Shilajit: Το συμπλήρωμα-«βιάγκρα της φύσης» – Οφέλη και παρενέργειες σύμφωνα με τους ειδικούς

«Το shilajit, χρησιμοποιείται στην αγιουβερδική ιατρική για αιώνες, αλλά εμφανίστηκε πρόσφατα στο TikTok, χάρη σε ισχυρισμούς ότι προάγει την ανάπτυξη των μυών, αυξάνει τη γονιμότητα των ανδρών και ενισχύει τη σεξουαλική υγεία», λέει η Kim Yawitz, R.D. «Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι το αποκαλούν ‘φυσικό βιάγκρα’».

Ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό— είναι όμως;

Τι είναι το Shilajit

Αυτή η μαύρη ουσία που μοιάζει με πίσσα, χρησιμοποιείται για αιώνες, εξαιτίας των αντιγηραντικών και φαρμακευτικών ιδιοτήτων της, από γιατρούς της Αγιουρβέδα.

Η Christiane Matey, ιδρύτρια της MINT Nutrition, λέει ότι έχει τις ρίζες της στην Αγιουρβεδική ιατρική, η οποία ασκείται σε πολιτισμούς της Ανατολής, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κάθε τόσο, μια νέα τάση εισχωρεί στον δυτικό πολιτισμό. «Βότανα όπως το ασβαγκάντα, το τζινσένγκ και η κουρκουμίνη, προσφέρουν πολλά οφέλη για την υγεία και πλέον χρησιμοποιούνται ευρέως. Το Shilajit, ένα συμπλήρωμα διατροφής γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, φαίνεται να είναι η τελευταία τάση».

Το Shilajit, που ονομάζεται μερικές φορές mumijo ή mumie, είναι διαθέσιμο ως συμπλήρωμα σε σκόνη και υγρή μορφή. Στη φυσική του μορφή, είναι μια ρητινώδης ουσία που απαντάται στα Ιμαλάια και σε άλλες οροσειρές της Ασίας και της Ρωσίας.

«Η προέλευσή του είναι μυστήριο. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν, ότι είναι ένα υποπροϊόν της αποσύνθεσης των φυτών, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από περιττώματα ζώων ή από τους βράχους», λέει.

Περιέχει δεκάδες μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά – κυρίως ένα αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες συστατικό που ονομάζεται φουλβικό οξύ. Η σύνθεση του, διαφέρει ανάλογα με την προέλευση, επομένως υπάρχουν πολλές παραλλαγές του, λέει η Matey. Γενικά, περιέχει άφθονο χουμικό οξύ, κάλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, σελήνιο, ασβέστιο, πρωτεΐνη, λιπαρά οξέα και βιοδραστικές ενώσεις.

Έχει οφέλη για την υγεία;

Δεν είναι ξεκάθαρο. Γενικά, έχουν διεξαχθεί πολύ λίγες μελέτες για το shilajit, λέει η Yawitz. Οι περισσότερες από αυτές ήταν μικρές και βραχυπρόθεσμες. «Θα χρειαζόταν αρκετές περισσότερες μελέτες υψηλής ποιότητας για να είμαστε σίγουροι εάν υπάρχει κάποιο όφελος από τη λήψη shilajit», υποστηρίζει.

Ωστόσο, υπάρχουν μερικές μικρές μελέτες που δείχνουν ότι η λήψη shilajit, μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα τεστοστερόνης, να βελτιώσει την απόδοση της άσκησης και να προστατεύσει από τη γνωστική εξασθένηση.

Σε μια μελέτη του 2016, άνδρες που έπαιρναν 250 mg shilajit ημερησίως, είχαν σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα τεστοστερόνης και DHEA (και τα δύο απαραίτητα για την ανάπτυξη των μυών και τη σεξουαλική απόδοση) μετά από 90 ημέρες, λέει η Yawitz.

Μια μελέτη του 2021 σε ενήλικες με ήπια έως μέτρια νόσο Alzheimer, έδειξε σημαντικές βελτιώσεις στη νοητική τους κατάσταση μετά τη λήψη ενός συνδυασμού shilajit και βιταμινών Β για 24 εβδομάδες.

Ενώ τα πρώτα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα, η έρευνα είναι πολύ περιορισμένη, για να θεωρηθεί επιστημονικά σημαντική.

Τι κινδύνους έχει η λήψη shilajit;

Το Shilajit έχει γενικά καλή ανεκτικότητα σε αυτές τις μικρές κλινικές δοκιμές – αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα συμπληρώματα είναι ασφαλή. «Ερευνητές, ανέλυσαν δείγματα shilajit και βρήκαν δυνητικά τοξικές ποσότητες βαρέων μετάλλων – συμπεριλαμβανομένου του υδράργυρου, του μολύβδου και του χρωμίου – σε ορισμένα από αυτά», λέει η Yawitz.

Πριν προσθέσετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα στη ρουτίνα σας, είναι σημαντικό να μιλήσετε με το γιατρό ή το διαιτολόγο σας. Η Matey συνιστά να επιλέξετε ένα προϊόν που είναι, ελεγμένο από εργαστήριο, καθαρισμένο και απαλλαγμένο από τοξικά συστατικά.

Επειδή το shilajit δεν έχει μελετηθεί αρκετά και δεν έχει περάσει από τον FDA, δεν υπάρχει αποδεκτή συνιστώμενη δόση. «Με βάση έναν μικρό αριθμό κλινικών δοκιμών, οι χαμηλές δόσεις (250 έως 500 mg ημερησίως) φαίνεται να είναι ασφαλείς», αλλά δεν έχουν γίνει αρκετές μελέτες για να γνωρίζουμε, εάν είναι ασφαλές σε υψηλότερες δόσεις ή όταν λαμβάνεται μακροπρόθεσμα, λέει η Yawitz.

Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν τοξικότητα, αλλεργικές αντιδράσεις, απορρύθμιση σακχάρου στο αίμα, γαστρεντερικά προβλήματα, ναυτία, έμετο, κράμπες στο στομάχι και διάρροια, λέει η Matey. Συζητήστε με το γιατρό σας για τυχόν αντενδείξεις, με τα τρέχοντα φάρμακα που μπορεί να παίρνετε.

«Τα άτομα με αιμοχρωμάτωση, θαλασσαμία ή δρεπανοκυτταρική αναιμία πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη shilajit», λέει η Matey.

Πρέπει να πάρετε συμπλήρωμα shilajit;

Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Η Yawitz, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν αρκετά επιστημονικά δεδομένα, για να υποστηρίξουν τη λήψη συμπληρωμάτων shilajit. «Βέβαια, υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι η λήψη του θα μπορούσε να επιφέρει ορισμένα οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έχουν μικρά δείγματα, καθιστώντας δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα για τον γενικό πληθυσμό».

Να είστε προσεκτικοί και για τα ψεύτικα προϊόντα shilajit στην αγορά. «Εκτός εάν μπορείτε να βρείτε ένα προϊόν που έχει ελεγχθεί από μία ανεξάρτητη αρχή, δεν υπάρχει πραγματική εγγύηση ότι αγοράζετε καθαρό shilajit», λέει.