Υποβοηθούμενη αυτοκτονία: Δικαίωμα ή κατάχρηση των δυνατοτήτων της Ιατρικής; Ένας ειδικός απαντά

Ευρείες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η χρήση της κάψουλας Sarco στην Ελβετία από μια 64χρονη Αμερικανίδα, η οποία θέλησε να βάλει τέλος στη ζωή της με τη βοήθεια της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, η γυναίκα από τις ΗΠΑ, μητέρα δύο παιδιών, υπέφερε από μια πολύ σοβαρή ασθένεια, αντιμετωπίζοντας χρόνιο και οξύ πόνο. Πριν κάνει χρήση της κάψουλας, η γυναίκα είχε δώσει στη δημοσιότητα βίντεο, στο οποίο παραδεχόταν ότι θέλει να βάλει τέλος στη ζωή της, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι οι δύο γιοί της ήταν «100% μαζί μου» για την απόφασή της να υποβληθεί σε υποβοηθούμενη αυτοκτονία.

Σύμφωνα με τον δημιουργό της κάψουλας, Φίλιπ Νίτσκε, στον οποίο έχει δοθεί το παρατσούκλι «Dr. Death», όποιος μπει στον θάλαμο και πατήσει το κουμπί απελευθερώνει αέριο άζωτο, που προκαλεί υποξία και, τελικά, θάνατο. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας, απαιτούνται συνολικά 10 λεπτά.

Η είδηση επανέφερε στο προσκήνιο τις νομικές και βιοηθικές διαστάσεις του ζητήματος, προκαλώντας εκ νέου ερωτήματα σχετικά με το πώς μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να εφαρμόζεται νόμιμα καθ’ όλες τις απόψεις. Καθώς το ζήτημα παραμένει ανοιχτό, ο κ. Χρήστος Λιονής, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής δίνει στο ygeiamou.gr κρίσιμες απαντήσεις σχετικά με το ποια είναι η κατάσταση στη χώρα μας.

«Η συζήτηση για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι αλήθεια ότι απασχολεί τον βιοϊατρικό και νομικό κόσμο για πολλούς λόγους. Πέραν αυτών που σχετίζονται με τις ανάγκες του προσώπου και την επιθυμία του για αυτονομία και διασφάλιση του δικαιώματός του για τη ζωή του, αλλά και την ανακούφισή του από τον πόνο και ό,τι τον βασανίζει και τον κάνει να υποφέρει, το έλλειμμα των υπηρεσιών φροντίδας τελικού σταδίου και ανακούφισης του ασθενούς στην αντιμετώπιση της κατάστασής του με όρους αξιοπρέπειας, καθώς και η ένδεια που παρουσιάζουν οι υπηρεσίες υγείας και συμπονετικής φροντίδας στη χώρα μας υποστηρίζουν την υποβοηθούμενη αυτοκτονία», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Λιονής.

Πολλά είναι, όμως, και τα επιχειρήματα εναντίον αυτής της διαδικασίας και αφορούν κυρίως σε ηθικά, ιατρικά, νομικά και φιλοσοφικά ζητήματα. «Η δυσκολία της ανάλυσης, αλλά και της ανάγνωσης όλων των βιολογικών, ψυχολογικών και πνευματικών προσδιοριστών που συμβάλλουν στην απόφαση ενός ατόμου να ζητήσει υποστηριζόμενη αυτοκτονία, καθιστούν την απόφαση ακόμη πιο περίπλοκη», τονίζει ο ειδικός. Ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, που συχνά συνοδεύουν χρόνια εξελισσόμενα νοσήματα, εξασθενούν την ικανότητα του προσώπου να λάβει την σωστή απόφαση για την ίδια του τη ζωή.

Οι ρεαλιστικοί, επιπλέον, φόβοι για την κατάχρηση της απόφασης αυτής από ευάλωτες ομάδες και την εύκολη χρήση της ευθανασίας, ακόμη και σε απόλυτα διαχειρίσιμες ή μη σοβαρές καταστάσεις οδηγούν ολοένα και περισσότερο στην απόρριψη της συζήτησης σχετικά με την εφαρμογή της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας. Η πρόοδος που σημειώνεται στην ανακουφιστική φροντίδα, που μπορεί πραγματικά να ανακουφίσει ή να συμβάλλει στην διαχείριση του πόνου, αλλά και των καταστάσεων που οδηγούν στις αυτοκτονικές σκέψεις, εντείνει ακόμη περισσότερο την άρνηση για μια τέτοια συζήτηση.

«Δεν απουσιάζουν, επίσης, τα ηθικά ζητήματα, που υπογραμμίζουν την αξία της ζωής και υποστηρίζονται όχι μόνο από τη νομική επιστήμη, αλλά και τις θρησκευτικές αντιλήψεις και παραδόσεις, καθώς και τον ρόλο και τους κανόνες που διέπουν την άσκηση της ιατρικής επιστήμης, με ιδιαίτερη αναφορά στη σχέση ιατρού και ασθενούς», προσθέτει ο κ. Λιονής.

Στην Ελλάδα, η συζήτηση για την ευθανασία απαιτεί προσφυγή σε άρθρα του Ποινικού Κώδικα και του Συνταγματικού Δικαίου. Το άρθρο 300 ορίζει ότι «όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο για αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τιμωρείται με φυλάκιση». Επιχειρήματα υπέρ και κατά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το Συνταγματικό Δίκαιο. Για την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, η συζήτηση για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία αποτελεί θέμα υψηλής προτεραιότητας και θα τεθεί εκ νέου, με βάση τις παγκόσμιες εξελίξεις στον τομέα.

«Προσωπικά, δεν αρνούμαι την αναγκαιότητα μιας τέτοιας συζήτησης για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας, αν και από πολλούς θεωρείται πρώιμη. Αν μη τι άλλο, μια τέτοια συζήτηση θα αναδείκνυε τη σημασία της ανάγκης για εστίαση στην ανακούφιση του πόνου και του «υποφέρειν», θα εξέταζε το έλλειμα υπηρεσιών ανακουφιστικής φροντίδας στη χώρα μας και θα συζητούσε παρεμβάσεις τόσο στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση και στις υπηρεσίες υγείας για την προώθηση της συμπονετικής φροντίδας στην προσέγγιση του ασθενούς, όσο και στην ανάγκη εστίασης στην αξιοπρέπειά του στο τέλος της ζωής του», καταλήγει ο ειδικός.

Πηγή: ygeiamou.gr