Καρκίνος της κεφαλής και του τραχήλου: Αναδυόμενη απειλή ο «ύπουλος εχθρός» που δεν δίνει συμπτώματα
Πρόκειται για τους καρκίνους που ολοένα και αυξάνονται, κυρίως γιατί δεν δίνουν συμπτώματα ενώ παράλληλα δεν υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις για να τους εντοπίσουν εγκαίρως.
Το γεγονός μάλιστα ότι δεν υπάρχει αρχείο νεοπλασιών καθιστά ακόμα πιο δύσκολο τον εντοπισμό τους στο γενικό πληθυσμό.
Μιλάμε για τους καρκίνους της Κεφάλης και του τραχήλου, που προκαλεί εκατοντάδες θανάτους κάθε χρόνο στη χώρα μας και δυστυχώς οι Έλληνες γιατροί δεν έχουν δεδομένα που να αποτυπώνουν το μέγεθος της απειλής στη δημόσια υγεία, γεγονός που επιδεινώνει ολοένα και περισσότερο την κατάσταση χρόνο με τον χρόνο.
Ωστόσο τα περιστατικά που εντοπίζονται εγκαίρως, αντιμετωπίζονται με σύγχρονες θεραπείες που μπορεί να επιφέρουν ακόμα και την ίαση σε μεγάλο βαθμό.
Τα παραπάνω μας αναφέρει ο Ωτορινολαρυγγολόγος Χειρουργός, Σπύρος Ποταμιάνος, Επιμελητής Β΄ στη χειρουργική κλινική του Νοσοκομείου «Σωτήρια» στην συνέντευξη που δίνει στο topontikki.gr.
Ο γιατρός, μας εξηγεί, γιατί οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο από τον καρκίνο του λάρυγγα, του φάρυγγα, του στοματοφάρυγγα κλπ, ποιοι άλλοι ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου και γιατί το εμβόλιο κατά των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και στα αγόρια θα περιορίσει τον κίνδυνο προσβολής.
Ποια είναι τα είδη του ΚΚΤ;
Ο καρκίνος της Κεφαλής και του τραχήλου (ΚΚΤ) είναι μία ετερογενής οικογένεια καρκινωμάτων στην οποία ανήκουν ο καρκίνος του λάρυγγα ο οποίος είναι και ο πιο γνωστός από όλους στο ευρύ κοινό, ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας του στοματοφάρυγγα , και άλλων υποπεριοχών του ανώτερου αναπνευστικού όπως ο ρινοφάρυγγας και ο υποφάρυγγας. Στην οικογένεια αυτή εντάσσεται και ο καρκίνος των σιελογόνων αδένων αλλά και δερματικοί καρκίνοι της κεφαλής και του προσώπου. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα ενώ ανατομικά βρίσκεται στην ίδια περιοχή και αντιμετωπίζεται και από τους χειρουργούς κεφαλής και τραχήλου δεν ανήκει στην ίδια κατηγορία καθώς εμφανίζει εντελώς διαφορετική βιολογική συμπεριφορά.
Γιατί ο ΚΚΤ χτυπάει περισσότερο τους άνδρες; Υπάρχει κάποια εξήγηση γι’ αυτό;
Πράγματι ο ΚΚΤ είναι πολύ πιο συχνός στον ανδρικό πληθυσμό. Ωστόσο για αυτό δεν ενοχοποιείται καμία γενετική προδιάθεση των ανδρών αλλά τα κοινωνικά πρότυπα συμπεριφοράς που οδηγούν τους άνδρες σε πολύ μεγαλύτερη κατανάλωση καπνού και κυρίως αλκοόλ, οι οποίοι είναι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ΚΚΤ και μάλιστα δρουν συνεργικά και δοσοεξαρτώμενα. Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα που οι καπνιστικές συνήθειες των δύο φύλων συγκλίνουν αντίστοιχα μειώνεται και η διαφορά τους στον επιπολασμό της νόσου.
Πόσο συχνός είναι;
Ο ΚΚΤ είναι ο 7ος σε συχνότητα καρκίνος του ανθρωπίνου σώματος. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν υπάρχει Εθνικό Μητρώο καταγραφής καρκινωμάτων, ούτε συγκεκριμένα νοσοκομεία αναφοράς νοσημάτων και αυτό καθιστά πολύ δύσκολη την εκτίμηση της επίπτωσης σπάνιων καρκινωμάτων Αν ανάγουμε τα διεθνή δεδομένα στη χώρα μας τα νέα περιστατικά ΚΚΤ υπολογίζονται σε 5-7 ανα 100.000 πληθυσμού άρα μιλάμε για περίπου 600 νέες περιπτώσεις στην Ελλάδα ανα έτος και περίπου 250 θανάτους.
Υπάρχει κάποιο σύμπτωμα που πρέπει να μας υποψιάσει και να μας κινητοποιήσει;
Η μεγάλη ετερογένεια των καρκινωμάτων αυτών οδηγεί σε μια μεγάλη ανομοιογένεια στην κλινική τους εικόνα. Τα συμπτώματα εξαρτώνται από την περιοχή στην οποία θα εμφανιστεί ο καρκίνος και πολλές φορές είναι άτυπα ή απόντα ειδικά στα αρχικά στάδια της νόσου. Μερικά χαρακτηριστικά σημεία τα οποία δεν θα πρέπει να ξεφύγουν της προσοχής μας είναι μία βραχνάδα που επιμένει για πάνω από ένα μήνα (ειδικά στους καπνιστές), η εμφάνιση μίας τραχηλικής διόγκωσης η οποία παραμένει για περισσότερο από 20 μέρες , μία εμμένουσα δυσκαταποσία που δεν συνδυάζεται με κάποια λοίμωξη και μπορεί να συνοδεύεται και από τραχηλική διόγκωση αλλά και υποτροπιάζουσες ρινορραγίες. Ωστόσο θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα συμπτώματα αυτά δεν ισοδυναμούν με ΚΚΤ και υπάρχουν πολλές άλλες παθήσεις που μπορεί να τα εκδηλώσουν και αρκετά πιο συχνές από τον καρκίνο μάλιστα άρα δεν χρειάζεται πανικός αλλά μια σωστή εξέταση από έναν Ωτορινολαρυγγολόγο ο οποίος θα δώσει και την κατεύθυνση στον ασθενή.
Υπάρχουν ασθενείς που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για τον ΚΚΤ;
Ο ΚΚΤ δεν έχει ιδιαίτερο γενετικό υπόβαθρο. Τον κύριο λόγο στην εμφάνιση του τον παίζουν περιβαλλοντικοί παράγοντές. Παραδοσιακά οι καπνιστές και τα άτομα που καταναλώνουν συστηματικά μεγάλες ποσότητες αλκοόλ είναι αυτοί οι οποίοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν ΚΚΤ και ιδιαίτερα στο λάρυγγα τον υποφάρυγγα και τη στοματική κοιλότητα.
Την τελευταία 20ετία ανεβαίνει ραγδαία η επίπτωση του καρκίνου του στοματοφάρυγγα η οποία σχετίζεται με την έκθεση στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) ο οποίος είναι ένας σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός. Έχει φανεί λοιπόν πως οι άνθρωποι που έχουν αυξημένο αριθμό ερωτικών συντρόφων με τους οποίους επιδίδονται σε στοματικό σεξ εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο για ανάπτυξη του συγκεκριμένου καρκίνου. Για να μην κινδυνολογούμε βέβαια ο εποικισμός από τον ιο του HPV είναι πολύ συχνός στον πληθυσμό αλλά ένα πολύ μικρό ποσοστό φορέων θα αναπτύξει τελικά καρκίνο. Τέλος υπάρχουν και κάποιες λίγες επαγγελματικές ομάδες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο όπως αυτοί που δουλεύουν με εισπνεόμενα χημικά χρώματα και στην επεξεργασία δέρματος.
Υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις για τον ΚΚΤ;
Προληπτικές διαγνωστικές εξετάσεις ακόμα δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχουν καρκινικοί δείκτες που να είναι αυξημένοι σε αιματολογικές εξετάσεις και οι τυφλές απεικονίσεις της περιοχής δεν έχουν ευαισθησία στον εντοπισμό πρώιμης νόσου. Η προσπάθεια εντοπισμού DNA του ιού HPV στο σάλιο ή σε κυτταρολογικές εξετάσεις από τη στοματική κοιλότητα και το στοματοφάρυγγα δεν έχει φανεί να έχουν κάποια κλινική αξία καθώς ο επιπολασμός του HPV στον ανθρώπινο πληθυσμό είναι σχεδόν καθολικός αλλά ένα ελάχιστο ποσοστό όσων είναι φορείς του ιού θα αναπτύξουν καρκίνωμα σχετιζόμενο με τον ιο. Ωστόσο υπάρχουν σε εξέλιξη αρκετά ερευνητικά προγράμματα κάποια εκ των οποίων εκπονούνται και στην χώρα μας στο ΕΚΠΑ τα αποτελέσματα των οποίων αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ποια τα ποσοστά ίασης εάν εντοπιστεί έγκαιρα και ποια εάν διαγνωστεί αργά;
Πάλι δύσκολη ερώτηση γιατί η πρόγνωση εξαρτάται τόσο από το σημείο που εκδηλώνεται το καρκίνωμα όσο και από το στάδιο αλλά και τον ιστολογικό τύπο. Για να δώσουμε μια τάξη μεγέθους πολύ ενδεικτική η επιβίωση στην 5ετία μετά την οποία οι ιατροί θεωρούμε τον ασθενή ελεύθερο νόσου ,αν και δεν είναι ακριβώς έτσι, στα αρχικά στάδια του ΚΚΤ είναι 70-95% ενώ στα προχωρημένα καρκινώματα είναι της τάξης του 10-40%. Επίσης 10%-30% των ασθενών θα αναπτύξουν και δεύτερο καρκίνωμα στην περιοχή ή στον πνεύμονα ανεξάρτητο του πρώτου. Αυτό που δεν λαμβάνουμε πολύ υπ’ όψιν όμως είναι η μεγάλη διαφορά στην ποιότητα ζωής των ασθενών που θα αντιμετωπιστούν έγκαιρα σε σχέση με αυτούς που θα αντιμετωπιστούν όψιμα καθώς οι θεραπευτικές παρεμβάσεις στους δεύτερους περιλαμβάνουν ακρωτηριαστικά χειρουργεία και μεγάλες δόσεις ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των ασθενών.
Πλέον και τα αγόρια μπορούν να κάνουν το εμβόλιο κατά του ίου των ανθρώπινων θηλωμάτων – HPV που προκαλεί καρκίνους στην περιοχή του στόματος, του λάρυγγα κλπ. Το κάνουν όμως;
Το εμβόλιο του HPV έχει φανεί ότι μπορεί να προστατεύσει τόσο τους άνδρες όσο και τις συντρόφους τους. Μάλιστα σε πάρα πολλές χώρες όπως και στη δική μας έχει ενταχθεί στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού παίδων. Επίσης η προστατευτική του δράση φαίνεται να υφίσταται και για ανθρώπους που έχουν έρθει ήδη σε επαφή με τον ιό και γι’ αυτό συνίσταται και ο εμβολιασμός ακόμα και στην ενήλικη ζωή .
Γνωρίζετε εάν είναι ικανοποιητικό το ποσοστό του εμβολιασμού τους;
Σε ο,τι αφορά την πληθυσμιακή κάλυψη αυτή είναι χαμηλή καθώς στους ενήλικες δεν έχει γίνει συνείδηση ο εμβολιασμός. Ωστόσο είναι ενθαρρυντικά είναι τα δεδομένα που αφορούν τις μικρές ηλικίες και το αποτέλεσμα αυτού θα γίνει πιο εμφανές τις επόμενες δεκαετίες.
Πηγή: topontiki.gr