Πέθανε ο δημιουργός του πρώτου μαγνητικού τομογράφου

Ο Raymond Damadian, ο οποίος έφερε την επανάσταση στην ιατρική διάγνωση αναπτύσσοντας το πρώτο μηχάνημα απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (MRI) πέθανε στο σπίτι του στη Ν. Υόρκη σε ηλικία 86 ετών από άγνωστη αιτία.

Ο θάνατος του αμερικανού, αρμενικής καταγωγής επιστήμονα ανακοινώθηκε στις 3 Αυγούστου με δελτίο τύπου της εταιρείας Fonar Corp., την οποία ίδρυσε ο ίδιος το 1978, μετά την απονομή διπλώματος ευρεσιτεχνίας για την ιδέα της χρήσης απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού ως εργαλείου ιατρικής διάγνωσης.

Το 1974, η πατέντα για «Συσκευή και Μέθοδο ανίχνευσης καρκίνου στον ιστό» ήταν η πρώτη στον κόσμο στον τομέα της μαγνητικής τομογραφίας και μέχρι το 1977, ο Damadian είχε ολοκληρώσει την κατασκευή του πρώτου σαρωτή MRI ανθρωπίνου μεγέθους που τον ονόμασε “Indomitable” (Ακαταμάχητο), ο οποίος σήμερα βρίσκεται στο Smithsonian Institution and Magnetic Resonance Imaging (MRI).

Ο ίδιος πιστώθηκε μια από τις σημαντικότερες προόδους στο σύγχρονο κιτ ιατρικών εργαλείων απεικόνισης, που πρόσφερε τη δυνατότητα ανίχνευσης δυνητικά καρκινικών όγκων και παρατήρησης εσωτερικών οργάνων χωρίς επεμβατικές διαδικασίες, ακτινοβολία από ακτίνες Χ ή αξονικές τομογραφίες.

Picture Credits: Fonar Corporation

Ωστόσο, ο Damadian συχνά συγκρούονταν με την ιατρική κοινότητα, οικοδομώντας τη φήμη ενός εγωκεντρικού, επιθετικού, αλλά και εκκεντρικού επιστήμονα. Πολέμησε εταιρείες –κολοσσούς όπως η Johnson & Johnson για να προστατέψει τις πατέντες του και αποχώρησε από την επιστήμη για να ασπαστεί τον βιβλικό δημιουργισμό εις βάρος της θεωρίας της εξέλιξης. Το 2015, συνέγραψε το «Gifted Mind: The Dr. Raymond Damadian Story, Inventor of the MRI» όπου συνδύασε το έργο του με τις απόψεις του για την θρησκευτική πίστη.

Μεγάλη ρωγμή στη σχέση με την επιστημονική κοινότητα

Η μεγαλύτερη ρήξη με την επιστημονική κοινότητα επήλθε το 2003 μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ στην Ιατρική στους Paul C. Lauterbur του Πανεπιστημίου του Ιλινόις και Peter Mansfield από το Πανεπιστήμιο του Nottingham στη Βρετανία για τις εργασίες τους που οδήγησαν στην ανάπτυξη της Μαγνητικής Τομογραφίας.

Ο Damadian εξοργίστηκε που τον αγνόησαν. «Να ξυπνήσω τη Δευτέρα το πρωί και να δω ότι έχω διαγραφεί από την ιστορία. Είναι ένα μαρτύριο που δεν μπορώ ούτε να το αντέξω ούτε να ζήσω» δήλωσε στους New York Times μετά την ανακοίνωση του Νόμπελ από τη Στοκχόλμη. Ξεκίνησε αμέσως μια δημόσια εκστρατεία καταδικάζοντας την απόφαση απονομής, ασκώντας ανοιχτά πιέσεις για το βραβείο και υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε δικαίως να τον συμπεριλάβει.

«Το επαίσχυντο λάθος που πρέπει να διορθωθεί», ανέφερε μια ολοσέλιδη αφίσα του Damadian που εμφανιζόταν σε μεγάλες εφημερίδες σε όλο τον κόσμο, η οποία απεικόνιζε το βραβείο Νόμπελ ανάποδα. Στο κάτω μέρος υπήρχε ένα κουπόνι το οποίο μπορούσε κάποιος να αποσπάσει και να το αποστείλει στην Επιτροπή Νόμπελ ζητώντας να συμπεριληφθεί ο Damadian στο βραβείο. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν άλλαξε την απόφασή της.

Οι εργασίες των βραβευθέντων με Νόμπελ Lauterbur και Mansfield ήταν θεμελιώδεις για την πρακτική χρήση της τεχνολογίας MRI. Ο Lauterbur συνέλαβε τον τρόπο μετατροπής των ραδιοσημάτων των ιστών σε εικόνες και ο Mansfield τα ερμήνευσε με μαθηματικές τεχνικές. Και οι δυο όμως παραδέχονταν πως η εργασία του Damadian, ήταν σημαντική, αλλά περιοριζόταν στα καρκινικά κύτταρα. Ο Damadian είχε διαπιστώσει ότι διάφορα είδη ζωικών ιστών εξέπεμπαν σήματα απόκρισης που ποίκιλαν σε μήκος και ότι του καρκινικού ιστού διαρκούσαν πολύ περισσότερο από του μη καρκινικού.

Η έκκλησή του Damadian για την αναγνώριση και τη συμπερίληψή του στο Νόμπελ βρήκε ορισμένους υποστηρικτές από το ερευνητικό του πεδίο. Ωστόσο, κάποιοι συνάδελφοί του απέδωσαν την αποτυχία του να εισακουστεί στο επιθετικό του ύφος.
«Ένας πιθανός λόγος που ο Damadian δεν κέρδισε το βραβείο είναι η έντονη και διαρκής αυτοπροβολή του τα τελευταία 20 χρόνια. Τον γνωρίζω χρόνια και τον θεωρώ φίλο και πάντα αναρωτιόμουν γιατί ένας λαμπρός επιστήμονας έπρεπε να καταφύγει σε προκλητικές τακτικές για να τον εκτιμήσουν», έγραψε το 2004 ο William G. Bradley, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια σε ένα τεύχος του Journal of Magnetic Resonance Imaging.

Picture Credits: Fonar Corporation

Παιδί φτωχών μεταναστών

Ο Raymond Damadian γεννήθηκε το 1936 στο Forest Hills της Νέας Υόρκης από Αρμένιους μετανάστες, την ίδια χρονιά που ο Αδόλφος Χίτλερ πρόσφερε στον λαό του το αυτοκίνητό του, το Volkswagen. Μεγάλωσε στο Κουίνς και από νωρίς έδειξε το ενδιαφέρον του για τη μουσική σπουδάζοντας βιολί. Μπήκε στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στα 16 του, με υποτροφία από το Ίδρυμα Ford για να σπουδάσει μαθηματικά, αλλά στη συνέχεια επέλεξε να σπουδάσει ιατρική και μετακινήθηκε στο Albert Einstein College of Medicine στη Νέα Υόρκη.

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του δέχτηκε μια μεταδιδακτορική ερευνητική θέση στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις. Εκεί άρχισε να πειραματίζεται με την τεχνολογία πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (NMR), μια τεχνική που ανακαλύφθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και εκεί εμπνεύστηκε τη δημιουργία ενός σαρωτή σώματος ανθρωπίνου μεγέθους.

Ο Damadian υπέθεσε ότι θα λάμβανε διαφορετικά ραδιοσήματα μεταξύ φυσιολογικού ιστού και καρκινικών σημείων. Τον Ιούνιο του 1970, μάζεψε μερικούς αρουραίους από το εργαστήριό του και τους μετέφερε σε ένα εργαστήριο NMR στο Πίτσμπουργκ, για πειράματα, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην ανίχνευση του καρκίνου, τα οποία δημοσίευσε στο Science το επόμενο έτος.

Με επιχορήγηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, ο Damadian άρχισε να κατασκευάζει τον πρώτο σαρωτή σώματος ανθρώπινου μεγέθους πριν ακόμη επινοηθεί ο όρος MRI. Στην αίτησή του για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας περιέγραφε τη δομή του μηχανήματος με μαγνητικά πηνία που περιέβαλαν ένα κρεβάτι για τον ασθενή. Το καλοκαίρι του 1977, ο Damadian ήταν έτοιμος να δοκιμάσει τη μηχανή 1,5 τόνων που σήμερα βρίσκεται στο Ίδρυμα Smithsonian. Η προσπάθεια όμως απέτυχε, επειδή δεν χωρούσε στο τεράστιο πηνίο που είχε κατασκευάσει

Ένας από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του, ο Larry Minkoff, προσφέρθηκε εθελοντικά να γίνει ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία. Στις 3 Ιουλίου 1977, ο Damadian ανακοίνωσε θριαμβευτικά την πρώτη εικόνα MRI, ένα τμήμα του θώρακα του Minkoff που έδειχνε την καρδιά, τους πνεύμονες και άλλα όργανά του. Χρειάστηκαν σχεδόν πέντε ώρες για να δημιουργηθεί μία στοιχειώδης, για τα σημερινά πρότυπα εικόνα, με μια σάρωση 106 voxel σημείο προς σημείο του θώρακα του Larry Minkoff.

Μερικοί πίστευαν ότι ο Damadian υπερέβαλε όταν σε δελτίο ειδήσεων ανήγγειλε ότι είχε «τελειοποιήσει» την ανίχνευση καρκίνου πριν καν γίνουν δοκιμές σε ανθρώπους. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι είχε χρησιμοποιήσει την τεχνολογία MRI για να εντοπίσει καρκινικά κύτταρα σε αρουραίους και είχε μελετήσει καρκινικό ιστό που είχε αφαιρεθεί από άνθρωπο.

Picture Credits: Fonar Corporation

Σε αναζήτηση κεφαλαίων

Ο Damadian δυσκολεύτηκε να εξασφαλίσει εκ νέου κρατική επιχορήγηση και στράφηκε σε ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι του πρόσφεραν το αρχικό κεφάλαιο για τη σύσταση της εταιρείας με την επωνυμία “Fonar” (Field Focused Nuclear Magnetic Resonance) στο Melville της Νέας Υόρκης. Εκεί, το 1980 παρήγαγε το “QED 80”, το πρώτο εμπορικό μηχάνημα MRI.

Ταυτόχρονα κινούνταν στην αγορά και άλλες εταιρείες με δικές τους παραλλαγές της αρχικής τεχνολογίας NMR. Ο Damadian αυτό το εξέλαβε ως κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και στράφηκε νομικά εναντίον τους. Έχασε μια προσφυγή κατά της Johnson & Johnson το 1986, αλλά το 1997, ένα ομοσπονδιακό εφετείο επικύρωσε μια απόφαση άνω των $100 εκατομμυρίων κατά της General Electric. Άλλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Siemens και της Hitachi, κατέληξαν σε εξωδικαστικούς συμβιβασμούς με τον Damadian και τη Fonar.

Τα χρήματα βοήθησαν στη βιωσιμότητα της εταιρείας, η οποία εν καιρώ εισήγαγε καινοτομίες στον τομέα της ιατρικής απεικόνισης. Η εταιρεία συνεισέφερε επίσης στην ανάπτυξη ενός βηματοδότη συμβατού με την τεχνολογία MRI. Σήμερα την εταιρεία διευθύνει το ένα από τα τρία παιδιά του επιστήμονα, ο Timothy Damadian. Ο ίδιος μετά τον θάνατό του άφησε επίσης πίσω του, 9 εγγόνια και 3 δισέγγονα.

Παρά τον θυμό του για το Νόμπελ, ο Damadian έλαβε μια σειρά από βραβεία για το έργο του στη μαγνητική τομογραφία. Μάλιστα, κατά την είσοδό του, με την ευκαιρία μιας βράβευσης, στο National Inventors Hall of Fame το 1989, δεν έχασε την ευκαιρία να αναφερθεί στους αγώνες του για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. «Οι πατέντες δεν λειτουργούν», συμπέρανε τότε: «Τώρα πρέπει να ανταγωνιστώ τους Ιάπωνες σε μια αγορά που δημιούργησα εγώ με δική μου εφεύρεση».