Εμβολιασμός: Το κλειδί της υγιούς γήρανσης – Τι απασχολεί περισσότερο τους πολίτες

Παρά την αποδεδειγμένη αξία του εμβολιασμού στη μείωση ορισμένων μολυσματικών ασθενειών και των επιπλοκών τους, η τρέχουσα εμβολιαστική κάλυψη των ενηλίκων είναι χαμηλότερη από τα ποσοστά εμβολιασμού – στόχου στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Αποτέλεσμα της χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης είναι ασθένειες που προλαμβάνονται με το εμβόλιο να συνεχίζουν να επιβαρύνουν σημαντικά το σύστημα υγείας.

Ο στόχος της ανοσοποίησης κατά τη διάρκεια της ζωής και της «υγιούς γήρανσης» είναι να αποτραπεί κατά το δυνατόν στα ηλικιωμένα άτομα η απότομη καθοδική πορεία της υγείας τους, που πυροδοτείται από μια λοίμωξη που θα μπορούσε μέσω του εμβολιασμού να αποτραπεί.

Οι λοιμώξεις σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιαγγειακά συμβάντα που συμβαίνουν στην περίοδο μετά τη μόλυνση, εκεί όπου η λοίμωξη μπορεί να μην αναγνωριστεί ως παράγοντας μια αιφνίδιας επιδείνωσης της υγείας. Στη βιβλιογραφία έχει περιγραφεί μια πιθανή σύνδεση μεταξύ του έρπητα ζωστήρα και του αυξημένου επακόλουθου κινδύνου εγκεφαλικών επεισοδίων (σύνδρομο εγκεφαλικού επεισοδίου μετά από προσβολή του έρπητα ζωστήρα). Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η μόλυνση από γρίπη είναι πιθανό έναυσμα για καρδιαγγειακές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων και της κολπικής μαρμαρυγής. Πρόσθετες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο εμβολιασμός έναντι της γρίπης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο οξέων καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως επίσης τις νοσηλείες και τους θανάτους λόγω καρδιακής ανεπάρκειας.

Αναπνευστική προστασία

Ο εμβολιασμός έχει επίσης δείξει οφέλη σε ασθενείς με άλλες συννοσηρότητες όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και ο σακχαρώδης διαβήτης. Μια πρόσφατη ανασκόπηση που αξιολογούσε τα οφέλη του εμβολιασμού έναντι του πνευμονιόκοκκου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εμβολιασμός έχει ως αποτέλεσμα σημαντική προστασία έναντι της πνευμονίας της κοινότητας και επίσης μειώνει τις παροξύνσεις της ΧΑΠ. Αλλες μελέτες δείχνουν ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός μειώνει τη συχνότητα της πνευμονίας και των νοσηλειών που σχετίζονται με τη γρίπη, τόσο σε ενήλικες σε ηλικία εργασίας (<65) όσο και σε ηλικιωμένους (≥65 ετών) με διαβήτη. Οι ασθενείς με διαβήτη δεν είναι μόνο πιο ευάλωτοι στην απόκτηση λοιμώξεων, αλλά οποιαδήποτε μόλυνση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον έλεγχο του σακχάρου, αυξάνοντας την πιθανότητα επιπλοκών του διαβήτη.

Οι συστάσεις για τους ενήλικες

Στην Ελλάδα η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών διαμορφώνει κάθε χρόνο τις συστάσεις για τον εμβολιασμών παιδιών και εφήβων, με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων να κατέχει ξεχωριστή θέση. Οι συστάσεις διαφοροποιούνται στους ενήλικες ανάλογα με την ηλικία, το ιστορικό εμβολιασμού ή νόσησης, καθώς και συνοδές ιατρικές καταστάσεις (σε ομάδες ενηλίκων αυξημένου κινδύνου).

Τα εμβόλια έναντι γρίπης, τετάνου – διφθερίτιδας – κοκκύτη, πνευμονιοκόκκου, έρπητα ζωστήρα αποτελούν τα πιο γνωστά εμβόλια της ενήλικης ζωής. Παρακάτω γίνεται αναφορά μόνο στα εμβόλια που συστήνονται με βάση το ηλικιακό κριτήριο για τα ενήλικα άτομα 18 ετών και άνω, παραπέμποντας στον γιατρό σας για κάθε ξεχωριστή περίπτωση.

Μία δόση μεταξύ 18 και 25 ετών και μετά αναμνηστική δόση ανά δεκαετία συστήνεται για το εμβόλιο έναντι τετάνου – διφθερίτιδας – κοκκύτη σε ενήλικες που έχουν πλήρη εμβολιασμό έναντι του τετάνου κατά την παιδική ηλικία. Το εμβόλιο έναντι της γρίπης συστήνεται ετησίως σε άτομα 60 ετών και άνω. Στην ίδια ηλικία συστήνεται και το εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα που χορηγείται σε δύο δόσεις. Σε ενήλικες 65 και άνω συστήνεται το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου. Πέραν όμως από αυτά τα εμβόλια θέση στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων 2024 έχουν λάβει δυο ακόμα εμβόλια, το εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού (COVID-19) και το εμβόλιο έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) που με βάση το ηλικιακό κριτήριο συστήνονται σε ενήλικες 60 ετών και άνω και 75 ετών και άνω, αντίστοιχα αυτό το φθινόπωρο.

Η ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας είναι συνεχής και εκείνοι με τη σειρά τους καλούνται να δώσουν τις πλέον κατάλληλες συστάσεις στον πληθυσμό αναφοράς των υπηρεσιών τους. Εχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι η σύσταση ενός γιατρού είναι ο μοναδικός πιο σημαντικός παράγοντας για τη βελτίωση των ποσοστών εμβολιασμού. Στην περίπτωση του εμβολιασμού ενηλίκων είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα άτομα να κατανοούν τι σημαίνει ο εμβολιασμός γι’ αυτά σε προσωπικό επίπεδο, καθώς συμμετέχουν ενεργά στη λήψη των αποφάσεων για την υγεία τους. Κάθε πολίτης πρέπει να είναι ενημερωμένος στηριζόμενος μόνο σε αξιόπιστες πηγές, όπως αυτές του υπουργείου Υγείας και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).

Τι απασχολεί περισσότερο τους πολίτες

Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα αποτελούν τα δύο πιο σημαντικά ερωτήματα των πολιτών. Για την ένταξη ενός εμβολίου στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών εξετάζει με ιδιαίτερη προσοχή, πέραν από τα επιδημιολογικά δεδομένα, όλα τα επιστημονικά δεδομένα που σχετίζονται πρωτίστως με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.

Δύο είναι οι βασικές προκλήσεις στην ανάπτυξη νεότερων εμβολίων για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας: η μία είναι η επίτευξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας και η άλλη η δημιουργία πιο επίμονων ανοσολογικών αποκρίσεων με αποτέλεσμα μεγαλύτερης διάρκειας προστασία του εμβολίου. Σε ενήλικες και ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες παρά την αποδεδειγμένη παρουσία προϋπάρχουσας ανοσολογικής μνήμης, οι ανοσολογικές αποκρίσεις τείνουν να είναι πιο αδύναμες και η δημιουργία αποτελεσματικών ανοσολογικών απαντήσεων έναντι νέων στόχων φαίνεται να είναι πιο δύσκολη.

Ενώ ορισμένα εμβόλια είναι λιγότερο αποτελεσματικά στους ηλικιωμένους, έχουν αναπτυχθεί νεότερα εμβόλια που παρέχουν ισχυρότερη και μεγαλύτερη προστασία σε ηλικιωμένους ασθενείς από τα τυπικά υπάρχοντα εμβόλια. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια που στη χώρα μας συνιστώνται στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης και το αδρανοποιημένο ανασυνδυασμένο εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα που για πρώτη φορά εντάχθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων το 2024.

Η απειλή των λοιμωδών νοσημάτων

Δυστυχώς, η εμβολιαστική κάλυψη είναι σχεδόν παγκοσμίως χαμηλότερη στους ενήλικες απ’ ό,τι στα βρέφη ή στα παιδιά στην ίδια περιοχή, ακόμη και όταν οι συστάσεις ευνοούν τη χρήση του εμβολίου σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Τα λοιμώδη νοσήματα παραμένουν σημαντικό πρόβλημα στους ενήλικες, ακόμη και σε χώρες υψηλού εισοδήματος, λόγω της αδυναμίας μας να αναγνωρίσουμε τον εμβολιασμό ως σημαντικό προληπτικό μέτρο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής και να εκτιμήσουμε τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με λοιμώξεις.

Ο εμβολιασμός είναι μια εξαιρετικά οικονομική παρέμβαση και έχει τη δυνατότητα να μειώσει ορισμένα από τα προβλέψιμα κόστη. Η αντιμετώπιση του ζητήματος της χαμηλής κάλυψης απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια για τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης του κοινού και των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης σχετικά με τις ασθένειες που μπορούν να προληφθούν με εμβόλια και τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από τον εμβολιασμό.

Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ygeiamou #12 που κυκλοφόρησε με ΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή 27 Oκτωβρίου. 

Πηγή: ygeiamou.gr