Ιλαρά: Ανησυχία για διασπορά στα νοσοκομεία

Τυχόν επιδημικές εξάρσεις ιλαράς στα νοσοκομεία επιχειρεί να προλάβει το Υπουργείο Υγείας, εν μέσω γενικευμένης ανησυχίας για την ιλαρά που καταγράφει ξανά κρούσματα, μετά την τελευταία επιδημία του 2017-2018.

Στην Ελλάδα έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι τώρα οκτώ περιστατικά ιλαράς, αριθμός μικρός μεν, σε σχέση μάλιστα με αυτόν άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά με δυναμική να πολλαπλασιαστεί. Οι χώροι παροχής υπηρεσιών υγείας, όπως είναι τα δημόσια νοσοκομεία, αποτελούν εστίες που χρειάζονται προσοχή για μετάδοση της νόσου. Οι ανεμβολίαστοι υγειονομικοί, μάλιστα, μπορεί να πυροδοτήσουν έντονη διασπορά. Υπό αυτά τα δεδομένα, το Υπουργείο Υγείας ζητά αναλυτικά στοιχεία σε σχέση με την ανοσία έναντι της ιλαράς των επαγγελματιών υγείας.

Τα τελευταία χρόνια, οι χώροι παροχής υπηρεσιών υγείας αναδύονται ως σημαντικοί χώροι μόλυνσης, ενώ έχουν καταγραφεί μεγάλες επιδημίες ιλαράς σε νοσοκομεία του εξωτερικού, κυρίως στο πλαίσιο επιδημίας στην κοινότητα ή λόγω εισαγόμενου κρούσματος με ιστορικό ταξιδιού σε χώρα με επιδημία ιλαράς. Σε τέτοιες νοσοκομειακές επιδημίες κοινός παρονομαστής είναι η καθυστέρηση της διάγνωσης του κρούσματος, με αποτέλεσμα καθυστέρηση στην ιχνηλάτηση των επαφών και στην εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων πρόληψης διασποράς του ιού στον χώρο του νοσοκομείου. Επίσης, παρατηρούνται μεγάλες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό και οικονομικό κόστος για τον έλεγχό τους.

Οι επίνοσοι εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο επαγγελματικής έκθεσης και εμφάνισης ιλαράς, σε σύγκριση με ενήλικες της ίδιας ηλικίας στην κοινότητα. Στο πλαίσιο των δράσεων Υπουργείου Υγείας και ΕΟΔΥ για στενή επιτήρηση της ιλαράς και αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, ζητά από τα νοσοκομεία αναλυτικά στοιχεία της εμβολιαστικής κατάστασης των εργαζομένων τους.

Όπως επισημαίνεται σε εγκύκλιο που απέστειλε, το δελτίο καταγραφής για την αξιολόγηση της κατάστασης ανοσίας έναντι της ιλαράς όλων των εργαζομένων σε δομές Υγείας θα πρέπει να συμπληρωθεί με ευθύνη των Διοικήσεων και των Επιτροπών Νοσοκομειακών Λοιμώξεων (ΕΝΛ) και την αρωγή των διευθύνσεων κλινικών και τμημάτων καθώς και των ιατρών εργασίας, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε υγειονομικής μονάδας. Μετά την συμπλήρωσή τους, τα δελτία θα πρέπει να αποσταλούν στον ΕΟΔΥ (Τμήμα Μικροβιακής Αντοχής και Λοιμώξεων που συνδέονται με Φροντίδα Υγείας) έως τις 22 Μαρτίου 2024.

Οδηγίες για νοσοκομεία και χώρους Υγείας

Ο εμβολιασμός των υγειονομικών είναι η κορωνίδα της πρόληψης διασποράς ιλαράς σε χώρους Υγείας. Πιο αναλυτικά, για τους επαγγελματίες υγείας, συστήνεται άμεσος εμβολιασμός:

• με δύο δόσεις του εμβολίου MMR σε όλους τους επαγγελματίες υγείας που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν διαθέτουν ιστορικό νόσησης ή καταγεγραμμένες 2 δόσεις εμβολίου έναντι ιλαράς. Σε περιπτώσεις που το ιστορικό νόσησης ή εμβολιασμού έναντι ιλαράς είναι άγνωστο ή αμφίβολο, η διενέργεια των δύο δόσεων MMR πραγματοποιείται χωρίς προηγούμενο ορολογικό έλεγχο.
• με μία δόση MMR σε επαγγελματίες υγείας με ατελή εμβολιασμό, για την ολοκλήρωση του εμβολιασμού τους.

Οι ασθενείς που παρουσιάζουν συμπτώματα ύποπτα για ιλαρά (π.χ. εξάνθημα και πυρετό), δε θα πρέπει να παραμένουν σε χώρους αναμονής μαζί με άλλα άτομα ή σε κοινόχρηστους χώρους της υγειονομικής μονάδας. Τα ύποπτα περιστατικά θα πρέπει, να αναγνωρίζονται έγκαιρα με τη διαδικασία διαλογής, να τους χορηγείται απλή χειρουργική μάσκα (εφόσον είναι ανεκτή) και να οδηγούνται άμεσα σε θάλαμο απομόνωσης για αερογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή εναλλακτικά σε μονόκλινο θάλαμο με κλειστή πόρτα. Οι επαγγελματίες υγείας που έρχονται σε επαφή με το ύποπτο περιστατικό, θα πρέπει να εφαρμόζουν εκτός από τις βασικές προφυλάξεις και όλα τα μέτρα προφύλαξης για αερογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ανεξάρτητα από την κατάσταση εμβολιασμού τους.

Είναι σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας να εφαρμόζουν υγιεινή των χεριών σύμφωνα με τις οδηγίες. Επίσης να κάνουν ορθολογική χρήση γαντιών και να χρησιμοποιούν προστατευτική ενδυμασία και οφθαλμική κάλυψη όταν υπάρχει δυνητικός κίνδυνος επαφής με βιολογικά υγρά. Το ύποπτο ή επιβεβαιωμένο περιστατικό πρέπει να νοσηλεύεται σε θάλαμο αρνητικής πίεσης. Σε περίπτωση που δεν είναι διαθέσιμος τέτοιος θάλαμος, νοσηλεία του περιστατικού σε μονόκλινο θάλαμο απομόνωσης (με προθάλαμο και ατομική τουαλέτα) και με την πόρτα κλειστή. Συστήνεται η εφαρμογή απλής χειρουργικής μάσκας από τον ασθενή, εφόσον είναι ανεκτή. Σε περίπτωση πολλαπλών επιβεβαιωμένων περιστατικών ιλαράς, μπορεί να γίνει συν-νοσηλεία των ασθενών με κοινή διάγνωση.

Πάνω από 30.000 κρούσματα στην Ευρώπη, 8 στην Ελλάδα

Τον Δεκέμβριο του 2023, το Ευρωπαϊκό τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την ανησυχητική αύξηση κρουσμάτων ιλαράς σε χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ, ακόμη και σε αυτές που είχαν δηλώσει εξάλειψη της ιλαράς ως ενδημικής νόσου. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκαν περισσότερα από 30.000 κρούσματα ιλαράς σε 40 από τα 53 κράτη- μέλη, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023, εκ των οποίων 2 στα 5 ήταν παιδιά ηλικίας 1-4 ετών και 1 στα 5 ενήλικες 20 ετών και άνω. Την ίδια χρονική περίοδο καταγράφηκαν περίπου 21.000 νοσηλείες και 5 θάνατοι.

Η αναζωπύρωση αυτή της ιλαράς αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην ελάττωση της εμβολιαστικής κάλυψης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας κατά την περίοδο 2020 – 2022, όπου περισσότερα από 1,8 εκατομμύρια παιδιά έχασαν την ευκαιρία να εμβολιαστούν. Η πανδημία Covid-19 επηρέασε σημαντικά την ανοσοποίηση με αποτέλεσμα τη συσσώρευση παιδιών που δεν είναι επαρκώς εμβολιασμένα. Επιπλέον, τα διεθνή ταξίδια και η άρση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης έχουν αυξήσει τον κίνδυνο διασυνοριακής μετάδοσης και εξάπλωσης της ιλαράς ιδιαίτερα σε κοινότητες που έχουν χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη.

Στη χώρα μας, με βάση τα δεδομένα των συστημάτων επιτήρησης, έχουν δηλωθεί μέχρι σήμερα 8 επιβεβαιωμένα κρούσματα ιλαράς. Ο αριθμός κρουσμάτων ιλαράς είναι μικρός, αλλά η πιθανότητα εμφάνισης και άλλων κρουσμάτων κρίνεται υψηλή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα οροεπιδημιολογικής μελέτης αποτύπωσης της ανοσίας έναντι της ιλαράς το διάστημα 2020-2021, εκτιμήθηκε ότι το 89.8% των συμμετεχόντων στη μελέτη είχαν αντισώματα έναντι της ιλαράς (προστασία από τη νόσο) είτε μέσω παρελθούσας νόσησης ή μέσω εμβολιασμού.