Καρκίνος τραχήλου μήτρας – Ιός HPV: Τι καθυστέρησε την έναρξη των δωρεάν προληπτικών εξετάσεων

Στην τελική ευθεία είναι οι τυπικές διαδικασίες προκειμένου να ξεκινήσει το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στη χώρα μας. Μετά από σειρά αναβολών, καθώς έπρεπε να διευθετηθούν τεχνικά ζητήματα σε σχέση με τις προδιαγραφές των εξετάσεων στα διαγνωστικά εργαστήρια, το Υπουργείο Υγείας είναι σχεδόν έτοιμο να εκκινήσει τη μεγάλη αυτή δράση Δημόσιας Υγείας.

Την προσεχή Τετάρτη, 31/1, το μεσημέρι, η Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής έχει προγραμματισμένη ειδική συνεδρίαση με θέμα την Εθνική Στρατηγική για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Τα μέλη της Επιτροπής θα ενημερώσουν ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας HPV, ο κ. Κωνσταντίνος Αθανασάκης, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, η κυρία Μαρία Θεοδωρίδου, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, ο κ. Νικόλαος Δέδες, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, ο κ. Γεώργιος Καπετανάκης, Προέδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου και η κυρία Μένια Κουκουγιάννη, Διευθύντρια της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας «Καρκινάκι». Στη συνεδρίαση θα παρίστανται τόσο ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, όσο και η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη.

Το πρόγραμμα δωρεάν προληπτικών εξετάσεων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσει προ μηνών. Πρόκειται, όμως, για μια δράση με πολλές προκλήσεις και πολύ πιο περίπλοκη σε σχέση με εκείνη που αφορά στον καρκίνο του μαστού και εφαρμόζεται με επιτυχία. Σύμφωνα με πληροφορίες, χρειάστηκε χρόνος για να καθοριστούν οι προδιαγραφές των εργαστηρίων που θα αναλύουν τα τεστ και να εναρμονιστεί η χώρα μας με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες.

Σήμερα τα τεχνικά ζητήματα έχουν λυθεί και το Υπουργείο Υγείας είναι στην τελική ευθεία για την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης. Επιπλέον, έχουν γίνει πολλές μετατροπές στο πρωτόκολλο του screening και έχουν προστεθεί περισσότερες εξετάσεις συγκριτικά με αυτές που είχαν αρχικά ανακοινωθεί.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια γυναίκες από 21 έως 65 ετών και περιλαμβάνει τη διενέργεια τεστ Παπανικολάου, HPV DNA τεστ και, εφόσον χρειαστεί, κολποσκόπηση και βιοψία. Το πρώτο στάδιο θα περιλαμβάνει τη διενέργεια δωρεάν τεστ Παπανικολάου ή HPV DNA τεστ, αναλόγως την ηλικία κάθε γυναίκας.

Με βάση τα αποτελέσματα των τεστ, οι γυναίκες με πιθανά ευρήματα θα παραπέμπεται για επιπλέον εξέταση. Στο δεύτερο στάδιο προβλέπονται όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί: Είτε επανάληψη του τεστ ΠΑΠ, είτε HPV DNA τεστ είτε και τα δύο τεστ. Επιπλέον, θα αποζημιώνεται όχι μόνο η λήψη του δείγματος αλλά και όλες οι εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένης της βιοψίας, που αποτελεί μια ιδιαιτέρως ακριβή εξέταση. Μόλις ξεκινήσει το πρόγραμμα, ο ωφελούμενος πληθυσμός των γυναικών θα λαμβάνει SMS για τη δυνατότητα ραντεβού σε διαγνωστικά κέντρα όλης της χώρας, ακριβώς όπως γίνεται με το πρόγραμμα για τον καρκίνο του μαστού.

Ανάγκη αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης

Το screening είναι ο ένας πυλώνας για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο άλλος, εξίσου βασικός, είναι ο εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), στον οποίο οφείλεται κατά βάση η ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Η χώρα μας δυστυχώς κατέχει ακόμη χαμηλά εμβολιαστικά ποσοστά – μόλις το 50% των κοριτσιών έως 15 ετών έχει κάνει το εμβόλιο του HPV. Στα αγόρια, η κάλυψη δεν ξεπερνά το 20%, ωστόσο θεωρείται ένα λογικό ποσοστό καθώς η αποζημίωση του εμβολίου για τα αγόρια ξεκίνησε πολύ αργότερα σε σχέση με τα κορίτσια.

Με δεδομένο ότι ο στόχος εξάλειψης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είναι ο γνωστός «90-70-90», δηλαδή εμβολιασμός στο 90% των κοριτσιών κάτω των 15 ετών, η διενέργεια HPV DNA τεστ στο 70% των γυναικών από 30 ετών και πάνω, με επανάληψη κάθε πέντε χρόνια και 90% επιτυχία στη θεραπεία των ασθενών, είναι προφανές ότι η χώρα μας απέχει από την εκρίζωση αυτού του συχνού γυναικολογικού καρκίνου.

Υπό τα παραπάνω, με ενδιαφέρον αναμένονται οι ανακοινώσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας για ενίσχυση της εμβολιαστικής κάλυψης. Όπως προκύπτει από τις πληροφορίες, η αποζημίωση του εμβολίου HPV θα συνεχίσει να χορηγείται δωρεάν έως και τα 18 έτη σε κορίτσια και αγόρια και μετά το 2024 – σήμερα έχει αποφασιστεί η δωρεάν κάλυψη έως 18 ετών να διαρκέσει έως τέλος του 2024. Μάλιστα, η χώρα μας προσανατολίζεται σε χορήγηση δύο δόσεων και για τις ηλικίες από 15 ετών και πάνω, αντί για τρεις που χορηγούνται σήμερα. Και αυτό καθώς μελέτες δείχνουν αποτελεσματικότητα και παρόμοιο όφελος και με τις δύο δόσεις.

Ο Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας HPV, κ. Θεόδωρος Αγοραστός, θεωρεί ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί εκτεταμένη εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού για την αξία του εμβολιασμού, καθώς και να πειστούν οι παιδίατροι να συμπληρώνουν τα μητρώα εμβολιασμού προκειμένου να υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα. Επιπλέον, η προσωπική του γνώμη είναι να επεκταθεί η ένδειξη για εμβολιασμό έως και τα 45 χρόνια, ώστε να υπάρχει προστασία και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι ο δείκτης αναπαραγωγής (R0) για τον ιό HPV αλλάζει στην ηλικία των 30 ετών.