Ευλογιά των πιθήκων: Οι νέοι τρόποι μετάδοσης που ανησυχούν τους επιστήμονες
Η ευλογιά των πιθήκων έφτασε σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Πλέον η μετάδοση συνδέεται και με ετεροφυλόφιλη σεξουαλική επαφή.
Στα μέσα Νοεμβρίου 2024 ταυτοποιήθηκε το πρώτο περιστατικό της νέας φυλογενετικής ομάδας Ιb της Μpox (ευλογιά των πιθήκων) στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, μετά από ταξίδι στην ανατολική Αφρική.
Στην Ευρώπη έχουν πλέον αναφερθεί περιστατικά στη Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία και Γερμανία, ενώ επίσης έχουν διαγνωστεί περιστατικά της νέας φυλογενετικής ομάδας σε Ινδία, Κένυα, Ταϋλάνδη στην Ασία.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Παναγιώτα Ζαχαράκη (Βιολόγος) συνοψίζουν τα δεδομένα:
Από τον Σεπτέμβριο του 2024 έχουν επιβεβαιωθεί περισσότερα από 3100 περιπτώσεις. Οι περισσότερες από αυτές έχουν βρεθεί σε 3 Αφρικανικές χώρες: το Κονγκό, την Ουγκάντα και το Μπουρουντί.
Στις 14 Αυγούστου 2024, ο Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε την κατάσταση ως έκτακτης ανάγκης διεθνούς ενδιαφέροντος για τη δημόσια υγεία – γνωστό και ως PHEIC, επειδή είναι έκτακτο γεγονός που συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία για άλλα κράτη, μέσω της διεθνούς εξάπλωσης της νόσου και δυνητικά απαιτεί συντονισμένη διεθνή αντίδραση.
Οι διαφορές από την επιδημία το 2022
Τα τρέχοντα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό διαφέρουν πολύ από εκείνα της παγκόσμιας επιδημίας του 2022 της φυλογενετικής ομάδας (clade II), η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά σε πολύ μειωμένο επίπεδο.
Η επιδημία Mpox του 2022 έχει εξαπλωθεί κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών. Ως εκ τούτου, οι ενήλικες άνδρες επηρεάζονται σχεδόν αποκλειστικά. Η παγκόσμια επιδημία clade II είχε σχετικά χαμηλό κίνδυνο θνησιμότητας, κάτω από 1% συνολικά.
Πλέον καταγράφονται επιδημιολογικά δίκτυα μετάδοσης που συνδέονται με ετεροφυλόφιλη σεξουαλική επαφή, κάτι που δεν ήταν μια κοινή παρατήρηση με την επιδημία του 2022 του clade II. Αυτές οι λοιμώξεις πιστεύεται ότι αποδίδονται σε μια νέα φυλογενετική ομάδα, την Ib.
Ορισμένες αναφορές περιγράφουν τις περιπτώσεις clade Ib ως εμφανιζόμενες με διάχυτο εξάνθημα σε ολόκληρο το σώμα ή μακροχρόνιες βλάβες των γεννητικών οργάνων και κίνδυνο θανατηφόρου περιστατικού έως και 5% στους ενήλικες και 10% στα παιδιά.
Υπάρχουν επίσης αναφορές αποβολών σε έγκυες. Δεδομένων αυτών των δημογραφικών προτύπων, φαίνεται πιθανό ότι νέοι τρόποι μετάδοσης (π.χ. μετάδοση στην οικία μέσω στενής επαφής σε παιδιά, εγκύους και άλλα ευάλωτα άτομα, καθώς και ετεροφυλοφιλική επαφή για το clade Ib), όπως επίσης και η επαφή με άγρια ζώα στην Αφρική, συνεισφέρουν σημαντικά στην εξάπλωση, καθιστώντας αναγκαία μια πολύ διαφορετική προσέγγιση για την αξιολόγηση και τη μείωση του κινδύνου σε σύγκριση με την επιδημία του 2022.
Το πρώτο ευρωπαϊκό κρούσμα clade Ib ήταν στη Σουηδία και αναφέρθηκε ότι είχε μόλις ταξιδέψει σε μια πληγείσα περιοχή στην Αφρική. Με συνεχή μετάδοση, η επιδημία επεκτείνει το γεωγραφικό της αποτύπωμα σε νέες χώρες και περιοχές. Κατά μερικούς ερευνητές, η φυλογενετική ομάδα Ib έχει δυναμική πανδημίας, μια κρίση που επαναλαμβάνεται στις αναφορές των μέσων ενημέρωσης, ενώ άλλοι αναφέρουν σταθεροποίηση στην Αφρική. Αν και οι πληροφορίες εξακολουθούν να είναι περιορισμένες, το clade Ib μεταδίδεται διαφορετικά και μπορεί να αλλάξει περαιτέρω καθώς πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα.
Τα συμπτώματα της νόσου Mpox
Τα κοινά συμπτώματα της νόσου Mpox περιλαμβάνουν δερματικό εξάνθημα ή βλάβες γεμάτες πύον, που μπορεί να διαρκέσουν από δύο έως τέσσερις εβδομάδες.
Μπορεί επίσης να συνυπάρχει πυρετός, πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι, πόνος στην πλάτη, καταβολή και πρησμένοι λεμφαδένες.
Τα παιδιά με Mpox παρουσιάζουν φλυκταινώδες εξάνθημα, το οποίο ερμηνεύεται εύκολα με ανεμοβλογιά, του οποίου προηγείται πυρετός και συχνά λεμφαδενοπάθεια.
Σοβαρές επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της εγκεφαλίτιδας, της πνευμονίτιδας, της κερατίτιδας, της τύφλωσης και της δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης, μπορεί να εμφανιστούν σε έως και 20% των παιδιών με Mpox. Τα παιδιά κάτω των 5 ετών είναι πιο πιθανό να πεθάνουν από Mpox από όλες τις άλλες ηλικιακές ομάδες.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση στο περιοδικό Nature, φαίνεται ότι σε προκαταρκτικά στοιχεία μελέτης, το αντιιικό φάρμακο Tecovirimat δεν είναι αποτελεσματικό (δεν είναι δηλαδή καλύτερο σε σύγκριση με το placebo) ενάντια στη φυλογενετική ομάδα Ι της Mpox που μας απασχολεί τώρα. Ίσως αν ληφθεί σε αρχικά στάδια ή σε σοβαρή νόσο, μπορεί να υπάρξουν κάποια ενθαρρυντικά προστατευτικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με το CDC στην Αφρική φαίνεται ότι μόνο στο Κονγκό χρειάζονται τουλάχιστον 3 εκατομμύρια εμβολιασμούς Mpox για να σταματήσει η εξάπλωση, και περίπου 7 εκατομμύρια εμβόλια για την υπόλοιπη Αφρική.