Νεφρά: 8 κοινά φάρμακα που μπορούν να τα βλάψουν – Τι να προσέχετε όταν τα παίρνετε

Κάθε φάρμακο που βάζετε στο σώμα σας περνά από τα νεφρά σας. Επομένως, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τι επιπτώσεις μπορεί να έχει κάθε δραστική ουσία στη νεφρική σας λειτουργία και τι μπορείτε να κάνετε προκειμένου να αποτρέψετε τυχόν σοβαρές παρενέργειες. Διαβάστε παρακάτω για να ενημερωθείτε για οκτώ κοινά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα νεφρά σας.  

8 φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα νεφρά

Τα νεφρά μπορεί να είναι μικρά σε μέγεθος, αλλά παίζουν σημαντικό ρόλο στο σώμα:

• απομακρύνουν τα απόβλητα, τα επιπλέον υγρά και τα οξέα, διατηρώντας μια ισορροπία νερού, αλάτων και μετάλλων στο αίμα
• ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση,
• βοηθούν στη δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων και
• συμμετέχουν στη διατήρηση της υγείας των οστών.

Ορισμένα φάρμακα είναι γνωστά ως νεφροτοξικά, πράγμα που σημαίνει ότι οι επιδράσεις τους μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα νεφρά. Φάρμακα όπως ορισμένα αντιβιοτικά, ο σταθεροποιητής της διάθεσης λίθιο και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) μπορούν ενδεχομένως να βλάψουν τα νεφρά, ειδικά υπό συγκεκριμένες συνθήκες.

1. Αναστολείς ACE και ARB
2. Διουρητικά
3. Ορισμένα αντιβιοτικά
4. Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs)
5. Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
6. Λίθιο
7. Ορισμένα φάρμακα για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας
8. Αναστολείς της καλσινευρίνης

1. Αναστολείς ACE και ARB

Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ACE) και οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης (ARBs) είναι κατηγορίες φαρμάκων που συνήθως συνταγογραφούνται για την αρτηριακή πίεση και τις καρδιακές παθήσεις:

• Οι αναστολείς ACE περιλαμβάνουν τη λισινοπρίλη και τη ραμιπριλάτη.
• Τα ARB περιλαμβάνουν τη λοσαρτάνη και την ολμεσαρτάνη.

Αυτά τα φάρμακα συνταγογραφούνται συνήθως σε άτομα με νεφρική νόσο και άλλες επιπλοκές των νεφρών. Ενώ οι αναστολείς ACE και ARB δεν βλάπτουν από μόνοι τους τα νεφρά, ορισμένοι παράγοντες μπορεί να κάνουν πιο πιθανό να εμφανιστεί νεφρική βλάβη.

Για παράδειγμα, εάν παίρνετε ένα από αυτά τα φάρμακα:

• σε συνδυασμό με ένα ΜΣΑΦ ή
• με έναν συγκεκριμένο τύπο διουρητικού γνωστό ως διουρητικό βρόχου ή
• εάν είστε αφυδατωμένοι,

υπάρχει αυξημένος κίνδυνος οξείας νεφρικής βλάβης. Η οξεία νεφρική βλάβη, η οποία παλαιότερα ήταν γνωστή ως οξεία νεφρική ανεπάρκεια, συμβαίνει όταν οι νεφροί ξαφνικά χάνουν την ικανότητα να απομακρύνουν τα απόβλητα από το αίμα. Μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα, μέσα σε ημέρες ή και ώρες.

Ο γιατρός θα πρέπει παρακολουθεί την υγεία των νεφρών σας ενώ λαμβάνετε αναστολείς ACE ή ARB και μπορεί να χρειαστείτε επιπλέον παρακολούθηση εάν παίρνετε άλλο φάρμακο που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης οξείας νεφρικής βλάβης.

2. Διουρητικά

Τα διουρητικά συνταγογραφούνται για τη θεραπεία της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας, της υψηλής αρτηριακής πίεσης (υπέρταση) και του οιδήματος (κατακράτηση υγρών). Τα διουρητικά μπορεί να προκαλέσουν μειωμένη ροή αίματος στα νεφρά, επηρεάζοντας την ικανότητά τους να φιλτράρουν σωστά το αίμα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη οξυγόνου και τελικά να προκαλέσει βλάβη στα νεφρά.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα διουρητικά βρόχου όπως η τορασεμίδη ή η φουροσεμίδη έχουν υψηλότερο κίνδυνο να προκαλέσουν οξεία νεφρική βλάβη από τα θειαζιδικά διουρητικά όπως η υδροχλωροθειαζίδη. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος όταν παίρνετε ένα διουρητικό με ορισμένα άλλα φάρμακα ή εάν έχετε μια ιατρική πάθηση όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, αναιμία, καρδιακή ανεπάρκεια ή πνευμονία.

Εάν παίρνετε ένα διουρητικό, ο γιατρός θα παρακολουθεί στενά:

• την αρτηριακή σας πίεση,
• τα επίπεδα ηλεκτρολυτών και
• τη λειτουργία των νεφρών σας.

3. Ορισμένα αντιβιοτικά

Τα αντιβιοτικά θεραπεύουν ορισμένους τύπους βακτηριακών λοιμώξεων. Τα αντιβιοτικά είναι επίσης μία από τις πιο κοινές αιτίες νεφρικής βλάβης που προκαλείται από φάρμακα. Μπορούν να βλάψουν τις μικροσκοπικές μονάδες φιλτραρίσματος στα νεφρά, να βλάψουν τους νεφρικούς σωλήνες που επεξεργάζονται τα απόβλητα ή να φράξουν τους σωλήνες με υπολείμματα, γεγονός που μπορεί να εμποδίσει τη σωστή λειτουργία τους.

Μερικές φορές, τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν μια αλλεργική αντίδραση που προκαλεί φλεγμονή στα νεφρά, γνωστή ως οξεία διάμεση νεφρίτιδα. Παραδείγματα αντιβιοτικών που σχετίζονται με νεφρική βλάβη περιλαμβάνουν:

• Αμινογλυκοσίδη, όπως η γενταμυκίνη
• Τριμεθοπρίμη και σουλφαμεθοξαζόλη
• Β λακτάμες, όπως η πενικιλίνη
• ΦθορΙοκινολόνες, όπως η σιπροφλοξασίνη ή η λεβοφλοξασίνη
• Τετρακυκλίνες, όπως η δοξυκυκλίνη ή η μινοκυκλίνη
• Βανκομυκίνη

4. Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs)

Οι PPI είναι μια κατηγορία φαρμάκων που πωλούνται συνήθως χωρίς ιατρική συνταγή για τη διαχείριση ορισμένων γαστρεντερικών παθήσεων, όπως καούρα ή έλκη. Δύο παραδείγματα PPIs είναι η εσομεπραζόλη και η ομεπραζόλη. Ενώ μπορεί να είναι αποτελεσματικά για ορισμένες παθήσεις, ενέχουν επίσης κινδύνους για τα νεφρά, όπως:

• η οξεία νεφρική βλάβη,
• η οξεία διάμεση νεφρίτιδα και
• η χρόνια νεφρική νόσος.

Οι γιατροί θα σταθμίσουν τους κινδύνους έναντι των οφελών από τη συνταγογράφηση ή τη σύσταση ενός PPI, ειδικά εάν έχετε ήδη προβλήματα στα νεφρά ή κινδυνεύετε να αναπτύξετε ένα. Τα άτομα που λαμβάνουν PPI θα παρακολουθούν στενά τη νεφρική τους λειτουργία.

5. Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα

Τα ΜΣΑΦ είναι τόσο συνταγογραφούμενα όσο και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα που βοηθούν στη θεραπεία του πυρετού, του πόνου και της φλεγμονής. Περιλαμβάνουν:

• την ιβουπροφαίνη
• τη ναπροξένη
• την ασπιρίνη
• τη μελοξικάμη

Τα ΜΣΑΦ σχετίζονται με διάφορα νεφρικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της οξείας νεφρικής βλάβης και της χρόνιας νεφρικής νόσου. Η καθημερινή λήψη τους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιας νεφρικής νόσου. Επίσης, η λήψη ΜΣΑΦ σε συνδυασμό με ορισμένα άλλα φάρμακα, όπως διουρητικά και/ή αναστολείς ΜΕΑ ή ARB, μπορεί να αυξήσει περαιτέρω τον κίνδυνο νεφρικών προβλημάτων.

Εάν παίρνετε τακτικά ΜΣΑΦ, ειδικά μαζί με άλλα φάρμακα, μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις και τρόπους παρακολούθησης της νεφρικής σας λειτουργίας.

6. Λίθιο

Το λίθιο είναι ένα φάρμακο που συνήθως συνταγογραφείται για ορισμένες παθήσεις ψυχικής υγείας, μεταξύ των οποίων και η διπολική διαταραχή. Μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με τα νεφρά, όπως:

• οξεία ή χρόνια νεφρική νόσο,
• καθώς και κύστεις στα νεφρά.

Το λίθιο μπορεί επίσης να προκαλέσει μια κατάσταση που ονομάζεται άποιος νεφρογόνος διαβήτης. Αυτός δεν είναι ο ίδιος τύπος διαβήτη που προκαλεί υψηλό σάκχαρο στο αίμα. Μάλλον, πρόκειται για διαβήτη που προκαλείται από νεφρική βλάβη, κατά την οποία τα νεφρά δεν μπορούν να ανταποκριθούν σωστά σε ορισμένες ορμόνες που απαιτούνται για τον έλεγχο της ισορροπίας των υγρών. Αυτό οδηγεί σε υπερβολική δίψα και ούρηση.

Εάν παίρνετε λίθιο, ο γιατρός θα πρέπει να παρακολουθεί στενά τα επίπεδα λιθίου σας και τακτικά τη νεφρική σας λειτουργία.

7. Ορισμένα φάρμακα για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)

Ορισμένα φάρμακα για τον HIV σχετίζονται με νεφρική βλάβη. Για παράδειγμα, το TDF είναι ένας νουκλεοτιδικός αναστολέας ανάστροφης της μεταγραφάσης (NRTI) που σχετίζεται με νεφροτοξικότητα. Άλλα φάρμακα για τον HIV, όπως:

• η εφαβιρένζη,
• η ινδιναβίρη και
• η αταζαναβίρη, σχετίζονται επίσης με προβλήματα στα νεφρά.

Ωστόσο, το φάρμακο για τον HIV τενοφοβίρη αλαφεναμίδη (TAF) υφίσταται διαφορετική επεξεργασία στον οργανισμό και θεωρείται ασφαλέστερο για τα νεφρά. Για άτομα με αυξημένο κίνδυνο για νεφρικά προβλήματα, οι γιατροί μπορεί να εξετάσουν τη μορφή του TAF (διατίθεται ως μεμονωμένο φάρμακο ή ως συστατικό σε πολλά συνδυαστικά φάρμακα) έναντι άλλων φαρμάκων για τον HIV.

8. Αναστολείς της καλσινευρίνης

Οι αναστολείς της καλσινευρίνης χρησιμοποιούνται συνήθως μετά από μεταμόσχευση οργάνου για να αποτρέψουν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στο μεταμοσχευμένο όργανο. Παραδείγματα αναστολέων καλσινευρίνης περιλαμβάνουν:

• την κυκλοσπορίνη και
• την τακρόλιμους.

Ενώ αυτά τα φάρμακα είναι σημαντικά για την πρόληψη της απόρριψης οργάνων, ακόμη και μια μικρή υπερδοσολογία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής ανεπάρκειας. Οι αναστολείς της καλσινευρίνης μπορούν να βλάψουν τα νεφρά προκαλώντας τη σύσφιξη των αιμοφόρων αγγείων τους, μειώνοντας τη ροή του αίματος και το οξυγόνο. Αυτό οδηγεί σε μακροπρόθεσμη βλάβη, όπως ουλές και συρρίκνωση του νεφρικού ιστού.

Μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι ασθενείς με μεταμόσχευση νεφρού θα εμφανίσουν σημάδια νεφρικής βλάβης από αυτά τα φάρμακα εντός 10 ετών από τη μεταμόσχευση. Εάν παίρνετε έναν αναστολέα καλσινευρίνης, ο γιατρός θα σας παρακολουθεί στενά για πιθανές παρενέργειες, όπως προβλήματα στα νεφρά.

Πηγές: Very Well Health, Journal of Advanced Pharmaceutical Technology & Research, Journal of Clinical Medicine, Circulation, Frontiers in Pharmacology(1), Kidney International Reports, Cureus, Pharmacology Research and Perspectives, Drugs in Context, Frontiers in Pharmacology(2)