Εγκέφαλος: Αυτές οι 4 συνήθειες μπορεί να τον κάνουν νεότερο έως και 8 χρόνια

Ο εγκέφαλος δεν γερνά μόνο με το πέρασμα του χρόνου. Νεότερα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι ο τρόπος ζωής και οι καθημερινές μας επιλογές μπορεί να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία και την ανθεκτικότητά του.

Πώς οι καθημερινές συνήθειες μπορεί να επιβραδύνουν τη γήρανση του εγκεφάλου για χρόνια

Το να υιοθετήσουμε λίγες καλές συνήθειεες στον τρόπο ζωή μας θα μπορούσε να κάνει τον εγκέφαλο έως και οκτώ χρόνια νεότερο, σύμφωνα με νέα έρευνα από το University of Florida. Σε διετή μελέτη 128 μεσήλικων και μεγαλύτερων ενηλίκων από τέσσερις ηπείρους – σχεδόν το 70% των οποίων ήταν γυναίκες και οι περισσότεροι ζούσαν με ή διέτρεχαν κίνδυνο για οστεοαρθρίτιδα γόνατος – οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν προηγμένη μαγνητική τομογραφία και τεχνικές μηχανικής μάθησης για να εκτιμήσουν τη «βιολογική ηλικία του εγκεφάλου».

Τα ευρήματα έδειξαν ότι η αισιοδοξία, ο επαρκής βαθύς ύπνος, η διαχείριση του στρες, η ισχυρή κοινωνική υποστήριξη, η αποφυγή του καπνίσματος και η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους συνδέονταν με πιο νεανική εικόνα του εγκεφάλου. Αντίθετα, ο χρόνιος πόνος, το χαμηλότερο εισόδημα, το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και η κοινωνική μειονεξία συνδέονταν με εγκεφάλους που φαίνονταν πιο «γερασμένοι», παρότι οι προστατευτικές επιδράσεις των θετικών συνηθειών αποδείχθηκαν ισχυρότερες και πιο μακροχρόνιες με την πάροδο του χρόνου.

Τι προκαλεί τον εγκέφαλό μας να γερνά πιο γρήγορα;

Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο When Age Is More Than a Number: Acceleration of Brain Aging in Neurodegenerative Diseases, η απεικόνιση του εγκεφάλου σε συνδυασμό με μοντέλα μηχανικής μάθησης μπορεί να εκτιμήσει πόσο «ηλικιωμένος» φαίνεται βιολογικά ένας εγκέφαλος. Οι νευροεκφυλιστικές νόσοι σχετίζονται με εγκεφαλική ηλικία μεγαλύτερη από τη χρονολογική ηλικία του ατόμου. Η μελέτη διαπιστώνει ότι διαφορετικά μέτρα απεικόνισης – δομικά, μεταβολικά και λειτουργικά – καταγράφουν διακριτές πτυχές της επιταχυνόμενης γήρανσης του εγκεφάλου και μπορεί να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου και της ανταπόκρισης στη θεραπεία.

Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο εγκέφαλος μπορεί να γερνά ταχύτερα όχι μόνο λόγω του χρόνου, αλλά και εξαιτίας καθημερινών παραγόντων υγείας και τρόπου ζωής που επηρεάζουν σταδιακά τη δομή και τη λειτουργία του. Μεγάλες απεικονιστικές μελέτες δείχνουν ότι ορισμένες συνήθειες και καταστάσεις συνδέονται σταθερά με έναν «βιολογικά γηραιότερο» εγκέφαλο, ακόμη και σε άτομα χωρίς άνοια.

Η έρευνα συνδέει την ταχύτερη γήρανση του εγκεφάλου με:

•  Κακή ποιότητα ύπνου (μικρή διάρκεια ύπνου, αϋπνία, ροχαλητό), η οποία συνδέεται με πιο «γερασμένο» εγκέφαλο και αυξημένη φλεγμονή.
•  Διαβήτη και κακή μεταβολική υγεία, που φαίνεται να επιταχύνουν τη βλάβη σε εγκεφαλικά δίκτυα ευαίσθητα στη γήρανση.
•  Μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ιδιαίτερα στην κυκλοφοριακή ρύπανση.
•  Υψηλότερη κατανάλωση αλκοόλ, που συνδέεται με δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο.
•  Χρόνια φλεγμονή, η οποία μπορεί να λειτουργεί ως κοινός μηχανισμός που συνδέει τις συνήθειες ζωής με τη γήρανση του εγκεφάλου.

Γιατί η ψυχική ευεξία, οι καθημερινές συνήθειες και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας μπορεί να διαμορφώνουν την υγεία του εγκεφάλου και τη μακροζωία

«Το μήνυμα είναι συνεπές σε όλες τις μελέτες μας», δήλωσε σύμφωνα με το Daily Mail η Kimberly Sibille, αναπληρώτρια καθηγήτρια φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης στο University of Florida, η οποία ηγήθηκε της έρευνας. «Οι συμπεριφορές που προάγουν την υγεία δεν συνδέονται μόνο με λιγότερο πόνο και καλύτερη σωματική λειτουργικότητα. Φαίνεται ότι ενισχύουν πραγματικά την υγεία με αθροιστικό τρόπο, σε ένα ουσιαστικό επίπεδο». Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Brain Communications.

Η μελέτη προστίθεται σε ένα αυξανόμενο σώμα στοιχείων που δείχνουν ότι η ψυχική υγεία και οι επιλογές τρόπου ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου, ακόμη και σε άτομα που ζουν με χρόνιο πόνο ή χρόνιες ιατρικές παθήσεις. Τα ευρήματα έρχονται σε μια περίοδο όπου ξεχωριστή έρευνα δείχνει ότι ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας μπορεί να επηρεάζουν το πόσο ζούμε.

Σε μεγάλη ανάλυση υπό την ηγεσία ερευνητών του University of Limerick, οι επιστήμονες εξέτασαν δεδομένα από πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα, που κάλυπταν σχεδόν έξι εκατομμύρια ζωής. Κατά τη διάρκεια της περιόδου της μελέτης, 43.851 συμμετέχοντες πέθαναν. Η ομάδα εξέτασε πέντε βασικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας – νευρωτισμό, εξωστρέφεια, δεκτικότητα στην εμπειρία, ευσυνειδησία και συνεργατικότητα – και πώς αυτά σχετίζονταν με τον κίνδυνο θανάτου. Τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα νευρωτισμού, που χαρακτηρίζεται από άγχος και συναισθηματική αστάθεια, είχαν 3% υψηλότερο κίνδυνο να πεθάνουν νωρίτερα.

Πώς τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας μπορεί να επηρεάζουν σιωπηρά το προσδόκιμο ζωής και τη μακροπρόθεσμη υγεία

Αντίθετα, η υψηλότερη ενσυνειδητότητα – που συνδέεται με οργάνωση, πειθαρχία και αξιοπιστία – συσχετίστηκε με 10% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου. Η εξωστρέφεια, που αντανακλά την κοινωνικότητα και τη συμμετοχή στις κοινωνικές σχέσεις, συνδέθηκε με 3% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου, με την επίδραση να είναι ιδιαίτερα ισχυρή στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία. Δεν βρέθηκε σαφής σύνδεση μεταξύ θνησιμότητας και είτε της δεκτικότητας στην εμπειρία είτε της συνεργατικότητας.

«Η δουλειά μας δείχνει ότι το πώς σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε δεν συνδέεται μόνο με την ικανοποίηση από τη ζωή και τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά και με το πόσο ζούμε», δήλωσε η Dr Máire McGeehan, επίκουρη καθηγήτρια στο University of Limerick που ηγήθηκε της μελέτης, σύμφωνα με την ίδια πηγή. Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Florida State University, το West Virginia University και το Northwestern University, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Journal of Personality and Social Psychology.

«Η προσωπικότητα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την υγεία και τη μακροζωία, με επιδράσεις παρόμοιου μεγέθους με ευρέως αναγνωρισμένους παράγοντες δημόσιας υγείας, όπως η κοινωνικοοικονομική κατάσταση», δήλωσε ο Dr Páraic S Ó Súilleabháin, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, προσθέτοντας ότι τα ευρήματα θα συμβάλουν στη διαμόρφωση μελλοντικής έρευνας για το πώς τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν την υγεία σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

Πηγές: oloygeia.gr (Daily Mail, The Lancet, PubMed, JNM)