Γράφει ο Βασίλης Μαργαρίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Δημόσιας Υγείας, Walden University, ΗΠΑ.
Πολλοί θεωρούν, ακόμα και στο πλαίσιο της «συνωμοσιολογίας», πως οι φαρμακοβιομηχανίες δεν ερευνούν φάρμακα κατά της COVID και επικεντρώνονται μόνο στα εμβόλια. Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει, πολλές εταιρείες έχουν ήδη αναπτύξει και δοκιμάζουν θεραπευτικά σχήματα για την αντιμετώπιση της νόσου, τα οποία ελπίζεται πως θα δρουν συμπληρωματικά της πρόληψης της νόσου από τα εμβόλια, στον περιορισμό της μετάδοσης του ιού και φυσικά στη σημαντική μείωση της νοσηρότητας και τη θνησιμότητας. Μέχρι στιγμής το remdesivir και τα αντιικά μονοκλωνικά αντισώματα που έχουν λάβει έγκριση επείγουσας χρήσης από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων κ Φαρμάκων (FDA) μειονεκτούν κυρίως στο ότι πρέπει να δίνονται ενδοφλέβια ή με ένεση νοσοκομειακά. Επίσης έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις χορήγησης, δεν μπορούν να παραχθούν μαζικά και να είναι διαθέσιμα σε όλους τους νοσούντες. Η λύση λοιπόν στο πρόβλημα αυτό είναι η ανάπτυξη αντιικού φαρμάκου χορηγούμενου από το στόμα που μπορεί να παράγεται, μεταφέρεται και να αποθηκεύεται εύκολα. Επίσης σημαντικό πλεονέκτημα αυτών των φαρμάκων είναι ότι μπορούν να είναι αποτελεσματικά και για τις παραλλαγές του ιού, οι οποίες μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και άλλων θεραπειών (πχ μονοκλωνικά αντισώματα). Έχουμε ελπίδες να έχουμε μέσα στο έτος τουλάχιστον ένα τέτοιο φάρμακο και μέχρι στιγμής υπάρχουν τρεις υποψηφιότητες:
Pfizer: ανέπτυξαν ένα από του στόματος αντιικό φάρμακο (PF-07321332) που είναι ένας αναστολέας της SARS-CoV2-3CL πρωτεάσης. Οι αναστολείς αυτοί «συνδέονται» με ένα ιικό ένζυμο (πρωτεάση) εμποδίζοντας τον ιό να αναπαραχθεί στα κύτταρα. Έχουν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν με επιτυχία πχ κατά των ιών HIV και της ηπατίτιδας C με ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες. Εργαστηριακές μελέτες έδειξαν πως το PF-07321332 έχει ισχυρή αντιική δράση κατά του SARS-CoV2 και αποδείχθηκε ασφαλές και ανεκτό σε ομάδα υγιών ατόμων μετά τη λήψη 1 δόσης (Phase Ι). Επίσης θεωρείται πιθανά αποτελεσματικό και για άλλους κορωνοϊούς που μπορεί να αποτελέσουν απειλή στο μέλλον. Tώρα αξιολογείται κλινικά η αποτελεσματικότητα πολλαπλών δόσεων σε νοσοκομειακούς ασθενείς στις ΗΠΑ (Phase Ιb). Ελπίζουν πως θα επιφέρει αποτελεσματική μείωση του ιικού φορτίου τόσο για άτομα που θα το λάβουν από το στόμα μόλις διαπιστωθούν θετικά στον ιό ώστε να αποφύγουν την νοσηλεία, όσο και σε νοσηλευόμενους ασθενείς με COVID-19 (χορήγηση σε ενδοφλέβια μορφή). Η δομή του PF-07321332 καθώς και τα αποτελέσματα των κλινικών ερευνών θα ανακοινωθούν στις 6 Απριλίου στο συνέδριο της American Chemical Society.
Merck & Co/ Ridgeback Bio: Το πρωτοπόρο στην πρόληψη μεταδοτικών ασθενειών και στην ανάπτυξη εμβολίων Πανεπιστήμιο Emory (ΗΠΑ) ανέπτυξε από του στόματος αντιικό φάρμακο κατά πολλών νοσημάτων όπως SARS-CoV-1, MERS, Ebola και της γρίπης, το EIDD-2801, το όποιο σε συνεργασία με την Merck & Co/ Ridgeback Bio αναπτύχθηκε περαιτέρω και μετονομάστηκε σε molnupiravir. To φάρμακο αυτό «αναγκάζει» ιικό ένζυμο που «αντιγράφει» το γενετικό υλικό του SARS-CoV-2 να κάνει τόσα πολλά λάθη ώστε να μην μπορεί να αναπαραχθεί στα κύτταρα. Το φάρμακο αυτό ήδη βρίσκεται σε κλινικές μελέτες και πηγαίνει καλά: όπως ανακοινώθηκε πριν από λίγες μέρες στο διεθνές συνέδριο Retroviruses and Opportunistic Infections, τα πρώτα αποτελέσματα της Phase IIa στις ΗΠΑ έδειξαν σημαντική μείωση του ιικού φορτίου μέσα σε 5-7 μέρες σε μη νοσοκομειακούς ασθενείς που ήταν θετικοί στον ιό και είχαν συμπτώματα. Μάλιστα , το molnupiravir περιόρισε σημαντικά σε 5 μέρες τον ίο στην μύτη σε σχέση με του ασθενείς που πήραν το placebo, δίνοντας ελπίδα και για μείωση της μετάδοσης του ιού. Το molnupiravir επίσης δοκιμάστηκε επιτυχώς για την ασφάλειά του σε κλινική μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Roche Holding and Atea: οι δύο εταιρείες ανέπτυξαν ένα αντιικό επίσης από του στόματος χορηγούμενο φάρμακο (AT-527) το όποιο βρίσκεται επίσης σε Phase ΙΙ κλινική μελέτη σε νοσοκομειακούς ασθενείς με μέτρια COVID-19 και σε εξωνοσοκομειακούς με ελαφρά και μέτρια συμπτώματα. Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της Phase Ι κλινικής μελέτης ανακοινώθηκαν επίσης στο διεθνές συνέδριο Retroviruses and Opportunistic Infections στις αρχές Μαρτίου. Το φάρμακο δρα «μπλοκάροντας» την RNA πολυμεράση του ιού ώστε να μην μπορεί να αναπαραχθεί στα κύτταρα. Είναι ένα πειραματικό προφάρμακο (purine nucleotide prodrug) που έχει δείξει εργαστηριακά και κλινικά ανττιική δράση κατά RNA ιών, όπως των φλαβοϊών και κορωνοϊών και η ασφάλεια του έχει αποδειχθεί και σε Phase ΙΙ κλινικές μελέτες σε άτομα με ηπατίτιδα C.
Έχουμε λοιπόν επιπλέον λόγους να αισιοδοξούμε για την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας μέσα στο 2021, έως τότε όμως τα μη φαρμακευτικά μέτρα δημόσιας υγείας (μάσκες, αποστάσεις, υγιεινή των χεριών και επαρκής εντοπισμός και απομόνωση των κρουσμάτων) και ο μαζικός εμβολιασμός παίζουν το σημαντικότερο ρόλο για τη μείωση της διασποράς του ιού.