Γλαύκωμα: Μπορούν οι βιταμίνες να επιβραδύνουν την εξέλιξη;

Οι ερευνητές ανακάλυψαν μια απροσδόκητη νέα στρατηγική στη μάχη με το γλαύκωμα: την παροχή του σωστού μείγματος βιταμινών στα κύτταρα του ματιού για την ενίσχυση του μεταβολισμού τους. Σε μελέτες, αυτό το στοχευμένο συμπλήρωμα αναζωογόνησε τους ιστούς του αμφιβληστροειδούς, υποδηλώνοντας έναν τρόπο προστασίας του οπτικού νεύρου χωρίς να επηρεάζεται η πίεση του ματιού. Η ανακάλυψη, η οποία παρουσιάζεται στο Cell Reports Medicine, έχει ήδη οδηγήσει στην έναρξη μιας κλινικής δοκιμής στο Νοσοκομείο Οφθαλμών St. Erik στη Στοκχόλμη. Αν αυτά τα πρώιμα ευρήματα επιβεβαιωθούν και σε ασθενείς με γλαύκωμα, ίσως σύντομα έχουμε ένα εντελώς νέο εργαλείο στην προσπάθειά μας κατά της απώλειας όρασης.

Γλαύκωμα: Νέα δεδομένα για την ομοκυστεΐνη – Βιταμίνες μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη

Το γλαύκωμα αντιμετωπίζεται παραδοσιακά με μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης μέσω σταγόνων, θεραπειών με λέιζερ ή χειρουργικής επέμβασης, ωστόσο η εξέλιξη της νόσου και η ανταπόκριση των ασθενών παραμένουν ιδιαίτερα μεταβλητές. Τώρα, συναρπαστική νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Cell Reports Medicine υποδεικνύει μια συμπληρωματική προσέγγιση: ενισχύοντας τον μεταβολισμό του αμφιβληστροειδούς με στοχευμένο συμπλήρωμα βιταμινών, οι επιστήμονες έδειξαν σε προκλινικά μοντέλα ότι η βλάβη στο οπτικό νεύρο μπορεί να σταματήσει ή να επιβραδυνθεί σημαντικά, ακόμα και χωρίς να επηρεαστεί η πίεση του ματιού.

Το γλαύκωμα —το οποίο περιλαμβάνει τις μορφές πρωτοπαθούς γλαυκώματος ανοικτής γωνίας, οξέος γλαυκώματος κλειστής γωνίας, γλαυκώματος φυσιολογικής πίεσης, συγγενούς και δευτεροπαθούς γλαυκώματος— μπορεί αρχικά να μην έχει καθόλου συμπτώματα αλλά στη συνέχεια να προκαλέσει ένα φάσμα συμπτωμάτων, ανάλογα με τον τύπο. Κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Σταδιακή απώλεια περιφερειακής (πλάγιας) όρασης ή «όραση μέσα από τούνελ»
• Ξαφνικός, έντονος πόνος στα μάτια
• Πονοκέφαλος μαζί με δυσφορία στα μάτια
• Θολή ή «θαμπή» όραση
• Ουράνια τόξα γύρω από τα φώτα
• Ερυθρότητα του ματιού
• Ναυτία και έμετος
• Θολότητα του κερατοειδούς (ειδικά σε βρέφη)
• Διόγκωση του βολβού ή ασύμμετρα μεγαλύτερα μάτια στα μωρά
• Ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία)
• Υπερβολική δακρύρροια

Πώς θεραπεύεται το γλαύκωμα, σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες

Οι πρόσφατες θεραπείες για το γλαύκωμα γίνονται ολοένα και πιο ποικίλες, περιλαμβάνοντας καινοτόμα φάρμακα, ελάχιστα επεμβατικές διαδικασίες, συστήματα παρατεταμένης αποδέσμευσης φαρμάκων, και πρωτοποριακές γονιδιακές και κυτταρικές προσεγγίσεις:

1. Καινοτόμα φάρμακα: Το omidenepag isopropyl (αναλόγιο προσταγλανδίνης) σε κλινικές δοκιμές φάσης 3 μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ) κατά 4–6 mmHg, εξίσου αποτελεσματικά με το timolol. Ο διπλός αγωνιστής μελανοκορτίνης PL9588, σε προκλινικές μελέτες, μειώνει την ΕΟΠ και προστατεύει τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς. Το μικρό μόριο QLS-111 πέτυχε όλους τους στόχους σε δοκιμές φάσης II για γλαύκωμα ανοικτής γωνίας και οφθαλμική υπέρταση.
2. Λέιζερ και ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές τεχνικές (MIGS): Η μελέτη LiGHT έδειξε ότι η επιλεκτική τραμπεκουλοπλαστική με λέιζερ (SLT) είναι ασφαλής και αποτελεσματική ως πρώτη θεραπεία. Συσκευές MIGS όπως το iStent, το Hydrus και το XEN Gel Stent προσφέρουν μικρότερο κίνδυνο και γρηγορότερη ανάρρωση σε σύγκριση με την παραδοσιακή τραμπεκουλεκτομή.
3. Συστήματα παρατεταμένης αποδέσμευσης φαρμάκων: Φακοί επαφής εμποτισμένοι με φάρμακο εξασφαλίζουν σταθερή μείωση της ΕΟΠ και καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών. Ενδοκαμερικά εμφυτεύματα (Durysta, iDose TR) απελευθερώνουν προσταγλανδίνες για μήνες, με λιγότερες παρενέργειες. Νέες τεχνολογίες νανοσωματιδίων, λιποσωμάτων και βυσμάτων στα δακρυϊκά σημεία βρίσκονται σε πρώιμες κλινικές δοκιμές, με στόχο να βελτιώσουν τη συμμόρφωση.
4. Γονιδιακές και κυτταρικές προσεγγίσεις: Δοκιμές φάσης 1/2 με φορέα AAV OPGX-LCA5 δείχνουν πιθανή αναγέννηση του οπτικού νεύρου και βελτίωση της όρασης. Σχέδια δοκιμών φάσης 2b με προσαρμοστικές μεθόδους στοχεύουν στην καλύτερη δόση και επιλογή ασθενών σε πραγματικό χρόνο, επιταχύνοντας την ανάπτυξη νέων θεραπειών που μειώνουν την ΕΟΠ και προστατεύουν τα νεύρα.

Το συμπλήρωμα με βιταμίνες υπόσχεται θεραπεία για το γλαύκωμα

Ένα συμπλήρωμα βιταμινών που βελτιώνει τον μεταβολισμό στο μάτι φαίνεται να επιβραδύνει τη βλάβη στο οπτικό νεύρο που προκαλείται από το γλαύκωμα. Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Cell Reports Medicine. Οι ερευνητές που βρίσκονται πίσω από τη μελέτη έχουν ήδη ξεκινήσει κλινική δοκιμή σε ασθενείς.

Στο γλαύκωμα, το οπτικό νεύρο υφίσταται σταδιακά βλάβες, οδηγώντας σε απώλεια όρασης και, στις χειρότερες περιπτώσεις, τύφλωση. Η υψηλή πίεση στο μάτι κινεί την ασθένεια και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται οφθαλμικές σταγόνες, λέιζερ και χειρουργική επέμβαση για τη μείωση της πίεσης και την επιβράδυνση της εξέλιξης. Δυστυχώς, ωστόσο, η αποτελεσματικότητα ποικίλλει.

Οι ερευνητές του γλαυκώματος θεωρούσαν εδώ και καιρό ότι η ουσία ομοκυστεΐνη συνδέεται με την κατανόηση της νόσου. Τώρα, οι ερευνητές στο Karolinska Institutet διερεύνησαν τον ρόλο της ομοκυστεΐνης με διάφορους τρόπους.

Δεν είναι η ομοκυστεΐνη που προκαλεί το γλαύκωμα

Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όταν δόθηκαν αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης σε αρουραίους με γλαύκωμα, η ασθένεια δεν επιδεινώθηκε. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα ανθρώπων με γλαύκωμα δεν σχετίζονταν με την ταχύτητα εξέλιξης της νόσου και ότι το γλαύκωμα δεν ήταν συχνότερο σε άτομα με γενετική προδιάθεση για υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης. Με βάση αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ομοκυστεΐνη δεν προκαλεί τη νόσο αλλά είναι συνέπειά της.

Δεδομένου ότι η ομοκυστεΐνη αποτελεί φυσικό μέρος του μεταβολισμού του σώματος, οι ερευνητές θέλησαν να διερευνήσουν τις μεταβολικές οδούς που περιλαμβάνουν την ομοκυστεΐνη σε τρωκτικά και ανθρώπους με γλαύκωμα. Εντόπισαν τότε αρκετές ανωμαλίες, με σημαντικότερη τις μεταβολικές αλλαγές που συνδέονται με την ικανότητα του αμφιβληστροειδούς να χρησιμοποιεί συγκεκριμένες βιταμίνες. Αυτή η αλλαγή σήμαινε ότι ο μεταβολισμός επιβραδυνόταν τοπικά στον αμφιβληστροειδή—κάτι που συνέβαλε στην ανάπτυξη της νόσου.

«Το συμπέρασμά μας είναι ότι η ομοκυστεΐνη είναι παρατηρητής στη διαδικασία της νόσου, όχι παίκτης. Τα αλλοιωμένα επίπεδα ομοκυστεΐνης μπορεί να αποκαλύπτουν ότι ο αμφιβληστροειδής έχει χάσει την ικανότητά του να χρησιμοποιεί ορισμένες βιταμίνες που είναι απαραίτητες για την υγιή μεταβολική λειτουργία. Γι’ αυτό θέλαμε να διερευνήσουμε εάν τα συμπληρώματα αυτών των βιταμινών θα μπορούσαν να προστατεύσουν τον αμφιβληστροειδή», λέει ο James Tribble, συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής και επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κλινικής Νευροεπιστήμης στο Karolinska Institutet, σύμφωνα με το Medical Xpress.

Βιταμίνες του συμπλέγματος Β και χολίνη επιβραδύνουν ή και σταματούν την εξέλιξη του γλαυκώματος

Σε πειράματα με ποντίκια και αρουραίους με γλαύκωμα, οι ερευνητές χορήγησαν συμπληρώματα των βιταμινών B6, B9 και B12, καθώς και χολίνη. Αυτό είχε θετική επίδραση. Σε ποντίκια με πιο αργή ανάπτυξη του γλαυκώματος, η βλάβη στο οπτικό νεύρο σταμάτησε εντελώς. Σε αρουραίους, οι οποίοι είχαν πιο επιθετική μορφή της νόσου με ταχύτερη εξέλιξη, η νόσος επιβραδύνθηκε.

Σε αυτά τα πειράματα, η ενδοφθάλμια πίεση έμεινε χωρίς θεραπεία, κάτι που οι ερευνητές τονίζουν ως ιδιαίτερα ενδιαφέρον—υποδηλώνει ότι το μείγμα βιταμινών επηρεάζει τη νόσο με διαφορετικό τρόπο από τη μείωση της πίεσης. «Τα αποτελέσματα είναι τόσο ενθαρρυντικά που ξεκινήσαμε ήδη μια κλινική δοκιμή, με ασθενείς να στρατολογούνται στο Νοσοκομείο Οφθαλμών St. Erik στη Στοκχόλμη», λέει ο James Tribble. Συμμετέχουν τόσο ασθενείς με πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας (βραδεία εξέλιξη) όσο και με ψευδοαποφολιδωτικό γλαύκωμα (ταχεία εξέλιξη).

Πηγές: Medical Xpress, Cell, Ophtalmic Professional, Palatin, MedPath, ScienceDirect, MDPI, MedlinePlus, Penn Medicine, Cleveland Clinic