Πώς καταλαβαίνουμε έναν όγκο στο στήθος – Πώς φαίνεται το εξόγκωμα και τι αίσθηση έχει

Ο καρκίνος του μαστού μπορεί μερικές φορές να εντοπιστεί νωρίς — όχι μόνο μέσω των προληπτικών εξετάσεων, αλλά και παρατηρώντας αλλαγές στο ίδιο σας το σώμα. Το να γνωρίζετε τι είναι φυσιολογικό για εσάς διευκολύνει την αναγνώριση όταν κάτι φαίνεται ή αισθάνεται διαφορετικό, ώστε να μπορέσετε να δράσετε άμεσα και να εξεταστείτε.

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε έναν όγκο στο στήθος – Ποιες αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού

Τον Απρίλιο του 2022, η Αμερικανή επιχειρηματίας Clea Shearer αποκάλυψε ότι είχε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού αφού εντόπισε ένα εξόγκωμα στο στήθος της και κάλεσε πολλούς γιατρούς για να προγραμματίσει μαστογραφία το συντομότερο δυνατό. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι μία στις οκτώ γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της και η Shearer μόλις είχε κλείσει τα 40 όταν ανακάλυψε τη μάζα.

Παράλληλα, σύμφωνα με δεδομένα του ΠΟΥ το 2022 διαγνώστηκαν 8.987 γυναίκες με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα, την πιο κοινή μορφή καρκίνου στις γυναίκες στη χώρα. Αν και πολλές οργανώσεις καρκίνου πλέον δεν συστήνουν μηνιαίες αυτοεξετάσεις σε όλες τις γυναίκες — λόγω ανησυχιών για την αποτελεσματικότητα και του ενδεχόμενου αυτοενοχοποίησης — οι ειδικοί συμφωνούν ότι η εξοικείωση με την όψη και την αίσθηση των δικών σας μαστών μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη ανίχνευση ενδείξεων καρκίνου, όπως είναι τα εξογκώματα.

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί αναρωτιούνται. «Τι ακριβώς πρέπει να ψηλαφώ; Πώς είναι στην αφή ένα εξόγκωμα; Το κάνω σωστά;» — ερωτήματα στα οποία οι ειδικοί πλέον δίνουν απαντήσεις.

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού σε άνδρες και γυναίκες

Σύμφωνα με εργασία του 2020 με τίτλο «Relationship between formulaic breast volume and risk of breast cancer based on linear measurements», οι γυναίκες με μεγαλύτερο όγκο στήθους φάνηκε αρχικά να έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Ωστόσο, αφού προσαρμόστηκαν τα αποτελέσματα ως προς την ηλικία, το σωματικό βάρος και άλλους παράγοντες, η μελέτη διαπίστωσε ότι ο όγκος του στήθους δεν συνδέεται σημαντικά με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι τόσο γενετικοί παράγοντες όσο και παράγοντες του τρόπου ζωής επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού — τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες. Ενώ κάποιοι κίνδυνοι δεν μπορούν να αλλάξουν, άλλοι σχετίζονται με καθημερινές συνήθειες και τη συνολική υγεία.

Για τις γυναίκες

•  Γονίδια και οικογενειακό ιστορικό: Μεταλλάξεις BRCA1/2 ή συγγενείς με καρκίνο του μαστού αυξάνουν τον κίνδυνο.
•  Ορμόνες και αναπαραγωγική ζωή: Πρώτη περίοδος σε μικρή ηλικία, καθυστερημένη εμμηνόπαυση και ορμονικές θεραπείες αυξάνουν τον κίνδυνο.
•  Σωματικό βάρος: Το υπερβολικό βάρος μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει τα επίπεδα οιστρογόνων και τον κίνδυνο.
•  Αλκοόλ και αδράνεια: Η κατανάλωση αλκοόλ και η έλλειψη άσκησης κάνουν την εμφάνιση καρκίνου του μαστού πιο πιθανή.
•  Πυκνός ιστός στο στήθος: Συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο.

Για τους άνδρες

•  Γονίδια: Οι μεταλλάξεις BRCA2 (και σε κάποιες περιπτώσεις BRCA1) είναι ισχυροί παράγοντες κινδύνου.
•  Ορμονική ανισορροπία: Υψηλά επίπεδα οιστρογόνων, γυναικομαστία ή σύνδρομο Klinefelter αυξάνουν τον κίνδυνο.
•  Βάρος, αλκοόλ και διατροφή: Η παχυσαρκία, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η δίαιτα πλούσια σε κόκκινο κρέας αυξάνουν τον κίνδυνο.
•  Έκθεση σε ακτινοβολία: Προηγούμενη ακτινοβολία στο στήθος αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου.

Πώς μοιάζει στην αφή ένας όγκος στο στήθος;

«Ένα εξόγκωμα συχνά μοιάζει με μια στρογγυλή, σκληρή περιοχή», ανέφερε σύμφωνα με το HuffPost ο Dr. Arif Kamal, επικεφαλής αξιωματούχος ασθενών στην American Cancer Society. «Μπορεί να είναι βαθιά ή κοντά στο δέρμα, συνήθως δεν πονάει και δεν κινείται εύκολα — συχνά είναι σταθερό σε ένα σημείο. Συνήθως είναι στρογγυλό, αν και κάποιες φορές κάπως ακανόνιστο».

Οι ειδικοί λένε ότι τα εξογκώματα στο στήθος μπορεί να έχουν μικρό μέγεθος όσο ένα μπιζέλι αλλά και μεγαλύτερο όσο μια μπάλα γκολφ. Ο Kamal σημείωσε ότι πολλές από τις ασθενείς του τα παρομοιάζουν με μπιζέλι. «Από την κλινική μου εμπειρία, οι ασθενείς το περιγράφουν σαν ένα μπιζέλι μέσα σε λοβό ή σαν κατεψυγμένο μπιζέλι — μικρό, λείο, σφιχτό και χωρίς πόνο», είπε. «Γενικά δεν μοιάζει με κύστη, η οποία είναι πιο μαλακή και γεμάτη υγρό — αν και και αυτή πρέπει να εξεταστεί από τον γιατρό σας».

Η Dr. Alyssa Cubbison, επίκουρη καθηγήτρια ακτινολογίας στο Ohio State University Wexner Medical Center, πρόσθεσε ότι τα καρκινικά εξογκώματα συχνά είναι σκληρά, συμπαγή και δύσκολα να μετακινηθούν από τη μία πλευρά στην άλλη. «Αυτό που πρέπει κυρίως να προσέξετε είναι κάτι που ξεχωρίζει στο στήθος σας από τον υπόλοιπο ιστό», είπε. «Επειδή οι υφές διαφέρουν, απλώς αναζητήστε οτιδήποτε διαφορετικό — και χρησιμοποιήστε το άλλο σας στήθος ως σημείο αναφοράς».

Η ύπαρξη ενός εξογκώματος δεν είναι η μόνη προειδοποιητική ένδειξη. Η Susan Brown, διευθύντρια πληροφόρησης υγείας στη Susan G. Komen, ανέφερε οκτώ συμπτώματα που πρέπει να παρατηρούνται:

«Δείτε γιατρό αν παρατηρήσετε κάποια από τις εξής αλλαγές στο στήθος — εξόγκωμα, σκληρό κόμπο ή πάχυνση στο στήθος ή στη μασχάλη, πρήξιμο, θερμότητα, ερυθρότητα ή σκοτείνιασμα, αλλαγή στο μέγεθος ή το σχήμα, ζάρωμα στο δέρμα, φαγούρα, ξηρό έλκος ή εξάνθημα στη θηλή, έλξη προς τα μέσα της θηλής ή του ιστού του στήθους, νέα έκκριση από τη θηλή ή πόνος σε ένα σημείο που δεν υποχωρεί».

Αν και ορισμένες ενδείξεις είναι κοινές, δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος που πρέπει να φαίνεται ή να γίνεται αισθητό ένα εξόγκωμα. Το πιο σημαντικό, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι να γνωρίζετε τι είναι φυσιολογικό για εσάς — και να εξετάζετε άμεσα κάθε αλλαγή.

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να εντοπίσετε ένα εξόγκωμα στο στήθος;

Οι ειδικοί πλέον δεν συστήνουν αυστηρά τις μηνιαίες αυτοεξετάσεις στήθους, καθώς οι καθημερινές ρουτίνες προσφέρουν φυσικές ευκαιρίες για να παρατηρήσει κανείς τι είναι φυσιολογικό για το σώμα του. «Πολλές γυναίκες που ανακαλύπτουν αλλαγές στο στήθος ή τη μασχάλη οι οποίες τελικά είναι καρκίνος του μαστού, δεν τις βρίσκουν κατά τη διάρκεια προγραμματισμένης αυτοεξέτασης», είπε η Susan Brown από τη Susan G. Komen. «Συνήθως παρατηρούν κάτι τυχαία — την ώρα του μπάνιου ή όταν ντύνονται — επειδή ήδη γνωρίζουν τι είναι φυσιολογικό για τις ίδιες ή επειδή το επισημαίνει ο/η σύντροφός τους». Ο στόχος, σύμφωνα με την ίδια, δεν είναι να ψάξετε κάτι συγκεκριμένο, αλλά να προσέξετε οτιδήποτε νέο ή διαφορετικό.

Η Dr. Janet Yeh, επίκουρη καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή NYU Grossman και επικεφαλής χειρουργικής ογκολογίας μαστού στο NYU Langone Hospital–Brooklyn, συνέστησε να ξεκινάτε τις αυτοεξετάσεις αφού έχετε κάνει φυσιολογικό ιατρικό έλεγχο ή απεικόνιση. «Έτσι γνωρίζετε τη βάση σας — τα εξογκώματα και τις ανωμαλίες που αισθάνεστε είναι ο φυσιολογικός σας ιστός», είπε. Η Yeh πρότεινε να κάνετε τις εξετάσεις σε στιγμές άνεσης, όπως ξαπλωμένες στο κρεβάτι, ενώ βλέπετε τηλεόραση ή στο ντους.

«Ο καθένας θα το κάνει λίγο διαφορετικά, και αυτό είναι εντάξει», είπε. «Κάποιοι χρησιμοποιούν τις άκρες των δαχτύλων τους σε κυκλική κίνηση, άλλοι σε μοτίβο αστεριού. Εγώ προτιμώ να χρησιμοποιώ την παλάμη και τα δάχτυλα με κίνηση σκουπίσματος, ενώ φαντάζομαι ότι το στήθος είναι σαν ρολόι και πιέζοντας γύρω από ένα κεντρικό σημείο για να ψηλαφήσω το πίσω μέρος».

Κατά την εξέταση, σηκώστε το χέρι σας από την πλευρά που εξετάζετε και περιλάβετε και την περιοχή της μασχάλης, όπου οι διογκωμένοι λεμφαδένες μπορεί να υποδηλώνουν πρόβλημα. «Κάποιες γυναίκες έχουν πολύ ανομοιογενή στήθη, γι’ αυτό είναι σημαντικό να εξοικειωθείτε με τις δικές σας ανωμαλίες», σημείωσε η Yeh. «Έτσι, αν κάτι φαίνεται διαφορετικό, θα ξέρετε ότι πρέπει να το ελέγξετε — ακόμα κι αν είναι φυσιολογικός ιστός».

Οι τακτικές ιατρικές επισκέψεις και οι έλεγχοι παραμένουν καθοριστικοί. Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό ή άλλους παράγοντες κινδύνου, μιλήστε με τον γιατρό σας για το πότε και πόσο συχνά πρέπει να ελέγχεστε. «Η τεχνολογία μας στις απεικονίσεις του μαστού είναι πλέον τόσο καλή που συχνά εντοπίζουμε προβλήματα πολύ νωρίς», είπε η Yeh. «Αν παραμένετε συνεπείς με τις μαστογραφίες σας, πιθανότατα θα εντοπίσουν κάτι πριν το νιώσετε. Παρ’ όλα αυτά, είναι πάντα σημαντικό να αναφέρετε οποιοδήποτε νέο εξόγκωμα σε επαγγελματία».

Πηγές: oloygeia.gr (HuffPost, JAMA Network Open, Frontiers, PubMed, PubMed, BMC Cancer, BMC Cancer)