εθνικές και διεθνείς κανονιστικές αρχές, όσο και από επιτροπές ειδικών, όπως περιγράφεται στην αντίστοιχη ενότητα «Πρόληψη – Ασφάλεια».

Όποια γυναίκα κάνει το HPV εμβόλιο, χρειάζεται να κάνει και τεστ Παπανικολάου;

Οπωσδήποτε χρειάζεται να γίνεται το τεστ Παπανικολάου! Όπως με κάθε εμβόλιο, το εμβόλιο έναντι του HPV ενδέχεται να μην προστατεύσει πλήρως όλους όσους κάνουν το εμβόλιο. Τα διαθέσιμα εμβόλια στοχεύουν στα στελέχη του ιού HPV που σχετίζονται μέχρι το 90% των περιπτώσεων προκαρκινικών τραχηλικών αλλοιώσεων ή καρκίνου τραχήλου μήτρας και η προστασία που παρέχουν δε φθάνει το 100%. Για το λόγο αυτό η παράλληλη διενέργεια μαζί με το εμβόλιο έναντι του HPV συστηματικών ελέγχων μέσω τεστ Παπανικολάου ή άλλων τεχνικών είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη.