Ανησυχητική έρευνα: Πάνω από 100 κοινά φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο

Πάνω από 140 κοινά φάρμακα φαίνεται να διαταράσσουν τα βακτήρια του εντέρου, αναδιαμορφώνοντας το μικροβίωμα με τρόπους που μπορούν να τροφοδοτήσουν χρόνιες φλεγμονές. Νέα έρευνα αποκαλύπτει πώς αυτές οι φαρμακευτικά καθοδηγούμενες αλλαγές μπορεί να αποδυναμώσουν τα ευεργετικά μικρόβια, να ενισχύσουν τα επιβλαβή και τελικά να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Πώς τα κοινά φάρμακα μπορούν να διαταράξουν τα βακτήρια του εντέρου και να αυξήσουν τους κινδύνους φλεγμονής

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι πάνω από 140 φάρμακα μπορεί να διαταράξουν το μικροβίωμα του εντέρου, εξαναγκάζοντας τα βακτήρια να ανταγωνίζονται για θρεπτικά συστατικά – μια διαδικασία που είναι γνωστό ότι προκαλεί ανισορροπία στο έντερο και ενεργοποιεί φλεγμονές που προάγουν τον καρκίνο. Ερευνητές του Stanford University έδειξαν ότι όταν ορισμένα φάρμακα σκοτώνουν πιο αδύναμους βακτηριακούς πληθυσμούς, «όλα τα σάκχαρα, τα αμινοξέα και άλλα μόρια από τα οποία εξαρτώνταν παραμένουν στο έντερο για να αναπτυχθούν τα πιο επικίνδυνα στελέχη», λένε σύμφωνα με το Daily Mail.

Ανάμεσα στα φάρμακα με ισχυρή επίδραση περιλαμβάνονταν 51 αντιβιοτικά, ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας, αντιμυκητιασικά και αντιψυχωσικά για διπολική διαταραχή και σχιζοφρένεια. Εξοντώνοντας τα ευάλωτα μικρόβια, τα φάρμακα αυτά δημιουργούν ένα εντερικό περιβάλλον όπου επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται μόνο τα πιο ανθεκτικά και φλεγμονώδη είδη, ενδεχομένως μετατρέποντας το μικροβίωμα σε μια προφλεγμονώδη κατάσταση που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Κοινά φάρμακα που επηρεάζουν την υγεία του γαστρεντερικού και απορρυθμίζουν το μικροβίωμα του εντέρου

Αρκετά κοινά φάρμακα μπορεί να διαταράξουν την υγεία του εντέρου αλλάζοντας την ισορροπία και την ποικιλομορφία του μικροβιώματος. Σύμφωνα με δημοσίευση του 2025 με τίτλο «The Impact of Antibiotic Use on the Human Gut Microbiome: A Review», τα αντιβιοτικά μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό και την ποικιλομορφία των «καλών» βακτηρίων του εντέρου και να αλλάξουν τη συνολική ισορροπία του μικροβιώματος. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να διαρκέσουν πολύ – μερικές φορές για εβδομάδες, μήνες ή ακόμα και χρόνια μετά τη διακοπή των αντιβιοτικών.

Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και φάρμακα που δεν ανήκουν στην κατηγορία των αντιβιοτικών μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου, που σε ορισμένες περιπτώσεις επιμένουν πολύ μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής. Παρακάτω παρουσιάζονται οι βασικές κατηγορίες:

•  Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) – Μειώνουν το οξύ του στομάχου και επιτρέπουν τη μετακίνηση στοματικών βακτηρίων στο έντερο. Συνδέονται με μειωμένη μικροβιακή ποικιλομορφία.
•  Μετφορμίνη – Ένα κοινό φάρμακο για τον διαβήτη που αλλάζει τη σύνθεση των βακτηρίων και αυξάνει εκείνα που παράγουν ευεργετικά λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας.
•  Στατίνες, ΜΣΑΦ, αντικαταθλιπτικά και άλλα μη αντιβιοτικά φάρμακα – Φαίνεται ότι αλλάζουν τα μικρόβια του εντέρου και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυξάνουν την ευαλωτότητα σε εντερικές λοιμώξεις.
•  Μακροχρόνιες επιδράσεις – Ορισμένα φάρμακα αφήνουν αλλαγές στο μικροβίωμα που επιμένουν για χρόνια μετά τη χρήση.

Πώς τα φάρμακα αναδιαμορφώνουν τα βακτήρια του εντέρου

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι 141 φάρμακα μπορούν να διαταράξουν το μικροβίωμα του εντέρου, σκοτώνοντας πιο αδύναμα βακτήρια, αναδιανέμοντας τα θρεπτικά συστατικά και επιτρέποντας την ανάπτυξη πιο επιβλαβών στελεχών. «Με άλλα λόγια, τα φάρμακα δεν σκοτώνουν απλώς βακτήρια – αναδιαμορφώνουν τον “μπουφέ” στο έντερό μας, και αυτή η αναδιαμόρφωση καθορίζει ποια βακτήρια θα επικρατήσουν», εξήγησε ο επικεφαλής ερευνητής Dr Handuo Shi, σύμφωνα με το Daily Mail.

«Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα μικρόβια ανταγωνίζονται για τροφή εξηγεί σε μεγάλο βαθμό αυτή την ιστορία της παράπλευρης ζημιάς. Μας επιτρέπει να προβλέπουμε ποιος θα ζήσει, ποιος θα πεθάνει και κάνει το επακόλουθο χάος να φαίνεται πραγματικά λογικό. Νομίζω ότι αυτό μας ενθουσιάζει περισσότερο», πρόσθεσε ο συν-επικεφαλής ερευνητής Dr KC Huang.

Τι έδειξαν τα πειράματα

Η ομάδα του Stanford δημιούργησε μια μικροβιακή κοινότητα παρόμοια με του ανθρώπου, αποικίζοντας ποντίκια με ανθρώπινο δείγμα κοπράνων και καλλιεργώντας τα βακτήρια του εντέρου στο εργαστήριο. Δοκίμασαν 707 φάρμακα, ένα σε κάθε πείραμα, και μέτρησαν ποιες βακτηριακές κοινότητες επιβίωσαν, ποια θρεπτικά συστατικά παρέμειναν και πώς κάθε φάρμακο ανέστειλε τη συνολική ανάπτυξη.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα περιλάμβανε δύο ευεργετικά είδη που επιβιώνουν από το αντιμυκητιασικό μπιφοναζόλη σε δοκιμαστικό σωλήνα όταν τους δίνεται αίμη. Όμως, στο έντερο εξαρτώνται από άλλα βακτήρια για την παροχή αίμης – βακτήρια που εξοντώθηκαν από το φάρμακο. Αποδυναμωμένα από την έλλειψη τροφής, τα ευεργετικά είδη έγιναν ευάλωτα στην μπιφοναζόλη, ενώ τα επιβλαβή στελέχη αναπτύχθηκαν χάρη στα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά.

Γιατί αυτό έχει σημασία για τον κίνδυνο καρκίνου

Πολλά από τα 141 φάρμακα προκάλεσαν μόνιμες βλάβες, με τις βακτηριακές κοινότητες να μην ανακάμπτουν μετά τη θεραπεία. Αυτή η ανισορροπία, ή δυσβίωση, τροφοδοτεί χρόνια φλεγμονή του εντέρου, αποδυναμώνει τον εντερικό φραγμό και επιτρέπει σε τοξίνες να διεισδύσουν στους ιστούς. Προκαλεί επίσης απόβλητα που προάγουν τον καρκίνο, όπως η κολιβακτίνη, η οποία βλάπτει το DNA των κυττάρων του παχέος εντέρου.

Αυτές οι διαταραχές ενδέχεται να συμβάλλουν τόσο στην άνοδο των υπερμικροβίων με αντοχή στα φάρμακα όσο και στη ραγδαία αύξηση του καρκίνου του παχέος εντέρου στους νέους. Η American Cancer Society αναφέρει ότι οι διαγνώσεις σε άτομα ηλικίας 45 έως 49 ετών αυξάνονται κατά 12% ετησίως, ενώ τα περιστατικά σε ηλικίες 20 έως 29 ετών αυξάνονται κατά 2,4% κάθε χρόνο. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου προβλέπεται να γίνει ο πιο συχνός καρκίνος σε άτομα κάτω των 50 ετών έως το 2030.

Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον

Η εργασία της ομάδας του Stanford προσφέρει ένα εργαλείο για την πρόβλεψη του τρόπου με τον οποίο τα φάρμακα επηρεάζουν τη μικροχλωρίδα του εντέρου και καθοδηγεί τρόπους για την προστασία ή την αποκατάσταση των υγιών βακτηρίων.

«Η μελέτη μας προωθεί μια αλλαγή στη σκέψη – από το να βλέπουμε τα φάρμακα ως παράγοντες που δρουν σε έναν μόνο μικροοργανισμό, στο να τα βλέπουμε ως παράγοντες που δρουν σε ένα ολόκληρο οικοσύστημα. Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε και να μοντελοποιήσουμε την αντίδραση του οικοσυστήματος, θα μπορούσαμε μια μέρα να επιλέγουμε φάρμακα και αντίστοιχες δίαιτες ή προβιοτικά όχι μόνο με βάση την αποτελεσματικότητά τους στην αντιμετώπιση μιας ασθένειας, αλλά και με βάση την ικανότητά τους να διατηρούν ή να προάγουν ένα υγιές μικροβίωμα», σημείωσε ο Shi.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Cell.

Πηγή: oloygeia.gr