Πότε πρέπει να ξεκινάει ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος και τι περιλαμβάνει

Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος πρέπει να ξεκινάει σε μικρή ηλικία και να προσαρμόζεται σε συχνότητα και σε είδος εξετάσεων με βάση τον τρόπο ζωής μας.

Παρότι η καρδιαγγειακή νόσος μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό, συνεχίζει να προκαλεί ετησίως περισσότερους από 20,5 εκατομμύρια θανάτους. Τα βασικά στοιχεία πρόληψης της νόσου είναι η υγιεινή διατροφή, η φυσική δραστηριότητα, η αποφυγή καπνίσματος και η γνώση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε ατομικό επίπεδο, ο οποίος μπορεί να υπολογισθεί κατά τον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο.

Ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος περιλαμβάνει μια επίσκεψη στον καρδιολόγο, κατά την οποία ο ιατρός θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό για πιθανά συμπτώματα, για υπάρχουσες παθήσεις και πιθανό κληρονομικό ιστορικό και θα πραγματοποιήσει κλινική εξέταση του καρδιαγγειακού συστήματος. Με τις πληροφορίες που θα αντλήσει, στόχο έχει να αναζητήσει για σημεία καρδιακής νόσου και να υπολογίσει τον κίνδυνο να αναπτύξει ο εξεταζόμενος καρδιαγγειακή νόσο στο μέλλον.

Τα παραπάνω τονίζει σε άρθρο της στο περιοδικό «Στους Ρυθμούς της Καρδιάς» του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, η Ειρήνη Σολωμού, Καρδιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, «Ιπποκράτειο» Γ.Ν.Α.

Παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο αποτελούν:

• Η υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Η υψηλή χοληστερόλη αίματος.
• Ο σακχαρώδης διαβήτης.
• Το κάπνισμα.
• Το οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, κληρονομικών καρδιαγγειακών παθήσεων ή αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.

Επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται η παχυσαρκία, συνυπάρχοντα αυτοάνοσα νοσήματα και ιστορικό χημειοθεραπείας.

Κατά τον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο ο καρδιολόγος ενημερώνει τον εξεταζόμενο για την πιθανή ανάγκη περαιτέρω ελέγχου και βοηθάει στην επιλογή της κατάλληλης εξέτασης σε εξατομικευμένο επίπεδο, ενώ ενημερώνει και για τη συχνότητα με την οποία πρέπει να πραγματοποιείται η κάθε εξέταση.

Είδη καρδιολογικών εξετάσεων ρουτίνας – Πότε πρέπει να ξεκινάει ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος;

Δεν υπάρχουν μελέτες που να υποδεικνύουν σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινάει ο καρδιολογικός έλεγχος, αν και έχει φανεί από δημοσιεύσεις μελετών πληθυσμών, ότι η έναρξη ελέγχου σε άνδρες >40 ετών και γυναίκες >50 ετών μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η συχνότητα επανελέγχου πρέπει να είναι περιοδική ανάλογα και με τα ευρήματα και θα πρέπει να εξατομικεύεται από εξάμηνη έως και ανά 5 έτη σε νεαρά άτομα πολύ χαμηλού κινδύνου.

Για έναν υγιή ενήλικα, χωρίς ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό που να επιβάλει έλεγχο νωρίτερα, οι εξετάσεις ρουτίνας είναι οι εξής:

• Έλεγχος αρτηριακής πίεσης και έλεγχος επιπέδων λιπιδίων αίματος από την ηλικία των 20 ετών.
• Έλεγχος σακχάρου αίματος από την ηλικία των 40-45 ετών
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχοκαρδιογράφημα από την ηλικία των 14 ετών για τη συμμετοχή σε αθλήματα.
• Έλεγχος σε παιδιά κάτω των 14 ετών θα πρέπει να πραγματοποιείται από τον παιδοκαρδιολόγο.

Εξειδικευμένες εξετάσεις στην πρωτογενή πρόληψη

Δοκιμασία κόπωσης σε τάπητα

Παρότι από πολλούς θεωρείται απαραίτητη εξέταση πρωτογενούς πρόληψης, η δοκιμασία κόπωσης σε τάπητα αποτελεί πιο εξειδικευμένη εξέταση, που συχνά πραγματοποιείται για τη διερεύνηση συμπτωμάτων ή στα πλαίσια πρωτογενούς πρόληψης, όταν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου.

Επίσης, χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του λειτουργικού σταδίου σε άτομα που θέλουν να συμμετέχουν σε αθλήματα υψηλών απαιτήσεων ή σε άτομα που πρόκειται να υποβληθούν σε πολύ υψηλού κινδύνου χειρουργείο. Συνεπώς, δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας για την πρωτογενή πρόληψη και συμπεριλαμβάνεται στις εξετάσεις περαιτέρω ελέγχου που μπορεί να προτείνει ο καρδιολόγος μας.

24/48ωρη καταγραφή ρυθμού (Holter ρυθμού)

Πρόκειται για εξειδικευμένη αρρυθμιολογική εξέταση, που την ζητάει ο καρδιολόγος, όταν αναφέρονται αίσθημα αρρυθμιών ή ιστορικό αρρυθμιών ή όταν χρειάζεται εκτενέστερος έλεγχος αρρυθμιολογικού κινδύνου σε ασθενείς με ύποπτα συμπτώματα ή καρδιαγγειακές παθήσεις. Για παράδειγμα, ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, παλαιό έμφραγμα μυοκαρδίου ή μυοκαρδιοπάθειες είναι υποψήφιοι για συχνό έλεγχο με τη συγκεκριμένη εξέταση.

Δοκιμασία ανάκλισης

Κατά την εξέταση αυτή ο εξεταζόμενος βρίσκεται ξαπλωμένος σε ένα κρεβάτι, του οποίου η κλίση προσαρμόζεται στα διαφορετικά στάδια της εξέτασης και γίνεται ταυτόχρονη καταγραφή καρδιακού ρυθμού και αρτηριακής πίεσης. Στο τέλος της εξέτασης χορηγείται μικρή δόση αγγειοδιασταλτικού φαρμάκου. Σκοπός της εξέτασης είναι η διερεύνηση επεισοδίων απώλειας συνείδησης, όταν εχουν αποκλεισθεί άλλα παθολογικά αίτια.

Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου

Πρόκειται για μια εξέταση όπου χορηγείται ενδοφλεβίως μικρή δόση ραδιενεργής χρωστικής ουσίας, η οποία απορροφάται από τα κύτταρα της καρδιάς. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται σε ηρεμία και συχνά επαναλαμβάνεται μετά από δοκιμασία κόπωσης σε τάπητα ή μετά από φαρμακευτική κόπωση, κατά την οποία εγχύεται φάρμακο με ινότροπη και χρονότροπη δράση, που οδηγεί ουσιαστικά την καρδιά να χτυπάει πιο γρήγορα και πιο δυνατά, όπως συμβαίνει κατά την άθληση. Η εξέταση αυτή επιλέγεται από τον καρδιολόγο όταν υπάρχει μέτρια προς υψηλή υποψία ότι μπορεί να βρεθεί καρδιαγγειακή νόσος.

Δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα (stress echo) με φαρμακευτική κόπωση ή κόπωση σε τάπητα

Κατά τη διάρκεια του stress echo ελέγχεται με υπερηχογράφημα η δυνατότητα της καρδιάς να αυξάνει την ένταση και τη συχνότητά της, όταν αυξάνονται οι απαιτήσεις μέσω της άσκησης ή της χορήγησης φαρμάκου, που μιμείται την άσκηση. Συνήθως υποβάλλονται ασθενείς με μέτριο και υψηλό κίνδυνο για παρουσία καρδιαγγειακής νόσου, που μπορούν να αθληθούν ή να λάβουν δοβουταμίνη και η ανατομία τους επιτρέπει λήψη καλής ποιότητας υπερηχογραφικών εικόνων.

Αξονική στεφανιογραφία και score ασβεστίου

Η αξονική στεφανιογραφία είναι μια εξέταση που έχει μπει δυναμικά στην πρωτογενή πρόληψη, τα τελευταία έτη, με την εξέλιξη των αξονικών τομογράφων. Δίνει πληροφορίες για την ανατομία των στεφανιαίων αγγείων και για την παρουσία στενώσεων, τις οποίες μπορεί να προσεγγίσει με σχετική ακρίβεια, ωστόσο, δεν μπορεί να εκτιμήσει αν κάποια στένωση προκαλεί λειτουργικό πρόβλημα.

Επιπλέον, το score ασβεστίου είναι ένας επιπρόσθετος δείκτης για τον υπολογισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου. Η εξέταση αυτή επιλέγεται συχνά από τους καρδιολόγους σε άτομα με χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο, που μπορεί να αναφέρουν μη τυπικά συμπτώματα.

Μαγνητική τομογραφία καρδιάς

Πρόκειται για απεικονιστικό έλεγχο με μαγνητική τομογραφία, που παρέχει πολύ χρήσιμες πληροφορίες για ανατομικά και λειτουργικά στοιχεία της καρδιάς. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση της μυοκαρδίτιδας και τη διάγνωση και παρακολούθηση μυοκαρδιοπαθειών, καθώς και για τη διάγνωση συγγενών παθήσεων της καρδιάς, όταν το διαθωρακικό υπερηχογράφημα δεν είναι διαγνωστικό.

Διαγνωστική στεφανιογραφία

Πρόκειται για επεμβατική πράξη, κατά την οποία προωθείται καθετήρας από τον καρπό ή τον μηρό στην καρδιά, χορηγείται σκιαγραφικό και ελέγχεται ακτινοσκοπικά το σύστημα των στεφανιαίων αγγείων. Πλέον αποτελεί συνήθη εξέταση με σχετικά χαμηλό κίνδυνο για επιπλοκές. Η παραπομπή για διαγνωστική στεφανιογραφία στα πλαίσια πρωτογενούς πρόληψης θα πρέπει να πραγματοποιείται είτε σε ασθενείς με πολύ υψηλή υποψία για στεφανιαία νόσο, όπως, π.χ. σε ασθενείς με τυπικά συμπτώματα και υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, είτε σε ασθενείς με παθολογικά ευρήματα στις προαναφερόμενες εξετάσεις.

Ανάλογα με το ατομικό ιστορικό ο ιατρός μπορεί να μας ενθαρρύνει να παρακολουθούμε την καρδιά μας στο σπίτι μεταξύ των
προγραμματισμένων ελέγχων στο ιατρείο.

Ηλεκτροφυσιολογική Μελέτη

Και αυτή η εξέταση αποτελεί επεμβατική πράξη, κατά την οποία προωθούνται καθετήρας και καλώδια από το μηρό στην καρδιά και χορηγούνται ερεθίσματα προκειμένου να αναδειχθούν είδη αρρυθμιών. Πρόκειται για μια ακόμα εξειδικευμένη εξέταση, που θα ζητηθεί από τον ιατρό μας μόνο επί απόλυτων ενδείξεων.

Μπορώ να ελέγξω την καρδιά μου στο σπίτι;

Ανάλογα με το ατομικό ιστορικό ο ιατρός μπορεί να μας ενθαρρύνει να παρακολουθούμε την καρδιά μας στο σπίτι μεταξύ των προγραμματισμένων ελέγχων στο ιατρείο.
Παράμετροι που μπορούμε να ελέγχουμε περιοδικά στο σπίτι μας είναι:

• Το βάρος μας.
• Τα επίπεδα σακχάρου αίματος νηστείας χρησιμοποιώντας σακχαρόμετρο.
• Η αρτηριακή πίεση χρησιμοποιώντας πιεσόμετρα εγκεκριμένα από την Ευρωπαϊκή και Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία.
• Η καρδιακή μας συχνότητα και ο ρυθμός, χρησιμοποιώντας έξυπνα ρολόγια που έχουν πιστοποιηθεί για την εγκυρότητά τους στην καρδιακή παρακολούθηση, ή μαθαίνοντας να ελέγχουμε περιοδικά μόνοι μας το ρυθμό και τη συχνότητα της καρδιάς μας.

Συμπέρασμα για τις προληπτικές εξετάσεις

Συμπερασματικά, ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος πρέπει να ξεκινάει σε μικρή ηλικία και να προσαρμόζεται σε συχνότητα και σε είδος εξετάσεων με βάση τον τρόπο ζωής μας και με βάση το ιστορικό μας και τα εκάστοτε ευρήματα. Επιπλέον, ο σποραδικός έλεγχος της υγείας μας στο σπίτι μπορεί να μας οδηγήσει σωστά σε έναν πρώιμο έλεγχο/επανέλεγχο.

Δεν υπάρχουν μελέτες που να υποδεικνύουν σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινάει ο έλεγχος ή κάθε πότε πρέπει να επαναλαμβάνεται, αλλά σίγουρα η έγκαιρη έναρξη ελέγχου και η εφαρμογή των οδηγιών του καρδιολόγου σε ό,τι αφορά στις εξετάσεις και τους επανελέγχους μπορεί να ωφελήσει την υγεία μας και να προλάβει την εμφάνιση ή τη δυσμενή εξέλιξη καρδιαγγειακής νόσου.

Πηγή: oloygeia.gr