Ω- 3 λιπαρά: Ποια τα οφέλη τους και τι να προσέχουμε όταν αγοράζουμε συμπλήρωμα διατροφής

Τα  ω-3  λιπαρά οξέα είναι ωφέλιμα για την υγεία μας καθώς είναι «σύμμαχοι» της καρδιάς ενάντια στη χοληστερίνη και την υπέρταση. Ποια είναι τα οφέλη αυτά και τι είναι καλό να γνωρίζουμε όταν επιλέγουμε συμπλήρωμα διατροφής με αυτά σύμφωνα με όσα εξηγεί ειδικός παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη. 

«Καλά» και «κακά» λιπαρά

Μέσω των τροφών μας λαμβάνουμε και τα υγιεινά λιπαρά, αλλά και τα λιπαρά που πρέπει να αποφεύγουμε . Η αναφορά αυτή στα επιβλαβή, «κακά» λιπαρά σχετίζεται είτε με τα κορεσμένα λιπαρά είτε με τα trans λιπαρά οξέα, τα οποία συναντάμε κυρίως σε ζωικής προέλευσης τροφές και σε επεξεργασμένα ή έτοιμα γεύματα. «Τα τρόφιμα αυτά δημιουργούν βλάβες στον οργανισμό και τα αγγεία μας και για αυτό το λόγο πρέπει να εξορθολογίσουμε την κατανάλωση τέτοιων τροφών» εξηγεί στο news4health.gr ο Παναγιώτης Κωνσταντινόπουλος, ειδικός παθολόγος με εξειδίκευση στον Σακχαρώδη διαβήτη. 

Τα λιπαρά που δεν παράγει μόνος του ο οργανισμός

Κάνοντας μια μικρή ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη της βιβλιογραφίας και της έρευνας, παρατηρούμε ότι μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχε έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον για τα ω-3 ω-6 και ω-9 λιπαρά. Παράλληλα, υπήρχαν και συμπληρώματα διατροφής που περιείχαν μαζί και τις 3 μορφές. 

‘Όπως εξηγεί ο κ. Κωνσταντινόπουλος: «Ο διαχωρισμός μεταξύ τους αφορά την ικανότητα ή όχι παραγωγής τους απο τον οργανισμό μας. Έτσι, τα ω λιπαρά οξέα χωρίζονται σε απαραίτητα και σε μη απαραίτητα. Δηλαδή τα ω-3 και ω-6 και είναι απαραίτητα για την ορθή λειτουργία του οργανισμού μας, διότι ο οργανισμός δεν μπορεί να τα παράξει μόνος του. 

Αντίθετα τα ω-9 λιπαρά οξέα, ο οργανισμός μπορεί να τα παράγει».  Με την πάροδο του χρόνου η συζήτηση επικεντρώθηκε κυρίως στα ω-3 και ω-6 και στο ποια αναλογία μεταξύ τους επιτυγχάνει την βέλτιστη δράση τους στον οργανισμό μας.

 Μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει ένα άλλο επίπεδο διαχωρισμού μεταξύ των ω-3 και των ω-6 λιπαρών οξέων και αφορά την επίδραση τους στην φλεγμονή. Τα ω-6 θεωρούνται κυρίως προφλεγμονώδη, ενώ τα ω-3 είναι γνωστά για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες τους. Έτσι, λόγω της πληθώρας των ευεργετικών ιδιοτήτων των ω-3 λιπαρών , το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας έχει εστιαστεί σε αυτά .

Τι είναι τα ω-3 λιπαρά οξέα και τι συμβαίνει με την διατροφή στην Ελλάδα

Τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα μόρια και είναι ένα είδος υγιεινών και απαραίτητων λιπαρών με πολλαπλά οφέλη για την υγεία  που βρίσκονται κυρίως σε τροφές όπως τα λιπαρά ψάρια ( σαρδέλα, σκουμπρί, σολομός κλπ), γαρίδες, στους ξηρούς καρπούς (καρύδια, λιναρόσπορο) , στα κόκκινα φασόλια, στο σογιέλαιο.

Υπάρχουν 3 είδη λιπαρών οξέων το ALA (άλφα-λινολενικό οξύ), το DHA (εικοσιδιεξαενοϊκό οξύ) και το EPA (εικοσιπεντανοϊκό οξέος). Το καθένα με τον ξεχωριστό και σημαντικό ρόλο για  την υγεία μας.

Δυστυχώς, ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η καθημερινή μάχη που δίνουμε όλοι με τον χρόνο μας απομάκρυνε αρκετά από την μεσογειακή διατροφή που ήταν πλούσια  σε ω-3 λόγω της κατανάλωσης θαλασσινών , οσπρίων κλπ. Για την αναπλήρωση τους κατευθυνόμαστε στην χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής πλούσια σε ω-3 όπως μας εξήγησε ο ειδικός παθολόγος. 

Η έρευνα για τα ω-3 λιπαρά και τη δράση τους

Τα ω-3 λιπαρά διερευνώνται για τις ευεργετικές επιδράσεις στον εγκέφαλο, την ανάπτυξη του εγκεφάλου, τον καρκίνο, τον διαβήτη και τη διαβητική αμφιβληστροειδοπαθεια ,τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, το καρδιαγγειακό σύστημα , τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD) , καθώς και σε πολλά αλλά νοσήματα , εκτός της γνωστής τους δράσης στη ρύθμιση των τριγλυκεριδίων.

 Πολλές από αυτές τις επιδράσεις αποδίδονται στις αντιφλεγμονώδεις δράσεις που έχουν. Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα : 

• αναστέλλουν τη χημειοταξια των λευκοκυττάρων 
•  αναστέλλουν τις προφλεγμονώδεις κυτοκίνες ,
• αναστέλλουν τη δραστηριότητα της κυκλοοξυγενάσης (COX) και της επακόλουθης παραγωγής εικοσανοειδών, όπως λευκοτριένια και προσταγλανδίνες από αραχιδονικό οξύ και μαζί με πολλές άλλες δράσεις τους 
• ρυθμίζουν τη φλεγμονή δρώντας κατασταλτικά .

Ποια είναι τα οφέλη για τον οργανισμό η χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων 

Τα οφέλη των 3 -3 λιπαρών οξέων είναι πολλαπλά και η επιστημονική κοινότητα έχει αναδείξει την σημαντικότητα τους με πλήθος μελετών. ΄Όπως εξηγεί ο κ. Κωνσταντινόπουλος η χορήγησή των ω -3 λιπαρών οξέων οδηγεί σε:

• μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου (μείωση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων) λόγω της βελτίωσης των τιμών των τριγλυκεριδίων, βελτίωσης των τιμών της LDL χοληστερόλης και της μείωσης της εξέλιξης της αθηρωματικής πλάκας . 

• στην μείωση των συμπτωμάτων του μεταβολικού συνδρόμου
•  στη βελτίωση της υγείας των οστών και των αρθρώσεων,
• καθώς και στην προστασία της υγείας των ματιών .
•  είναι απαραίτητα για την ορθή εγκεφαλική ανάπτυξη στα έμβρυα κατά την διάρκεια της κύησης.
•  Μία ακόμα σημαντικότατη δράση, ειδικά μετά από την δοκιμασία του περάσαμε όλοι μας λόγω κορονοϊού, του σύγχρονου τρόπου ζωής και όλων των πρόσφατων δυσάρεστων εξελίξεων παγκοσμίως ,είναι η μείωση του κινδύνου διαταραχών όπως το άγχος και η κατάθλιψη και των λοιπών εκδηλώσεων τους.

Νέες παρατηρήσεις για τα οφέλη των συμπληρωμάτων αυτών 

Στα χορηγούμενα σκευάσματα παλαιότερα είχαμε συνήθως και τις 2 μορφές EPA και DHA . Οι τελευταίες μάλιστα μελέτες για τη συγχορηγηση τους EPA και DHA , δεν έδειξαν ευνοϊκές επιδράσεις όσον αφορά το καρδιαγγειακό σύστημα . Πρόσφατα όμως 2 μελετες ανέτρεψαν τα δεδομένα. Όπως μας εξήγησε ο γιατρός,  με χορήγηση μόνο EPA σε υψηλότερες δόσεις , εκτός της μειωσης των τριγλυκεριδίων, είχαμε και σημαντικό καρδιαγγειακό όφελος ( μελέτες JELIS και REDUCE-IT). Επίσης, υπάρχει μελέτη που δείχνει ότι υπάρχει μείωση του μεγέθους της αθηρωματικής πλάκας μετά τη χορήγηση EPA σε αυτές τις δόσεις (μελέτη EVAPORATE). 

Ποια είναι η συνιστώμενη ποσότητα ω-3 που πρέπει να λαμβάνει κάποιος;

Οι πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ειδικά για την μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου θα πρέπει να λαμβάνεται υψηλή ποσότητα EPA και όχι συνδυασμός ΕPA/DHA στην αναλογία που ξέραμε. Σύμφωνα με τις παγκόσμιες κατευθυντήριες οδηγίες οι συνιστώμενες ποσότητες είναι 4g EPA ημερησίως και έχουν δείξει ότι η συγχορήγηση 4g EPA μαζί την αγωγή (στατίνη ή και εζετιμίμπη) μείωσε τα καρδιαγγειακά συμβάματα (έμφραγμα, εγκεφαλικό , ασταθή στηθάγχη) κατά 25%.

Τι πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμε συμπλήρωμα διατροφής με  ω-3 λιπαρά

 «Αρχικά θα πρέπει να είναι ένα σκεύασμα αναγνωρισμένο στον ΕΟΦ. Έπειτα θα πρέπει να έχει υψηλή συγκέντρωση και καθαρότητα, αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό διότι όσο καθαρότερο είναι τόσο περισσότερο ελαχιστοποιείται η πιθανότητα ύπαρξης βαρέων μετάλλων και άλλων επιβλαβών ουσιών» τόνισε ο κ. Κωνσταντινόπουλος και συμπλήρωσε ότι: «Θα πρέπει να είναι σε μία φαρμακοτεχνική μορφή που να μην δυσκολεύει την λήψη του π.χ. να μην έχει έντονη οσμή ή και γεύση και να μην χρειάζεται η λήψη πολλών δισκίων ή καψακίων για να καλυφθεί η απαιτούμενη ποσότητα Τέλος, να περιέχει ποσότητα EPA ή και DHA κατάλληλη ώστε να έχουμε το θεραπευτικό όφελος που αναζητούμε».

Είναι διαθέσιμο ένα τέτοιο σκεύασμα στην Ελλάδα;

Ενώ στην Αμερική τέτοιο σκεύασμα έχει έγκριση από το 2019, μέχρι πριν λίγο καιρό στην Ελλάδα δεν κυκλοφορούσε κάτι παρόμοιο. Εδώ και λίγο καιρό όμως, έχουμε στα χέρια μας το σκεύασμα (EPAVASC) , που κυκλοφόρησε πριν 2-3 μήνες .

Το Epavasc είναι το πρώτο σε Ευρώπη και Ελλάδα με υψηλή συγκέντρωση και καθαρότητα σε EPA. Κυκλοφορεί σε εύχρηστη μορφή φακελίσκου. Είναι διαθέσιμο στα φαρμακεία δίνοντας έτσι την δυνατότητα εύκολης λήψης . Μάλιστα θα ξεκινήσουν μελέτες στον Ελλαδικό χώρο ώστε να βγουν συμπεράσματα για τα οφέλη του και από την ελληνική επιστημονική κοινότητα.

Πόσο κοστίζει όμως η διαφοροποίηση από την αγορά; 

Το θεραπευτικό όφελος από την χορήγηση του είναι εξαιρετικό για τιμή σχεδόν 1 ευρώ για κάθε φακελίσκο. Το ΕPAVASC είναι το πρώτο σκεύασμα με υψηλή συγκέντρωση και καθαρότητα σε EPA που κυκλοφορεί στην Ελλάδα υπό την LIBYTEC φαρμακευτική . Με την μορφή φακελίσκου για εύκολη χορήγηση και με ευχάριστη γεύση και οσμή. Ο κάθε φακελίσκος περιέχει 1,875g EPA και 0,125g  DHA.