Το μέλλον της Covid-19 μπορεί να είναι ένας ιός που δεν λέει να εξαφανιστεί, ο οποίος “γεννά” αφενός νέες παραλλαγές ικανές να διαφεύγουν εν μέρει από τις άμυνες του οργανισμού και αφετέρου διαδοχικά κύματα επαναλοιμώξεων δύο ή και τρεις φορές μέσα στον χρόνο.
Αυτός είναι ο φόβος ορισμένων επιστημόνων, οι οποίοι βλέπουν ότι οι επαναλοιμώξεις του ίδιου ατόμου τείνουν να γίνουν ρουτίνα.
Το κεντρικό πρόβλημα είναι, σύμφωνα με τους “Τάιμς της Νέας Υόρκης”, ότι ο κορονοϊός SARS-CoV-2 έχει πια γίνει πιο ικανός να επαναμολύνει τους ανθρώπους. Ήδη όσοι είχαν μολυνθεί από την πρώτη παραλλαγή Όμικρον (ΒΑ.1), αναφέρουν δεύτερες μολύνσεις από άλλες υποπαραλλαγές, όπως η Όμικρον 2 (ΒΑ.2), η ΒΑ2.12.1, η ΒΑ.4 ή η ΒΑ.5.
Οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι κάλλιστα μπορεί να μολυνθούν για τρίτη ή και για τέταρτη φορά, ακόμη και φέτος, σύμφωνα με επιστήμονες. Μάλιστα ένα ποσοστό από αυτούς τους ασθενείς – ευτυχώς όχι μεγάλο – αναμένεται να έχει επίμονα συμπτώματα επί μήνες ή και χρόνια (η λεγόμενη “μακρά Covid-19”).
“Ο ιός συνεχίζει να εξελίσσεται και πιθανώς πολλοί άνθρωποι θα έχουν πάρα πολλές επαναλοιμώξεις στη διάρκεια της ζωής τους”, εκτίμησε η επιδημιολόγος Τζούλιετ Πούλιαμ του νοτιοαφρικανικού Πανεπιστημίου Στέλενμπος.
Είναι δύσκολο να υπάρξει σαφής εικόνα πόσο εκτεταμένο είναι ήδη το φαινόμενο των επαναλοιμώξεων, επειδή πολλές από αυτές περνάνε απαρατήρητες ως ασυμπτωματικές ή δεν αναφέρονται από τους ασθενείς στις υγειονομικές αρχές. Είναι πάντως σίγουρο ότι οι επαναλοιμώξεις είναι συχνότερες μετά την επικράτηση της Όμικρον, σε σχέση με τις προηγούμενες παραλλαγές.
Αυτό δεν είναι κάτι που περίμεναν πολλοί επιστήμονες, καθώς προ Όμικρον επικρατούσε στην επιστημονική κοινότητα η προσδοκία ότι ο εμβολιασμός και η φυσική ανοσία λόγω προηγούμενης λοίμωξης θα απέτρεπαν τις περισσότερες επαναλοιμώξεις. Μια ελπίδα που έχει διαψευστεί εξαιτίας της Όμικρον και των υποπαραλλαγών της που καταφέρνουν να διαφεύγουν από τις ανοσιακές άμυνες. Αυτό έχει ως συνέπεια οι πάντες, εμβολιασμένοι και μη, να είναι λίγο-πολύ ευάλωτοι σε πολλαπλές λοιμώξεις (αν και ο εμβολιασμός συνεχίζει να μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης, νοσηλείας και θανάτου).
“Αν συνεχίσουμε έτσι, τότε οι περισσότεροι άνθρωποι θα μολύνονται τουλάχιστον δύο φορές κάθε χρόνο. Θα εκπλησσόμουν πολύ αν τελικά δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο”, δήλωσε ο ιολόγος Κρίστιαν ‘Αντερσεν του Ινστιτούτου Ερευνών Scripps στην Καλιφόρνια.
Οι ενισχυτικές δόσεις – τρίτη ή τέταρτη – των εμβολίων μειώνουν την πιθανότητα επαναλοίμωξης, αλλά όχι πολύ. Αυξάνουν όμως την ανοσιακή προστασία, σε σχέση με τις δύο δόσεις, όσον αφορά τον κίνδυνο βαριάς Covid-19.
Η αρχική επιστημονική εκτίμηση ήταν, όπως συμβαίνει με τη γρίπη, ο κορονοϊός θα προκαλούσε ένα μεγάλο εποχικό κύμα κάθε χρόνο, πιθανώς το φθινόπωρο, και άρα η καλύτερη λύση θα ήταν ο επαναληπτικός εμβολιασμός λίγο πριν την εκδήλωση αυτού του κύματος. Αντίθετα, ο κορονοϊός φαίνεται να συμπεριφέρεται περισσότερο σαν τα “ξαδερφάκια” του, τους κορονοϊούς του κρυολογήματος, που κυκλοφορούν και προκαλούν μολύνσεις καθ’ όλο σχεδόν το έτος.
Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον επιδημιολόγο Τζέφρι Σάμαν του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, “αν η επαναλοίμωξη γίνει ρουτίνα, ο κορονοϊός δεν πρόκειται να είναι απλώς αυτό το πράγμα που εμφανίζεται μια φορά το χρόνο στη διάρκεια του χειμώνα. Ούτε πρόκειται να είναι απλώς μια ήπια ενόχληση, από την άποψη θανάτων που θα προκαλεί”.
Οι επαναλοιμώξεις με προηγούμενη παραλλαγή, όπως η Δέλτα, συμβαίνουν, αλλά είναι σχετικά σπάνιες. Όταν συμβαίνει επαναλοίμωξη, είναι πολύ πιθανό ότι πρόκειται για μια διαφορετική Όμικρον. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο επειδή κάθε νέα υποπαραλλαγή της Όμικρον έχει νέους “άσους στο μανίκι της”, αλλά επίσης επειδή η αρχική λοίμωξη με Όμικρον παράγει μια ασθενέστερη ανοσιακή αντίδραση (από ό,τι π.χ. συνέβαινε όταν κανείς μολυνόταν για πρώτη φορά από τη Δέλτα), με αποτέλεσμα και η προστασία του να εξασθενεί πιο γρήγορα, άρα να είναι πιο ευάλωτος σε επαναλοίμωξη από μια νεότερη Όμικρον. Οι νεότερες υποπαραλλαγές έχουν στενή συγγένεια, αλλά και αρκετές διαφορές, ικανές για να καθιστούν δυνατή μια επαναλοίμωξη σε μερικούς μήνες.
Το καλό νέο είναι ότι οι περισσότεροι από όσους επαναμολυνθούν, δεν θα αρρωστήσουν σοβαρά, ιδίως αν έχουν εμβολιαστεί και μάλιστα με ενισχυτικές δόσεις. Μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ο κορονοϊός δεν έχει βρει τρόπο να παρακάμπτει πλήρως τις άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματος.
“Ο μεγάλος κίνδυνος”, σύμφωνα με τον ιολόγο ‘Αλεξ Σίγκαλ του Ινστιτούτου Ερευνών Υγείας στη Νότια Αφρική, “μπορεί να έλθει, όταν θα εμφανιστεί μια παραλλαγή που θα είναι τελείως διαφορετική”.
Πέραν αυτού πάντως, υπάρχει πάντα το φάσμα της “μακράς Covid-19”. Είναι ακόμη πολύ πρόωρο να πουν οι επιστήμονες πόσο συχνά μια λοίμωξη (ή επαναλοίμωξη) λόγω Όμικρον μπορεί να οδηγήσει στο μκακροχρόνιο αυτό σύνδρομο των επίμονων συμπτωμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους ειδικούς, φαίνεται πως κάθε χρόνο τα εμβόλια κατά της Covid-19 θα πρέπει να ανανεώνονται πιο γρήγορα από ό,τι τα αντιγριπικά, έτσι ώστε να “παρακολουθούν” τις μεταβολές του ιού. Ακόμη κι ένα ατελές “ταίριασμα” ενός νέου εμβολίου με μια νέα παραλλαγή του κορονοϊού θα προσφέρει καλύτερη ανοσία.