7 ύπουλα σημάδια που σχετίζονται με γνωστική έκπτωση
Οι καθημερινές μικρές διαταραχές στη μνήμη μπορεί να μας ανησυχήσουν, αλλά ειδικοί εξηγούν ότι συχνά οφείλονται σε στρες, άγχος ή ακόμα και περισπάσεις – όχι απαραίτητα σε γνωστική έκπτωση. Ποια είναι τα 7 ύπουλα σημάδια που σχετίζονται με τη γνωστική έκπτωση και πιθανώς και με τον πρόδρομο της άνοιας;
Πώς να ξεχωρίζετε τη γνωστική έκπτωση – Ποια είναι τα 7 ύπουλα συμπτώματα
Μπορεί να είναι μια γνώριμη εμπειρία για εσάς ή για κάποιον δικό σας άνθρωπο: ξεκινάτε να διηγείστε μια ιστορία αλλά ξαφνικά χάνετε τη ροή της σκέψης σας, ή μπαίνετε σε ένα δωμάτιο και ξεχνάτε γιατί πήγατε εκεί. Τέτοια νοητικά κενά είναι συνηθισμένα και ανησυχητικά, αλλά δεν είναι πάντα συνώνυμα με τη γνωστική έκπτωση.
«Το αίσθημα ότι “βραχυκυκλώνει” ο εγκέφαλός σας είναι συχνότερα αποτέλεσμα ψυχολογικών διεργασιών», εξηγεί η Αμερικανή Sarah Garcia-Beaumier, Ph.D. σύμφωνα με το Eating Well. Παράγοντες όπως το στρες, οι περισπασμοί, η πολυδιεργασία, το άγχος ή η κατάθλιψη μπορούν να συμβάλουν. Η Garcia-Beaumier τονίζει ότι οι κλινικοί ιατροί πρέπει συχνά να διαπιστώνουν «αν τα γνωστικά συμπτώματα οφείλονται σε πρώιμη άνοια ή σε κάποια αγχώδη ή καταθλιπτική διαταραχή».
Γνωστικά κενά ή γνωστική έκπτωση;
Η γνωστική έκπτωση συχνά εμφανίζεται ως επιδείνωση στη μνήμη, την προσοχή ή τη γλώσσα – όπως το να ξεχνά κανείς να κάνει ένα τηλεφώνημα ή να δυσκολεύεται στην εύρεση λέξεων. Αν αυτά τα προβλήματα αυξάνονται και άλλοι αρχίζουν να τα παρατηρούν, «αυτό είναι συνήθως ένα πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι πέρα από τη φυσιολογική γήρανση», λέει η Garcia-Beaumier.
Το να ξεχνάτε μικροπράγματα, όπως το να αργείτε να θυμηθείτε ένα όνομα, είναι φυσιολογικό με την ηλικία και δεν αποτελεί σημάδι άνοιας, λέει ο Dr. Thomas Hammond. «Αλλά το να ξεχνάτε συζητήσεις, να χάνετε ραντεβού ή να χάνεστε σε γνώριμα μέρη είναι πιο ανησυχητικά».
Ορισμένoi με ήπια γνωστική έκπτωση ενδέχεται να σταθεροποιηθούν ή και να παρουσιάσουν βελτίωση, προσθέτει η Garcia-Beaumier. Αλλά το μη αντιμετωπισμένο στρες ή οι προβλήματα υγείας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας – συνεπώς, η έγκαιρη παρέμβαση είναι καθοριστική.
Γιατί όσοι παρατηρούν τα σημάδια γνωστικής έκπτωσης δεν αναγνωρίζουν ότι μπορεί να πρόκειται για γνωστική έκπτωση;
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο Studying lack of awareness of cognitive decline in neurodegenerative diseases requires measures of both anosognosia and denial, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι άτομα με ήπια γνωστική έκπτωση μπορεί είτε να μην έχουν πραγματική επίγνωση της έκπτωσης (ανωσογνωσία) λόγω διαταραχών στα εγκεφαλικά δίκτυα – είτε να αρνούνται συνειδητά τις δυσκολίες τους ως άμυνα απέναντι στο άγχος. Πρότειναν επίσης ένα απλό εργαλείο διαλογής τριών ερωτήσεων για τη διάκριση των δύο προτύπων, εξετάζοντας συναισθηματικές αντιδράσεις, αυτογνωσία για το κατά πόσο ενοχλούν τους άλλους και αντίσταση στην ανατροφοδότηση.
Αν και οι άνθρωποι συχνά παρατηρούν κενά μνήμης ή επιβράδυνση σκέψης, μπορεί να μην τα αναγνωρίζουν ως γνωστική έκπτωση λόγω πολλών αλληλένδετων παραγόντων:
- Ανωσογνωσία: βλάβες στα δίκτυα αυτογνωσίας σε ήπια γνωστική έκπτωση και άνοια συχνά μειώνουν την ικανότητα αντίληψης των ελλειμμάτων – μελέτες δείχνουν ότι περίπου 10 % των ατόμων με ήπια γνωστική έκπτωση και >50 % με Αλτσχάιμερ εμφανίζουν έλλειψη επίγνωσης.
- Ψυχολογική άρνηση: το άγχος ή το στίγμα μπορεί να οδηγήσουν τα άτομα να υποτιμούν ή να αρνούνται συνειδητά τα συμπτώματα, ακόμη και αν άλλοι τα παρατηρούν.
- Λανθασμένη απόδοση και μνημονικές στρεβλώσεις: σφάλματα πηγής μνήμης λόγω ηλικίας, ευκολία στην πειθώ και απόδοση των κενών σε στρες ή φυσιολογική γήρανση συγκαλύπτουν τη γνωστική έκπτωση.
- Υποδιάγνωση και μεταβλητά συμπτώματα: η ήπια γνωστική έκπτωση εμφανίζεται συχνά με ασυνεπή ή λεπτά συμπτώματα, καθιστώντας τη διάγνωση δύσκολη – πάνω από 90 % των περιπτώσεων δεν διαγιγνώσκονται στην πρωτοβάθμια φροντίδα.
Πηγή: oloygeia.gr