Πέτρες στα νεφρά: Ποια είναι τα συμπτώματα σε κάθε στάδιο – Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για πέτρες στα νεφρά, ποια τα κύρια συμπτώματα και τι πρέπει να κάνετε για να τις αποφύγετε.

Τα συμπτώματα της πέτρας στα νεφρά  μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος της πέτρας. Για τους περισσότερους, το ενδεικτικό σημάδι είναι η ξαφνική εμφάνιση ενός βασανιστικού πόνου που ξεκινά από το πλάι και φτάνει στη βουβωνική χώρα ή στο εσωτερικό του μηρού και ο οποίος έρχεται και φεύγει. Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από πόνο κατά την ούρηση, συνεχή ανάγκη για ούρηση, αδυναμία ούρησης ή αίμα στα ούρα.

Τα συμπτώματα της πέτρας στα νεφρά διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ των φύλων. Ο οξύς πόνος που αντανακλά στη βουβωνική χώρα μπορεί να γίνει αισθητός στο αιδοίο (κολπικός πόνος) ή στους όρχεις. Η αναγνώριση των πρώιμων συμπτωμάτων της πέτρας στα νεφρά μπορεί να σας βοηθήσει να αναζητήσετε την κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία.

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανά στάδιο

• Το στάδιο 1 είναι όταν σχηματίζεται η πέτρα στο νεφρό.
• Το στάδιο 2 είναι όταν η πέτρα μετακινείται σε έναν από τους σωλήνες, που ονομάζεται ουρητήρας, που διοχετεύει τα ούρα από τα νεφρά στην ουροδόχο κύστη.
• Το στάδιο 3 είναι όταν η πέτρα εισέρχεται στην ουροδόχο κύστη.
• Το στάδιο 4 είναι όταν η πέτρα περνά από την ουροδόχο κύστη στην ουρήθρα, τον σωλήνα μέσω του οποίου τα ούρα εξέρχονται από το σώμα.

Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μέρες ή εβδομάδες, ανάλογα με το μέγεθος της πέτρας. Οι πέτρες στα νεφρά μεταξύ 1 και 5 χιλιοστών (mm) χρειάζονται συνήθως οκτώ έως 12 ημέρες για να περάσουν και να ολοκληρώσουν τα στάδια. Πέτρες που είναι ακόμα μικρότερες μπορεί να περάσουν χωρίς συμπτώματα.

Οι μεγάλες πέτρες άνω των 5 mm χρειάζονται κατά μέσο όρο 22 ημέρες ή περισσότερες για να περάσουν και μπορεί να χρειαστεί ιατρική παρέμβαση εάν προκαλέσουν απόφραξη.

Στάδιο 1 (Σχηματισμός πέτρας στα νεφρά)

Ενώ τα οξεία συμπτώματα των λίθων στα νεφρά είναι πιο συχνά κατά το στάδιο 2, διακριτικά συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν να αναπτύσσονται ήδη από το στάδιο 1.

Τις περισσότερες φορές, ο σχηματισμός πέτρας στα νεφρά δεν προκαλεί πόνο μέχρι να απομακρυνθεί από το μαλακό εσωτερικό τμήμα ενός νεφρού, που ονομάζεται νεφρική λεκάνη. Αυτό είναι το τμήμα του νεφρού όπου συγκεντρώνονται τα ούρα πριν περάσουν στον ουρητήρα, καθώς και το σημείο όπου σχηματίζονται συνήθως οι περισσότερες πέτρες στα νεφρά.

Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, μπορεί να εμφανίσετε κύματα πόνου στη μέση και στις δύο πλευρές της σπονδυλικής στήλης όπου βρίσκονται τα νεφρά.

Ο διακοπτόμενος πόνος, που ονομάζεται κολικός νεφρού, προκαλείται από σπασμούς καθώς τα τοιχώματα της νεφρικής λεκάνης τεντώνονται. Ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος, σαν τέντωμα της πλάτης, ή έντονος, σαν γροθιά στα νεφρά. Τα επεισόδια τείνουν να διαρκούν από μία έως τέσσερις ώρες.

Πολλοί άνθρωποι δεν θα έχουν συμπτώματα κατά το στάδιο 1, ακόμη και με πέτρες μεγέθους 15 mm. Επιπλέον, οι πέτρες μπορούν να παραμείνουν στα νεφρά για χρόνια χωρίς να προκαλούν συμπτώματα. Μπορεί να εκδηλώσουν πόνο όταν περάσουν στον ουρητήρα.

Στάδιο 2-Συμπτώματα

Το στάδιο 2 είναι όταν οι άνθρωποι τυπικά βιώνουν τα «κλασικά» συμπτώματα των πετρών στα νεφρά, λόγω της πλήρους ή μερικής απόφραξης του ουρητήρα. Η διέλευση μιας πέτρας μπορεί να προκαλέσει ξαφνικές, σοβαρές κρίσεις νεφρικού κολικού. Ο πόνος μπορεί μερικές φορές να είναι τόσο έντονος που χρειάζεται επείγουσα θεραπεία.

Ο οξύς πόνος μπορεί να συνοδεύεται από συμπτώματα όπως:

•  Ανησυχία
•  Ιδρώτας
•  Ωχρότητα του δέρματος
•  Ναυτία
•  Εμετός
•  Πυρετός και ρίγη
•  Αίμα στα ούρα (αιματουρία)
•  Θολά ή δύσοσμα ούρα (εάν υπάρχει λοίμωξη στα νεφρά)
•  Πόνος με την ούρηση (δυσουρία)

Με τον κολικό του νεφρού, ο πόνος γίνεται κυρίως αισθητός στα πλευρά. Εκτός από τον πόνο στα πλευρά, η διέλευση μιας πέτρας στον ουρητήρα προκαλεί ταυτόχρονα καθοδικά κύματα πόνου που ακτινοβολούν στη βουβωνική χώρα ή στο εσωτερικό του μηρού. Ο πόνος προκαλείται όταν τα σήματα πόνου μεταφέρονται στα νεύρα της σπονδυλικής στήλης, που ονομάζονται σπλαχνικά νεύρα. Αυτά είναι τα νεύρα που παρέχουν κινητική και αισθητηριακή λειτουργία στην κοιλιά και τη λεκάνη. Τα κύματα πόνου μπορεί να διαρκέσουν από 15 έως 45 λεπτά.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο οξύς πόνος θα αρχίσει να υποχωρεί μετά από 24 ώρες καθώς οι ιστοί που περιβάλλουν την πέτρα αρχίζουν να χαλαρώνουν. Ο έντονος πόνος που διαρκεί περισσότερο από τρεις ημέρες είναι πιθανό να απαιτεί ιατρική παρέμβαση.

Στάδιο 3-Απόφραξη της ουροδόχου κύστης

Καθώς η πέτρα στα νεφρά εισχωρεί στην ουροδόχο κύστη, ο πόνος μπορεί σχεδόν να σταματήσει εντελώς. Η ανάπαυλα τείνει να είναι βραχύβια καθώς το ξαναγέμισμα και το άδειασμα της κύστης ωθεί την πέτρα προς τη στενή δίοδο, που ονομάζεται λαιμός της ουροδόχου κύστης, που συνδέεται με την ουρήθρα.

Εάν η πέτρα κολλήσει σε αυτή τη διασταύρωση, μπορεί να αισθανθείτε έντονη πίεση στη μέση της κάτω κοιλίας κοντά στη λεκάνη σας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως:

•  Συχνή ούρηση (μερικές φορές ακόμα και κάθε 5 έως 10 λεπτά)
•  Μειωμένη ούρηση με αδύναμη ροή ούρων
•  Κατακράτηση ούρων (αδυναμία πλήρους εκκένωσης της ουροδόχου κύστης)

Στάδιο 4-Πέρασμα πέτρας στα νεφρά

Το τελικό ταξίδι περιλαμβάνει τη διέλευση της πέτρας στην ουρήθρα και έξω από το σώμα. Αυτό μπορεί να διαρκέσει αρκετές ώρες ή ημέρες. Ο πόνος είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό, αν και τείνει να είναι λίγο ηπιότερος από αυτόν που βιώσατε στο στάδιο 2. Μπορεί επίσης να υπάρχει πόνος στην ούρηση και μικρή αιμορραγία, καθώς η πέτρα ξύνεται στα τοιχώματα της ουρήθρας. Ο πόνος μπορεί να παραμείνει για μερικές ημέρες μετά το πέρασμα της πέτρας.

Πότε ο πόνος δεν είναι πέτρα στα νεφρά;

Τέτοιου είδους πόνος, όπως περιεγράφηκε παραπάνω, μπορεί να υπάρξει και σε άλλες καταστάσεις, για αυτό και είναι απαραίτητη μία επίσκεψη σε έναν ουρολόγο. Μπορεί να χρειαστούν πρόσθετες εξετάσεις για την οριστική διάγνωση της πέτρας στα νεφρά και τον αποκλεισμό άλλων αιτιών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει φυσική εξέταση, ανάλυση ούρων και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα κοιλίας, ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία.

Διαφορική Διάγνωση

Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που συνήθως διερευνώνται στη διαφορική διάγνωση των λίθων στα νεφρά, μερικές από τις οποίες είναι πολύ πιο σοβαρές. Η δοκιμή διασφαλίζει ότι αν υπάρχουν θα εντοπιστούν.

Αυτές περιλαμβάνουν:

•  Οξεία νεφρική ανεπάρκεια
•  Αορτικό ανεύρυσμα (διόγκωση της αορτής)
•  Σκωληκοειδίτιδα (φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης)
•  Χολικός κολικός (που προκαλείται από απόφραξη της χοληδόχου κύστης)
•  Απόφραξη του εντέρου (λεπτό και παχύ έντερο)
•  Χολοκυστίτιδα (φλεγμονή της χοληδόχου κύστης)
•  Εκκολπωματίτιδα (φλεγμονή των εκβολών του παχέος εντέρου)
•  Χολολιθίαση
•  Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
•  Πεπτικό έλκος
•  Πυελονεφρίτιδα (λοίμωξη των νεφρών)
•  Νεφροκυτταρικό καρκίνωμα (ο κύριος τύπος καρκίνου του νεφρού)
•  Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος

Γυναικεία Διαφορική Διάγνωση

Τα συμπτώματα της πέτρας στα νεφρά δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ωστόσο, οι πέτρες στα νεφρά τείνουν να είναι λιγότερο συχνές στις γυναίκες, εν μέρει λόγω της ορμόνης οιστρογόνου, η οποία μειώνει την κρυστάλλωση των μετάλλων που οδηγούν σε πέτρες.

Μεταξύ των καταστάσεων που μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με τις πέτρες στα νεφρά στις γυναίκες είναι:

•  Κυστίτιδα (λοίμωξη της ουροδόχου κύστης)
•  Δυσμηνόρροια (κράμπες περιόδου)
•  Έκτοπη κύηση (εμφύτευση γονιμοποιημένου ωαρίου έξω από τη μήτρα)
•  Στρέψη ωοθηκών (μια επείγουσα ιατρική κατάσταση που προκαλείται από τη συστροφή μιας ωοθήκης)
•  Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (φλεγμονώδης λοίμωξη της μήτρας, των ωοθηκών και της σάλπιγγας)
•  Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ορμονική διαταραχή)

Διαφορική Διάγνωση ανδρών

Εκτός από το ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο της νόσου, οι άνδρες είναι ευάλωτοι σε πέτρες στα νεφρά όταν οι εποχιακές θερμοκρασίες είναι υψηλές. Αυτό θεωρείται ότι οφείλεται σε διαφορές στους νεφρούς των ανδρών, οι οποίοι επιτρέπουν μεγαλύτερη επαναρρόφηση νερού κατά τη διάρκεια του ζεστού καιρού για να αποφευχθεί η αφυδάτωση. Αυτή η κατακράτηση υγρού, με τη σειρά της, αυξάνει την πίεση μέσα στη νεφρική πύελο, η οποία μπορεί να απομακρύνει μια πέτρα.

Μεταξύ των καταστάσεων που μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με τις πέτρες στα νεφρά στους άνδρες είναι:

•  Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (διογκωμένος προστάτης)
•  Επιδιδυμίτιδα (φλεγμονή ενός τυλιγμένου σωλήνα μέσα στο όσχεο)
•  Ορχίτιδα (φλεγμονή των όρχεων)
•  Προστατίτιδα (φλεγμονή του προστάτη)
•  Ορχική μάζα (τόσο καλοήθη όσο και καρκινική)
•  Στρέψη όρχεων (επείγουσα ιατρική κατάσταση που προκαλείται από τη συστροφή ενός όρχεως)

Πώς να καταλάβετε εάν έχει περάσει μια πέτρα στα νεφρά

Η αντιμετώπιση της πέτρα στα νεφρά έχει ως αποτέλεσμα την αξιοσημείωτη μείωση του πόνου και την σταδιακή ομαλοποίηση του χρώματος των ούρων, συνήθως εντός δύο ημερών. Μπορεί επίσης να βρείτε την πέτρα ή θραύσματα της πέτρας κατά την ούρηση. Οι γιατροί συχνά συστήνουν να ουρήσετε μέσα από ένα σουρωτήρι για να μείνουν τυχόν κομμάτια. Αυτό επιβεβαιώνει ότι η πέτρα έχει περάσει και επιτρέπει την περαιτέρω ανάλυση της στο εργαστήριο, ώστε να προσδιοριστεί γιατί σχηματίστηκε η πέτρα και τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθούν οι πέτρες στο μέλλον.

Αν και μπορεί να υπάρχει επίμονος πόνος, θα υποχωρήσει σταδιακά. Εάν όχι, επισκεφθείτε έναν γιατρό, καθώς μπορεί να έχετε αναπτύξει λοίμωξη ή να έχετε περισσότερες από μία πέτρες. Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 86% των λίθων στα νεφρά περνούν αυθόρμητα χωρίς ιατρικές διαδικασίες.

Όταν δεν έχετε συμπτώματα

Η απουσία συμπτωμάτων δεν σημαίνει ότι δεν έχετε πέτρες στα νεφρά. Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι έχουν πέτρες χωρίς να το γνωρίζουν, συχνά για χρόνια ή δεκαετίες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις γυναίκες των οποίων οι πέτρες στα νεφρά συχνά εντοπίζονται τυχαία κατά τη διάρκεια μιας άσχετης μελέτης απεικόνισης. Ακόμα κι αν η πέτρα αποσπαστεί, συχνά θα ήταν πιο «μαλακή» από τις πέτρες στους άνδρες.

Σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2021, οι άνδρες είναι πιο πιθανό από τις γυναίκες να έχουν πέτρες οξαλικού ασβεστίου, οι οποίες είναι πολύ πιο σκληρές από άλλους τύπους λίθων στα νεφρά και λιγότερο πιθανό να διασπαστούν.

Το μέγεθος της πέτρας είναι βασικός παράγοντας για το αν οι πέτρες στα νεφρά είναι ασυμπτωματικές ή όχι. Σε γενικές γραμμές, τα συμπτώματα τείνουν να εμφανίζονται με πέτρες μεγαλύτερες από 2 χιλιοστά.

Χρειάζονται θεραπεία οι ασυμπτωματικές πέτρες στα νεφρά;

Εάν εντοπιστεί πέτρα στα νεφρά κατά τη διάρκεια μιας απεικονιστικής μελέτης, δεν χρειάζεται απαραίτητα θεραπεία εάν το άτομο δεν εκδηλώνει συμπτώματα. Αντίθετα, μπορεί να συνιστάται υπερηχογράφημα κοιλίας κάθε έξι έως 12 μήνες.

Εάν η πέτρα μεγαλώσει ή εμφανιστούν συμπτώματα, μπορεί να παραπεμφθείτε σε έναν ουρολόγο για θεραπεία. Μπορεί επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο θεραπείας για πέτρες άνω των 10 mm ή εάν σκοπεύετε να συλλάβετε στο εγγύς μέλλον.

Αναγνωρίζοντας σημάδια σε κάποιον άλλο

Τα «κλασικά» σημάδια των λίθων στα νεφρά μπορεί να αναγνωρίζονται εύκολα, αλλά δεν τα έχουν όλοι. Σε μερικούς ανθρώπους, τα συμπτώματα μπορεί να αποδοθούν σε πολλές παθήσεις και περιλαμβάνουν πόνο στη μέση, κόπωση, απώλεια όρεξης και γαστρεντερικά συμπτώματα όπως διάρροια.

Ελλείψει συμπτωμάτων, τα δύο πράγματα που πρέπει να προσέξετε είναι οι αλλαγές στην ούρηση και ο πόνος στα πλευρά που έρχεται και φεύγει. Αν και κανένα από αυτά δεν θα οδηγήσει σε σαφή διάγνωση, είναι αρκετά για να επισκεφθείτε τον γιατρό σας.

Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης λίθων στα νεφρά περιλαμβάνουν:

•  Χρόνια αφυδάτωση
•  Δίαιτες πλούσιες σε αλάτι, γαλακτοκομικά με πλήρη λιπαρά, κόκκινο κρέας και κορεσμένα λιπαρά
•  Οικογενειακό ιστορικό
•  Παχυσαρκία
•  Υψηλή κατανάλωση καφεΐνης ή αλκοόλ
•  Υψηλή πρόσληψη βιταμινών D ή C
•  Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
•  Κάπνισμα

Εάν νιώθετε πόνο στα πλευρά και έχετε ουροποιητικά συμπτώματα που δεν μπορείτε να εξηγήσετε, επισκεφθείτε έναν ουρολόγο για μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση.