Τροφικές δηλητηριάσεις: Οι λοιμώξεις με τα περισσότερα κρούσματα στην Ευρώπη
Σημαντική αύξηση σε επίπεδα προ πανδημίας σημειώνουν τα τροφιμογενή νοσήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία του ECDC από την επιδημιολογική έκθεση. Πιο συγκεκριμένα, λοιμώξεις όπως η λιστερίωση και το κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli) που παράγει Shiga-τοξίνη (STEC) παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα για το 2022. Και οι δύο ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα, με τη λιστερίωση ενδεχομένως να οδηγήσει σε μηνιγγίτιδα, σηψαιμία ή, σε έγκυες γυναίκες, αποβολή, ενώ το STEC σε νεφρική ανεπάρκεια, συχνά σε προσβεβλημένα παιδιά.
Αντίθετα, δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη σαλμονέλωση και την καμπυλοβακτηριδίωση, οι οποίες συνήθως προκαλούν τον υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων τροφιμογενών και υδατογενών ασθενειών ετησίως.
Οι εκθέσεις καλύπτουν τις ασθένειες που προκαλούν τον υψηλότερο αριθμό λοιμώξεων που μεταδίδονται με τρόφιμα και νερό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή την καμπυλοβακτηριδίωση, τη σαλμονέλλωση, την υερσινίωση, τη λοίμωξη STEC, τη λιστερίωση, τη σιγκέλλωση και την ηπατίτιδα Α.
Τα υψηλότερα ποσοστά
Αναφορικά με τον επιπολασμό, τα ποσοστά καταγραφής για λιστερίωση και υερσινίωση το 2022 ήταν τα υψηλότερα των τελευταίων 10 ετών. Παρόμοια εικόνα παρατηρήθηκε για τις λοιμώξεις από STEC και τα περιστατικά αιμολυτικού ουραιμικού συνδρόμου (HUS) που σχετίζονται με το κολοβακτηρίδιο που παράγει Shiga-τοξίνη, όπου υψηλότερα ποσοστά αναφέρθηκαν μόνο το 2011, όταν σημειώθηκε στην Ευρώπη μια μεγάλη επιδημία STEC σε πολλές χώρες σχετιζόμενη με την κατανάλωση φρέσκων φύτρων.
Για την αυξητική τάση της λιστερίωσης, μια πιθανή εξήγηση είναι η σχετική αύξηση του ηλικιωμένου πληθυσμού, ο οποίος διατρέχει υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσου. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα έχουν αυξημένη ευαισθησία σε σύγκριση με τους υγιείς ενήλικες. Από την άλλη, η αύξηση των κρουσμάτων STEC οφείλεται εν μέρει στην αλλαγή των διαγνωστικών μεθόδων σε πιο ευαίσθητες γενετικές μεθόδους, οι οποίες είναι σε θέση να ανιχνεύουν ευκολότερα τα βακτήρια, με αποτέλεσμα να διαγιγνώσκονται περισσότερα κρούσματα.
Επιπλέον το 2022 αναφέρθηκαν περιπτώσεις στελεχών σιγγέλωσης με εκτεταμένη αντοχή στα φάρμακα, τα οποία αφορούσαν κυρίως ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και άλλους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιδημία σιγκέλλωσης το 2022 ήταν πιθανότατα τροφιμογενής και σε αντίθεση με τις επιδημίες που σχετίζονται με τη σεξουαλική επαφή, καθώς το στέλεχος της επιδημίας δεν ήταν εκτεταμένα ανθεκτικό στα φάρμακα.
Οι χαμηλότερες τάσεις
Όσον αφορά την καμπυλοβακτηριδίωση, παρατηρήθηκαν τάσεις μείωσης της ανθεκτικότητας στα μακρολίδια (αντιβιοτικό) στο ένα τρίτο των χωρών αναφοράς, ιδιαίτερα ορατές στο Campylobacter coli. Πρόκειται για θετικά νέα, καθώς τα μακρολίδια αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία για τη θεραπεία σοβαρών τροφιμογενών λοιμώξεων στον άνθρωπο, όταν η αντοχή στις φθοριοκινολόνες αυξάνεται τόσο στη σαλμονέλα όσο και στην καμπυλοβακτηριδίωση. Μια πιθανή εξήγηση της μείωσης της αντοχής στα μακρολίδια είναι η μειωμένη χρήση αυτής της κατηγορίας αντιμικροβιακών στην κτηνιατρική.
Θετικό στοιχείο θεωρείται εξίσου το γεγονός ότι τα κρούσματα σαλμονέλλωσης, καμπυλοβακτηριδίωσης και σιγκέλλωσης εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλότερα από τα προ της πανδημίας επίπεδα. Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στην αλλαγή στη συμπεριφορά των ανθρώπων μετά την πανδημία, όπως η εργασία από το σπίτι, το λιγότερο συχνό φαγητό έξω και η μείωση των ταξιδιών.
Τέλος, πτωτική τάση παρατηρείται και στον αριθμό των κρουσμάτων ηπατίτιδας Α τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό μπορεί να περιλαμβάνουν προληπτικά μέτρα όπως η καλή υγιεινή των χεριών και η αυξημένη λήψη εμβολίων μεταξύ των ομάδων κινδύνου, καθώς και η αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τη μετάδοση της ηπατίτιδας Α. Η αυξημένη φυσική ανοσία στις ομάδες κινδύνου μετά από μια μεγάλη επιδημία ηπατίτιδας Α σε πολλές χώρες που επηρέασε κυρίως τους άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες το 2016-2018 μπορεί επίσης να αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει.