Τρανς λιπαρά: Οι οδηγίες του ΠΟΥ για την εξάλειψη τους – Ποιες χώρες «έπιασαν» τον στόχο

Για πρώτη φορά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επιβραβεύει πέντε χώρες που κατέγραψαν πρόοδο στην εξάλειψη των βιομηχανικά παραγόμενων τρανς λιπαρών. Όπως ανακοίνωσε ο ΠΟΥ, η Δανία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Σαουδική Αραβία και η Ταϊλάνδη απέδειξαν ότι η καθεμία από αυτές εφαρμόζει μια πολιτική βέλτιστης πρακτικής για την εξάλειψη των βιομηχανικά παραγόμενων τρανς λιπαρών οξέων (iTFA), η οποία υποστηρίζεται από κατάλληλα συστήματα παρακολούθησης και επιβολής.

Την ίδια στιγμή, ο ΠΟΥ έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα των πρώτων πέντε ετών της πρωτοβουλίας REPLACE για την εξάλειψη των iTFA. Παρόλο που ο φιλόδοξος στόχος που έθεσε ο ΠΟΥ το 2018 – πλήρης εξάλειψη των iTFA από την παγκόσμια προσφορά τροφίμων έως το τέλος του 2023 – δεν επιτεύχθηκε, υπήρξε αξιοσημείωτη πρόοδος προς την επίτευξη του στόχου αυτού σε κάθε περιοχή του κόσμου. Μόνο το 2023, νέες πολιτικές βέλτιστης πρακτικής τέθηκαν σε ισχύ σε επτά χώρες (Αίγυπτος, Μεξικό, Μολδαβία, Νιγηρία, Βόρεια Μακεδονία, Φιλιππίνες και Ουκρανία).

Ποια είναι τα τρανς λιπαρά

Τα τρανς λιπαρά οξέα (TFA) είναι ημιστερεά έως στερεά λίπη που υπάρχουν σε δύο μορφές: βιομηχανικά παραγόμενα και φυσικά. Η πρόσληψη TFA συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προσβολών και θανάτου από καρδιακές παθήσεις. Τα TFA δεν έχουν κανένα γνωστό όφελος για την υγεία και τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε iTFA είναι συχνά πλούσια σε ζάχαρη, λίπος και αλάτι. Πρόκειται συχνά για συσκευασμένα τρόφιμα, έτοιμα γεύματα, τηγανητά, τυποποιημένα κέικ και άλλα γλυκά.

Συνολικά 53 χώρες εφαρμόζουν πλέον πολιτικές βέλτιστης πρακτικής για την αντιμετώπιση των iTFA στα τρόφιμα, βελτιώνοντας σημαντικά το διατροφικό περιβάλλον για 3,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού, σε σύγκριση με το 6% μόλις πριν από πέντε χρόνια. Οι πολιτικές αυτές αναμένεται να σώσουν περίπου 183.000 ζωές ετησίως.

Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες αυτές που έχουν προχωρήσει νομοθετικά ή ρυθμιστικά μέτρα που περιορίζουν τα βιομηχανικά παραγόμενα τρανς λιπαρά στα τρόφιμα. Βρίσκεται, δηλαδή, στην καλύτερη κατάταξη του ΠΟΥ.

«Τα τρανς λιπαρά δεν έχουν κανένα γνωστό όφελος για την υγεία, αλλά τεράστιους κινδύνους», δήλωσε ο Δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ. «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι που τόσες πολλές χώρες έχουν θεσπίσει πολιτικές απαγόρευσης ή περιορισμού των τρανς λιπαρών στα τρόφιμα. Όμως η εισαγωγή μιας πολιτικής είναι ένα πράγμα, η εφαρμογή της είναι ένα άλλο πράγμα. Συγχαίρω τη Δανία, τη Λιθουανία, την Πολωνία, τη Σαουδική Αραβία και την Ταϊλάνδη, οι οποίες ηγούνται παγκοσμίως στην παρακολούθηση και την επιβολή των πολιτικών τους για τα τρανς λιπαρά. Προτρέπουμε και άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους», πρόσθεσε.

Η επιτάχυνση των προσπαθειών για την επίτευξη πολιτικών βέλτιστης πρακτικής σε μόλις οκτώ χώρες με τις μεγαλύτερες ανάγκες θα εξαλείψει το 90% της παγκόσμιας επιβάρυνσης από τα iTFA, αποτελώντας μια μοναδική ευκαιρία για έναν κόσμο απαλλαγμένο από θανάτους που οφείλονται στα iTFA, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Οι βέλτιστες πρακτικές στις πολιτικές εξάλειψης των iTFA ακολουθούν τα κριτήρια του ΠΟΥ και περιορίζουν τη χρήση τους. Υπάρχουν δύο επιλογές πολιτικής βέλτιστης πρακτικής: 1) υποχρεωτικό εθνικό όριο 2 γραμμαρίων iTFA ανά 100 γραμμάρια συνολικού λίπους σε όλα τα τρόφιμα και 2) υποχρεωτική εθνική απαγόρευση της παραγωγής ή χρήσης μερικώς υδρογονωμένων ελαίων (κύρια πηγή τρανς λιπαρών) ως συστατικό σε όλα τα τρόφιμα.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει έναν αναθεωρημένο νέο στόχο για την εικονική εξάλειψη των iTFA σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2025. Ο στόχος περιλαμβάνει:

• Να περάσουν πολιτικές εξάλειψης βέλτιστων πρακτικών σε χώρες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 90% της συνολικής παγκόσμιας επιβάρυνσης από iTFA.
• Οι πολιτικές βέλτιστης πρακτικής ψηφίζονται σε χώρες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 70% της συνολικής επιβάρυνσης εντός των περιφερειών.