Το φαινόμενο «Rumpelstiltskin» – Πώς η διάγνωση μιας ασθένειας φέρνει ανακούφιση

Η διάγνωση μίας νόσου ή διαταραχής δεν προκαλεί πάντα φόβο ή ανησυχία. Πολλές φορές φέρνει ανακούφιση και ελπίδα, ενώ λειτουργεί θεραπευτικά για τον ασθενή.

Σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο BJPsych Bulletin, η απλή ανακοίνωση μίας διάγνωσης μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο καμπής για τον ασθενή, φέρνοντας άμεση ανακούφιση, ακόμη και πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε θεραπεία.

Οι ερευνητές ονομάζουν αυτό το φαινόμενο «Rumpelstiltskin effect», αναφερόμενοι στη δύναμη που έχει η ίδια η διάγνωση: Η ανακούφιση μπορεί να έρθει όταν κάποιος γνωρίσει ακριβώς ποια είναι η κατάσταση της υγείας του. Την ίδια στιγμή επισημαίνουν ότι η ιατρική κοινότητα συχνά παραβλέπει πόσο σημαντική μπορεί να είναι αυτή η ψυχολογική επίδραση.

Τι είναι το φαινόμενο Rumpelstiltskin;

Στο άρθρο, οι συγγραφείς Awais Aftab, ψυχίατρος και επίκουρος καθηγητής στο Case Western Reserve University και Alan Levinovitz, καθηγητής φιλοσοφίας και θρησκείας στο James Madison University, εξετάζουν τη διάγνωση όχι μόνο ως ιατρική ετικέτα αλλά και ως μεταμορφωτικό ψυχολογικό γεγονός.

• Η διάγνωση παρέχει ένα πλαίσιο για την αναδιατύπωση εμπειριών που προηγουμένως ήταν συγκεχυμένες ή στιγματισμένες.
• Οργανώνει διάσπαρτα συμπτώματα σε μια συνεκτική ιστορία.
• Δημιουργεί αίσθηση σύνδεσης με άλλους που μοιράζονται την ίδια διάγνωση.
• Μπορεί να επιφέρει ψυχολογικά οφέλη παρόμοια με εκείνα που προκαλεί ένα placebo, όπως ανακούφιση, ελπίδα και προσδοκία φροντίδας.

Η ονομασία του φαινομένου προέρχεται από το παραμύθι του Rumpelstiltskin, όπου μία νεαρή γυναίκα απελευθερώνεται από μία… μαγική δέσμευση με ένα μυστηριώδες πλάσμα μόνο αφού μάθει το όνομά του. Το παραμύθι δείχνει ότι η γνώση ενός ονόματος μπορεί να δώσει δύναμη και έλεγχο πάνω σε κάτι που προηγουμένως φαινόταν ανεξέλεγκτο — μία ιδέα που συναντάται σε πολλές πολιτισμικές παραδόσεις και στις σύγχρονες ψυχιατρικές πρακτικές.

Πιθανοί μηχανισμοί δράσης

Οι συγγραφείς προτείνουν διάφορους μηχανισμούς που μπορεί να εξηγούν το φαινόμενο:

• Ερμηνευτική ανακάλυψη: Όταν κάποιος κατανοεί τις εμπειρίες του μέσω ενός κατάλληλου εννοιολογικού πλαισίου, π.χ. αναγνωρίζοντας μία συναισθηματική δυσκολία ως «μεταγεννητική κατάθλιψη» – η κατάθλιψη που εμφανίζεται σε γυναίκες μετά τη γέννηση ενός παιδιού – αντί για προσωπική αποτυχία.
• Ενισχυμένες συνδέσεις μάθησης: Η διάγνωση συνδέεται με φροντίδα και υποστήριξη, δημιουργώντας θετική προσμονή.
• Διαδικασία με κοινωνική αποδοχή: Η διάγνωση συχνά λειτουργεί σαν ένα κοινωνικά και πολιτισμικά αποδεκτό τελετουργικό, καθοδηγούμενο από ειδικούς, που βοηθά τον ασθενή να κατανοήσει την κατάστασή του.
• Ονομασία συναισθημάτων: Το να δίνουμε… όνομα στα συναισθήματά μας μειώνει το άγχος και τα καθιστά πιο διαχειρίσιμα, προσφέροντας ψυχολογική ανακούφιση.

Προσοχή και περιορισμοί

Οι συγγραφείς τονίζουν ότι η διάγνωση δεν φέρνει πάντα θετικά αποτελέσματα. Μπορεί να προκαλέσει:

• Στίγμα και φόβο.
• Αίσθημα μόνιμης κατάστασης που δεν αντανακλά την πραγματικότητα.
• Περιορισμό της αίσθησης αυτονομίας ή ενίσχυση ανθυγιεινών συμπεριφορών.

Το φαινόμενο Rumpelstiltskin υπενθυμίζει ότι η διάγνωση δεν είναι απλώς ένα τεχνικό εργαλείο, αποτελεί ταυτόχρονα και μία ψυχολογική και κοινωνικά/πολιτισμικά σημαντική παρέμβαση. Οι επιστήμονες πρέπει να αναγνωρίζουν ότι ένα μέρος της βελτίωσης ενός ασθενούς μπορεί να προέρχεται από την ίδια τη διαδικασία ονομασίας και όχι μόνο από τη θεραπεία.

Πηγή: ygeiamou.gr