Δάγκειος πυρετός και άλλες νόσοι που μεταδίδονται από τα κουνούπια – Πώς θα προστατευθούμε

Όμως με στοιχεία που έρχονται από όλο τον κόσμο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και γι’ άλλες ασθένειες που μεταδίδονται από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, όπως είναι ο Δάγκειος Πυρετός, η νόσος Chikungunya και η νόσος Zika.

Πού οφείλεται ο Δάγκειος πυρετός

Ο Δάγκειος Πυρετός οφείλεται σε αρμποϊό του γένους των φλαβοϊών, όπου ανήκουν επίσης ο ιός του Δυτικού Νείλου κι ο ιός του Κίτρινου Πυρετού.

Ο ιός του Δάγκειου Πυρετού μεταδίδεται από το κουνούπι Aedes aegypti, που δεν έχει μέχρι στιγμής ταυτοποιηθεί στη χώρα μας, όμως δυνητικός διαβιβαστής του Δάγκειου Πυρετού στην Ελλάδα θεωρείται το Aedes albopictus («κουνούπι τίγρης»), που μεταδίδει τον ιό του Δυτικού Νείλου, το οποίο ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2005 και στην Περιφέρεια Αττικής το 2008.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ η πιθανή είσοδος στην Ελλάδα του ιού του Δάγκειου Πυρετού μπορεί να συμβεί είτε

• μέσω ταξιδιωτών και μεταναστών, που έρχονται από ενδημικές χώρες και νοσούν, ευρισκόμενοι στη φάση της ιαιμίας, είτε
• μέσω εισόδου μολυσμένων κουνουπιών με μεταφορικά μέσα ή προϊόντα εμπορίου.

Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΠΟΥ τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται δραματική αύξηση των κρουσμάτων και συγκεκριμένα 10πλάσια αύξηση παγκοσμίως τα τελευταία 20 χρόνια με ταχεία εξάπλωση και μεγάλες επιδημίες.

Οι ιοί του Δάγκειου Πυρετού ενδημούν σε περισσότερες από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες, στην Ασία (κυρίως στη νοτιοανατολική), στην Αφρική, στην Κεντρική και Νότια Αμερική, στην ανατολική Μεσόγειο και στον Ειρηνικό Ωκεανό, όπου υπάρχουν ικανοί διαβιβαστές, κυρίως σε αστικό και ημιαστικό περιβάλλον (χάρτης).

Πρόσφατα ο ΕΟΔΥ με εκτενή εγκύκλιο του ενημερώνει για τον κίνδυνο εμφάνισης Δάγκειου Πυρετού σε άτομα που ταξιδεύουν ή διαμένουν σε χώρες που ενδημεί η νόσος.

Τι συμβαίνει παγκοσμίως

Από τις αρχές Ιανουάριου του 2024, περισσότερα από 5 εκατομμύρια κρούσματα Δάγκειου Πυρετού και περισσότεροι από 2000 σχετιζόμενοι θάνατοι έχουν αναφερθεί σε 69 χώρες.

Στη Γαλλία, από όπου έχω μια πιο άμεση πληροφόρηση, από την 1/1/2024 (μέχρι τέλους του μηνός Απριλίου) έχουν καταγραφεί 1679 κρούσματα έναντι 131 το έτος 2023! Και όπως αναφέρει ο Γαλλικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, τα περισσότερα περιστατικά αφορούν ταξιδιώτες που επέστρεψαν από τη Γουαδελούπη και την Μαρτινίκα.

Όμως από το 2010 στη Γαλλία έχει συμβεί κι εγχώρια μετάδοση του Δάγκειου Πυρετού. Αρχικά και μέχρι το 2022 είχε περιοριστεί στις νότιες περιοχές της Γαλλίας, όμως τον Σεπτέμβριο του 2023 η πρώτη εγχώρια περίπτωση Δάγκειου Πυρετού εντοπίστηκε στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού (Île-de-France). Εννοείται ότι λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, που θα λάβουν χώρα στην ίδια περιοχή (Ιούλιος, Αύγουστος και Σεπτέμβριος του 2024), υπάρχει αυξημένη ανησυχία κι επιτήρηση.

Οι περισσότεροι από αυτούς που θα μολυνθούν, δεν θα νοσήσουν, άλλοι θα νοσήσουν ελαφρά ή πιο σοβαρά, παρουσιάζοντας υψηλό πυρετό, κεφαλαλγία, ναυτία κι έμετο, εξάνθημα («ιλαροειδές»), πόνο πίσω από τα μάτια, στους μύες, στις αρθρώσεις και στα οστά («σαν να σπάνε»).

Η νόσος Chikungunya άρχισε ήδη να απασχολεί εδώ και 20 περίπου χρόνια μετά την εμφάνιση επιδημίας το 2006 στη νήσο La Réunion, όπου νόσησαν 260.000 περίπου άτομα καθώς και στην Ινδία όπου καταγράφηκαν 1,3 εκατομμύρια κρούσματα μέσα σε δύο χρόνια (2005 – 2006). Το 2013 υπάρχει πλέον εξάπλωση στην Αμερικανική Ήπειρο, όπου καταγράφονται 3,6 εκατομμύρια κρούσματα σε 50 χώρες, με το 45% των κρουσμάτων κυρίως στη Βραζιλία.

Στη Γαλλία από το 2010 και μετά έχουν εντοπιστεί τρεις αυτόχθονες εστίες της νόσου Chikungunya, προερχόμενες από ήδη μολυσμένους ταξιδιώτες.

Εκδηλώνεται με παρόμοια με τους άλλους ιούς συμπτώματα (πυρετός, εξάνθημα, οιδήματα), όμως κυρίως ως οξεία πολυαρθρίτιδα στο 80% των ασθενών, η οποία στη συνέχεια μεταπίπτει σε χρόνια, που διαρκεί πολλούς μήνες κι απαιτεί μακροχρόνια αποκατάσταση.

Η νόσος Zika εκδηλώνεται με συμπτώματα που μοιάζουν με τους άλλους ιούς (πυρετός, εξάνθημα κλπ), είναι γενικά πιο ήπια χωρίς τα έντονα άλγη του ΔΠ.

Στα ύποπτα περιστατικά μετάδοσης των νόσων αυτών από το τσίμπημα κουνουπιού, όλοι οι ιοί θα πρέπει εξ ίσου να αναζητούνται εργαστηριακά.

Γιατί ανησυχούμε ιδιαίτερα για το Δάγκειο Πυρετό;

Σε μικρό ποσοστό αναπτύσσεται η σοβαρή μορφή ΔΠ («αιμορραγικός πυρετός» ή «σύνδρομο καταπληξίας») με θρομβοπενία, εξαγγείωση αίματος και κυκλοφορική ανεπάρκεια, που μπορεί να οδηγήσει σε πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο. Στα παιδιά το ποσοστό με σοβαρή μορφή ΔΠ είναι μικρό, ~ 3%.

Αιτιολογική θεραπεία δεν υπάρχει, μόνο συμπτωματική και υποστηρικτική, ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης.

Άρα τι πρέπει να κάνουμε; Πρόληψη!

Τα μέτρα πρόληψης, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, αφορούν:

• σε ολοκληρωμένα προγράμματα απεντόμωσης (των κουνουπιών)
• σε μέτρα ατομικής προστασίας από την έκθεση σε κουνούπια
• σε εγρήγορση για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των κρουσμάτων
• σε ευαισθητοποίηση του κοινού, και ιδίως των ταξιδιωτών σε ενδημικές χώρες, για τη λήψη των ενδεικνυόμενων προληπτικών μέτρων.

Τέλος παγκόσμια γίνεται μεγάλη προσπάθεια ανάπτυξης ασφαλών κι αποτελεσματικών εμβολίων, που θα προστατέψουν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες από τις νόσους που μεταδίδονται με τα τσιμπήματα των κουνουπιών.