Απογευματινά χειρουργεία: Στον αυτόματο και χωρίς πλαίσιο ο νέος θεσμός – Τι ζητούν οι επαγγελματίες υγείας

Την αρχή μιας νέας, αχαρτογράφητης ακόμη διαδρομής για το ΕΣΥ και τους υγειονομικούς εργαζόμενους σηματοδοτεί η λειτουργία των επί πληρωμή απογευματινών χειρουργείων, στο πρότυπο των απογευματινών ιατρείων, από την περασμένη Τρίτη.

Δεκάδες κλινικές του ΕΣΥ, κυρίως στη βόρεια Ελλάδα και την Αττική, έχουν δώσει το «παρών», με γιατρούς, νοσηλευτές και λοιπό αναγκαίο προσωπικό να δηλώνουν με σταθερά αυξανόμενο ρυθμό την ένταξή τους στην απογευματινή διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων.

Την ίδια ώρα, ωστόσο, εντείνονται και οι αντιδράσεις από τους συναδέλφους τους που απορρίπτουν τον νέο θεσμό για τα χειρουργεία, προτάσσοντας τα προβλήματα υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης που στραγγαλίζουν το ΕΣΥ.

Με διστακτικό βηματισμό μπαίνουν στα χειρουργεία και οι πολίτες (οι οποίοι βρίσκονται μαζί με τους επαγγελματίες υγείας στο επίκεντρο αυτής της μεταρρύθμισης) βάζοντας και το χέρι στην τσέπη για να πληρώσουν για την επέμβαση με βάση τον «ανταγωνιστικό» σε σχέση με τις ιδιωτικές κλινικές τιμοκατάλογο των χειρουργείων στο ΕΣΥ.

Το υπουργείο Υγείας έχει εξηγήσει επανειλημμένως τον διττό στόχο των απογευματινών χειρουργείων: αφενός να εξυπηρετηθούν με ταχύ ρυθμό οι πάνω από 102.000 πολίτες που βρίσκονται σε λίστες αναμονής στα νοσοκομεία της χώρας, αφετέρου να ενισχυθούν οι κατά γενική παραδοχή χαμηλές αποδοχές των υγειονομικών εντός του ΕΣΥ. «Τα απογευματινά χειρουργεία είναι ελεύθερη επιλογή της χειρουργικής ομάδας αν θα τα κάνουν ή όχι και είναι ελεύθερη επιλογή του ασθενούς αν θα πάει ή όχι» συμπυκνώνει τη φιλοσοφία της μεταρρύθμισης ο υπουργός, Άδωνις Γεωργιάδης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, σε αναμονή για χειρουργική επέμβαση βρίσκονται 102.634 ασθενείς, εκ των οποίων 44.459 (43%) περιμένουν έως τέσσερις μήνες, 31.954 (31%) 4 έως 12 μήνες και 26.221 (26%) περισσότερους από 12 μήνες. To 48% των περιστατικών σε αναμονή άνω των 4 μηνών είναι εγγεγραμμένα σε λίστες νοσοκομείων της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας (ΥΠΕ) Μακεδονίας και της 4ης ΥΠΕ Μακεδονίας – Θράκης. Γεγονός που εξηγεί γιατί τα απογευματινά χειρουργεία ξεκίνησαν, την περασμένη Τρίτη, από τα νοσοκομεία «Παπαγεωργίου» και ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, Πανεπιστημιακό Γενικό νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης και Γενικό νοσοκομείο Καβάλας. Τις επόμενες ημέρες τη σκυτάλη πήραν το Πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Λάρισας, και νοσοκομεία «Ευαγγελισμός» και ΚΑΤ στην Αττική. Από αυτή την εβδομάδα δύο ημέρες απογευματινά χειρουργεία θα πραγματοποιούν στην Αττική, και τα νοσοκομεία «Γ. Γεννηματάς», «Σωτηρία». 

Οι αμοιβές των γιατρών

Στον απόηχο της πρώτης εβδομάδας και των περίπου 12 περιστατικών που έχουν χειρουργηθεί, οι Διευθυντές των κλινικών του Χειρουργικού τομέα σε πολλά νοσοκομεία πραγματοποιούν αλλεπάλληλες συσκέψεις με τους Διευθυντές Ιατρικής Υπηρεσίας και τις διοικήσεις αναζητώντας το ρυθμιστικό πλαίσιο.

Η αχαρτογράφητη, όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς επικεφαλής των κλινικών, πορεία που καλούνται να διανύσουν δεν φαίνεται να αποτελεί εμπόδιο. Οι περισσότεροι βλέπουν με ρεαλισμό τις δύσκολες συνθήκες εντός των οποίων ήδη ασκούν το λειτούργημά τους στο σύστημα δημόσιας υγείας και αναζητούν νέες διόδους επαγγελματικής, επιστημονικής και οικονομικής βελτίωσης.

Οι αμοιβές των χειρουργών διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος της επέμβασης (οι επεμβάσεις έχουν ταξινομηθεί σε 6 κατηγορίες, από πολύ μικρές έως εξαιρετικά βαριές) καθώς και ανάλογα με τη βαθμίδα του χειρουργού. Ξεκινούν από 105 ευρώ και φθάνουν τα 1.000 ευρώ. Το υπουργείο Υγείας έχει ανακοινώσει ότι τα πρώτα 50.000 χειρουργεία θα είναι δωρεάν, με αξιοποίηση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ωστόσο, όπως εξήγησε προχθές μιλώντας στη διάρκεια συνεδρίου ο κ. Γεωργιάδης, το σχετικό αίτημα θα κατατεθεί τον Απρίλιο στις Ευρωπαϊκές Αρχές, οι οποίες και θα αποφασίσουν τη χρηματοδότηση ή όχι αυτού του προγράμματος. Εξέφρασε ωστόσο την αισιοδοξία του ότι «θα αναγνωριστεί ότι πρόκειται για μία κομβική θεμελιώδη μεταρρύθμιση του συστήματος, που αν την επιτύχουμε να δουλέψει σωστά θα μείνει για τα επόμενα πενήντα χρόνια στην Ελλάδα. Η προσπάθεια να βρούμε ένα πιο ευέλικτο σύστημα στο ΕΣΥ, που τελικά θα καταλήγει σε υψηλότερες αμοιβές και σε περισσότερη ελευθερία επιλογών, θα οδηγήσει σε περισσότερους να έρχονται στο ΕΣΥ και άρα έτσι θα καλύψουμε γρηγορότερα το έλλειμμά μας σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό».

Η ανάγκη για πλαίσιο

«Τα απογευματινά χειρουργεία λειτουργούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εδώ και χρόνια εντός των δημόσιων νοσοκομείων. Στην Ελλάδα έπρεπε να είχαν καθιερωθεί μαζί με τα απογευματινά ιατρεία, πριν από δύο και πλέον δεκαετίες. Στο επίκεντρο αυτής της απόφασης βρίσκεται ο ασθενής, που πρέπει να εξυπηρετηθεί και μετά ο εργαζόμενος που πρέπει να ενισχυθεί. Είναι μια επιλογή και για τις δύο πλευρές, κανείς δεν υποχρεώνει κανέναν να μπει σε αυτή τη διαδικασία. Εμείς ως πανεπιστημιακοί οφείλουμε να είμαστε στην πρωτοπορία, γι αυτό και ήταν μονόδρομος η ένταξή μας στα απογευματινά χειρουργεία» λέει στο ΘΕΜΑ, ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, Διευθυντής της Γ΄ Χειρουργικής Κλινικής στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Ισαάκ Κεσίσογλου, που διενήργησε την πρώτη απογευματινή επέμβαση στο ΑΧΕΠΑ, χειρουργώντας περιστατικό βουβωνοκήλης. Ο ασθενής, όπως λέει, ήταν ένας από τους ασθενείς της κλινικής, ο οποίος δέχθηκε να χειρουργηθεί πληρώνοντας στην απογευματινή λειτουργία, στη διάρκεια διερευνητικών τηλεφωνημάτων που έγιναν στη λίστα του νοσοκομείου.

«Υπήρχαν ασθενείς που αρνήθηκαν. Μας είπαν πως προτιμούν να περιμένουν τη σειρά τους, έπειτα από τρεις τέσσερις μήνες. Άλλοι απάντησαν θετικά για τα απογευματινά» αναφέρει.
Ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι «χρειάζεται να ρυθμιστούν σημαντικά ζητήματα ακόμη στη λειτουργία των απογευματινών ιατρείων καθώς συνδέονται με τη λειτουργία όλου του νοσοκομείου. Βούληση υπάρχει, αν τεθεί και το σωστό πλαίσιο, μπορεί να δώσει λύσεις. Προσωπικά, εκτιμώ πως θα βοηθήσει αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα των αναμονών. Κι αυτό γιατί ο πυρήνας του προβλήματος είναι η έλλειψη υποδομών και προσωπικού» λέει ο κ. Κεσίσογλου, υπενθυμίζοντας ότι ο ίδιος παρέλαβε τον Ιανουάριο του 2021 τις νέες χειρουργικές αίθουσες του ΑΧΕΠΑ, εκ των οποίων οι μισές (5) παραμένουν κλειστές λόγω έλλειψης νοσηλευτών. «Τα απογευματινά χειρουργεία είναι ένας τρόπος να παραμείνουν στο σύστημα υγείας οι υπάρχοντες γιατροί. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει η προσπάθεια να ενισχυθεί το ΕΣΥ» καταλήγει ο καθηγητής.

Το πλαίσιο και η οργάνωση αποτελούν την πυξίδα για την επιτυχή έκβαση των απογευματινών χειρουργείων στο ΕΣΥ, σύμφωνα με τον καθηγητή Νευροχειρουργικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή της Νευροχειρουργικής κλινικής του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», Γεώργιο Στράντζαλη. Ο καθηγητής διενήργησε τη δεύτερη χειρουργική επέμβαση στο πλαίσιο των απογευματινών χειρουργείων στον «Ευαγγελισμό» την περασμένη Πέμπτη, σε ασθενή του που χρειαζόταν βιοψία εγκεφάλου. Το κόστος της ιατρικής πράξης ήταν 900 ευρώ στο πλαίσιο των απογευματινών χειρουργείων, την ώρα που σε ιδιωτική κλινική θα κόστιζε έως και 4.500 ευρώ.

«Για έναν γιατρό όπως εγώ που συμπληρώνω 40 χρόνια στο ΕΣΥ, είναι μια σημαντική μεταρρύθμιση. Οι περισσότεροι γιατροί θέλουμε να εξυπηρετήσουμε τον ασθενή, αυτός βρίσκεται στο επίκεντρο. Έγινε λοιπόν η αρχή, και μένει να δούμε αν θα το αγκαλιάσουν και οι πολίτες. Αυτό θα φανεί το αργότερο τα επόμενα δύο χρόνια. Η συμμετοχή των πολιτών θα δώσει ουσιαστικά ώθηση και στις κλινικές και τους γιατρούς» λέει ο καθηγητής, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι «χρειάζεται πολλή και καλή οργάνωση καταρχάς όλου του νοσοκομείου και ειδικά της χειρουργικής ομάδας και όλων όσοι εμπλέκονται, αναισθησιολόγοι, νοσηλευτές. Πρέπει να διασφαλιστεί η ποιότητα, η ασφάλεια, η ακρίβεια των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας» επισημαίνει ο κ. Στράντζαλης.

Ενίσχυση των υγειονομικών

Ένας 86χρονος που χρειαζόταν να υποβληθεί σε βουβωνοκήλη ήταν ο πρώτος ασθενής στα απογευματινά χειρουργεία του νοσοκομείου Καβάλας, την περασμένη Τρίτη. «Είχε εξεταστεί πρόσφατα στα τακτικά ιατρεία και είχε μπει σε λίστα αναμονής. Ωστόσο, ήρθε μόνος του και πάλι στο νοσοκομείο μόλις έμαθε για τα απογευματινά χειρουργεία. Για μας ήταν μια ευχάριστη έκπληξη η πρότασή του. Έγινε η σχετική εισήγηση του χειρουργικού τομέα στη διοίκηση και προχωρήσαμε» λέει, μιλώντας στο ΘΕΜΑ, ο Διευθυντής της Χειρουργικής κλινικής αλλά και της Ιατρικής Υπηρεσίας του νοσοκομείου Καβάλας, Ιωάννης Τριανταφυλλίδης.

Πλέον έχουν δρομολογηθεί άλλες τρεις επεμβάσεις γενικής χειρουργικής φύσεως (θυρεοειδεκτομή, βουβωνοκήλη, χολολιθίαση) ενώ αναμένονται και περιστατικά από τις άλλες κλινικές του χειρουργικού τομέα. Στην χειρουργική κλινική εξυπηρετούνται περίπου 1.100 ασθενείς τον χρόνο, με την αναμονή να κυμαίνεται στους 4-5 μήνες. Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι ο προγραμματισμός δεν αφορά τα ογκολογικά και τα επείγοντα περιστατικά, τα οποία αντιμετωπίζονται άμεσα. «Τα απογευματινά χειρουργεία είναι ένα μέτρο που μας επιτρέπει να αναδείξουμε το έργο μας και να αυξήσουμε τις αποδοχές μας. Ο μισθός μου είναι 2.180 ευρώ τον μήνα. Με τα χειρουργεί μπορώ να λάβω νόμιμα και διάφανα άλλα 1.000 ευρώ τον μήνα» εξηγεί ο 48χρονος χειρουργός τονίζοντας πόσο σημαντική είναι αυτή η οικονομική ενίσχυση.

«Για όποιον γιατρό έχει βρεθεί σε άλλα συστήματα υγείας – προσωπικά ήμουν σε νοσοκομεία στο Παρίσι, το Μπορντώ και τη Μόντενα- ό,τι προωθείται με τα απογευματινά ιατρεία δεν είναι καινοτόμο. Γίνεται παντού. Δίνει μια εναλλακτική στους γιατρούς. Δεν αλλοιώνεται με αυτή τη δυνατότητα ο δημόσιος χαρακτήρας του ΕΣΥ. Εάν δε, τεθεί και το ζήτημα της παραοικονομίας, αν και όπου υπάρχει, τότε είναι μια ευκαιρία να νομιμοποιηθεί η όποια παράνομη συναλλαγή των γιατρών» λέει ο κ. Τριανταφυλλίδης. Στο νοσοκομείο Καβάλας υπάρχει μια καταρχάς θετική στάση απέναντι στον νέο θεσμό, που πιθανόν σχετίζεται – όπως και σε άλλα νοσοκομεία, με την επάρκεια προσωπικού, κυρίως κρίσιμων εν προκειμένω ειδικοτήτων, όπως αναισθησιολόγων (υπάρχουν έξι) και νοσηλευτών.

Η έλλειψη αναισθησιολόγων

Ωστόσο, η κατάσταση είναι δύσκολη στα περισσότερα νοσοκομεία. Οι αναισθησιολόγοι έρχονται και πάλι στο προσκήνιο αφενός λόγω των ελλείψεων στο ΕΣΥ, αφετέρου λόγω του κομβικού ρόλου τους στα χειρουργεία, πρωινά και απογευματινά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρίας, στο ΕΣΥ υπηρετούν περίπου 750 αναισθησιολόγοι, αριθμός που απέχει πολύ από την κάλυψη όλων των θέσεων. Η έλλειψη ενδιαφέροντος αποτυπώνεται και στις κενές θέσεις ειδικευόμενων, καθώς μόλις 4 στις 10 καλύπτονται.

«Αντιλαμβανόμαστε ότι αναζητούνται κίνητρα για να παραμείνουν ή και να έρθουν αναισθησιολόγοι στο ΕΣΥ. Με τα απογευματινά χειρουργεία δίδονται αμοιβές από 90 ευρώ έως 450 ευρώ ανά επέμβαση. Η οικονομική πίεση που υπάρχει στο επάγγελμά μας θα ανοίξει δρόμους σε συναδέλφους. Άλλωστε αυτό είχε αποτυπωθεί και σε έρευνα που είχαμε κάνει: το 55% των αναισθησιολόγων είχε θετική στάση για τη συμμετοχή του στα απογευματινά χειρουργεία» λέει στο ΘΕΜΑ η πρόεδρος της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρίας, αναισθησιολόγος στο νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», Ελεάννα Γαρίνη. Η ίδια επισημαίνει, ωστόσο, μια άλλη μεγάλη διαφορά με τον θεσμό των απογευματινών χειρουργείων όπως ισχύει σε άλλες χώρες: «όπου εφαρμόζεται, δεν υπάρχει εντατικοποίηση της εργασίας των αναισθησιολόγων όπως γίνεται στην Ελλάδα».

Για την εκπρόσωπο των αναισθησιολόγων ζητούμενο είναι «το θέμα της παροχής ποιοτικών και ασφαλών υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς. Πλαίσιο προς το παρόν δεν υπάρχει, βασίζονται από το υπουργείο Υγείας στην αυτορύθμιση των κλινικών και των νοσοκομείων».

Από… απόσταση παρακολουθούν τα απογευματινά χειρουργεία και οι περισσότεροι νοσηλευτές, με στελέχη του ΕΣΥ να το αποδίδουν στις χαμηλές αμοιβές αλλά και στην σκληρή πραγματικότητα που θέλει πολλούς νοσηλευτές του ΕΣΥ να εργάζονται ήδη, έχοντας λάβει ειδική άδεια, και σε ιδιωτικές κλινικές. Περίπου 25%-30% των εξειδικευμένων νοσηλευτών που απαιτούνται (χειρουργείου και αναισθησιολογίας) έχουν δηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στα απογευματινά χειρουργεία.

«Η αμοιβή του νοσηλευτή, 15 ευρώ την ώρα, μικτά, είναι εξαιρετικά χαμηλή και δεν αντιστοιχεί στο επιστημονικό του υπόβαθρο και στο υψηλής ευθύνης έργο που επιτελεί. Είναι απαράδεκτο να εξισώνεται με αυτή του τραυματιοφορέα ενώ του επιμελητή ιατρού ξεκινά από 105 ευρώ την ώρα» λέει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας (ΠΑΣΥΝΟ) του ΕΣΥ, Γιώργος Αβραμίδης. Ο ίδιος επαναφέρει το πάγιο αίτημα του κλάδου για προσλήψεις μόνιμων νοσηλευτών αλλά και της αύξησης της αμοιβής τους.