Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: Περισσότερες από τις μισές διαγνώσεις HIV γίνονται καθυστερημένα
Το στίγμα και οι διακρίσεις κατά των ατόμων που ζουν με τον HIV, επηρεάζουν δυσμενώς την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής τους.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2023 καταγράφηκαν περίπου 39,9 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως που ζουν με HIV. Περίπου 630.000 άνθρωποι πέθαναν από αιτίες που σχετίζονται με τον HIV, με το ένα στα οκτώ θύματα αυτών των θανάτων να είναι παιδί, αναδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη για βελτιωμένη πρόσβαση σε θεραπεία και πρόληψη, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες. Υπολογίζεται ότι 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν με τον ιό HIV το 2023.
Στην Ευρώπη περισσότερα από 2,6 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS. Σύμφωνα με το ECDC, το 2023, αναφέρθηκαν 113.000 νέες διαγνώσεις HIV σε 47 από τις 53 χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ, σημειώνοντας ελαφρά αύξηση 2,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Συνολικά, 21 από τις 47 χώρες σημείωσαν αύξηση στις διαγνώσεις HIV το 2023 σε σύγκριση με το 2022.
Σε όλη την ευρωπαϊκή περιφέρεια του ΠΟΥ, περισσότερες από τις μισές (52% για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ, 53% για την ΕΕ/ΕΟΧ) διαγνώσεις HIV γίνονται καθυστερημένα, οδηγώντας σε υψηλότερη νοσηρότητα και αυξημένο κίνδυνο θανάτου που σχετίζεται με το AIDS.
Αυτά τα ευρήματα καταδεικνύουν την κρίσιμη ανάγκη για πρόληψη, έγκαιρη εξέταση, διάγνωση και πρόσβαση στη θεραπεία, καθώς και την επείγουσα ανάγκη μείωσης του στίγματος γύρω από τον HIV. Παρά τους υψηλότερους αριθμούς που έχουν διαγνωστεί, πολλοί άνθρωποι που ζουν με HIV δεν γνωρίζουν την κατάστασή τους, αναφέρει το ECDC, με αφορμή την 1η Δεκεμβρίου παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS, που έχει κεντρικό μήνυμα «Take the rights path» – Ακολούθησε τον σωστό δρόμο: των δικαιωμάτων.
Υπάρχει ένα ανησυχητικό χάσμα μεταξύ του αριθμού των διαγνώσεων HIV και του εκτιμώμενου αριθμού λοιμώξεων σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή περιφέρεια του ΠΟΥ.
Η Δρ Pamela Rendi-Wagner, διευθύντρια του ECDC, τόνισε την ανάγκη να μειωθεί ο αριθμός των ατόμων που διαγιγνώσκονται καθυστερημένα: «Η ΕΕ/ΕΟΧ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση της πρόσβασης στις εξετάσεις και τη μείωση του αριθμού των ατόμων που ζουν εν αγνοία τους με HIV, αλλά υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν. Καθώς περισσότερες από τις μισές διαγνώσεις γίνονται καθυστερημένα, είναι ζωτικής σημασίας να επικεντρωθούμε στη συνεργασία με βασικούς πληθυσμούς και με εκείνους που είναι πιο ευάλωτοι για να διασφαλίσουμε ότι μπορούν να διαγνωστούν έγκαιρα και να έχουν πρόσβαση στην πρόληψη, τη θεραπεία και τη φροντίδα που χρειάζονται».
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, τα δεδομένα του ΕΟΔΥ δείχνουν ότι μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί συνολικά 21.199 περιστατικά HIV (86%άνδρες). Το 2023 δηλώθηκαν 657 νέα περιστατικά, εμφανίζοντας αύξηση σε σχέση με το 2022 (526 νέα περιστατικά).
- Το 30,5% των νέων διαγνώσεων είχε μολυνθεί μέσω σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών,
- το 16,4% μέσω ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής,
- το 15,3% μέσω της από κοινού χρήσης ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών,
- το 37,4% των περιπτώσεων δεν είχε προσδιοριστεί ο τρόπος μετάδοσης του HIV.
Ίδια εικόνα παρουσιάζουν και τα στοιχεία του πρώτου δεκάμηνου του 2024 όπου καταγράφηκαν 550 νέες διαγνώσεις HIV, ελαφρώς αυξημένες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, με την ηλικιακή ομάδα 30-39 ετών να κυριαρχεί.
Η καθυστερημένη διάγνωση, αναφέρει η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ), αποτελεί σημαντικό πρόβλημα. Στις γυναίκες, στα άτομα με ετεροφυλοφιλική μετάδοση και σε άτομα άνω των 50 ετών, τα ποσοστά καθυστερημένης διάγνωσης είναι ιδιαίτερα υψηλά.
Υψηλά τα ποσοστά του στίγματος και των διακρίσεων
Η HIV λοίμωξη, διανύοντας την πέμπτη δεκαετία από την εμφάνισή της, έχει πλέον μετατραπεί σε μία χρόνια ελεγχόμενη κατάσταση. Η άμεση έναρξη της αντιρετροϊικής θεραπείας είναι πλέον η στρατηγική που εφαρμόζεται τόσο για τη φροντίδα του ίδιου του ατόμου όσο και για τη διακοπή της επιδημίας.
Ωστόσο, το στίγμα και οι διακρίσεις κατά των ατόμων που ζουν με τον HIV, που μπορεί να οφείλονται σε έλλειψη γνώσεων και στερεότυπα, εξακολουθούν να επηρεάζουν δυσμενώς την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής τους, αναφέρει η ΕΕΜΑΑ. Οι ανισότητες, η βία και οι διακρίσεις επιβαρύνουν ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες.
Παρά την πρόοδο στη θεραπεία του HIV, χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για την πρόληψη και την εξάλειψη των εμποδίων που κρατούν ειδικά τα πιο περιθωριοποιημένα άτομα μακριά από τις υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας, σημειώνει η ΕΕΜΑΑ.
Σύμφωνα με στοιχεία, παρόλο που το 81,2% (σε σύνολο 526 ατόμων) ανέφερε γενική βελτίωση στην ποιότητα ζωής του, το 41,9% ανέφεραν ότι έχουν δεχτεί διακρίσεις σε σχέση με την οροθετικότητα τους (20,7% από επαγγελματία υγείας, 21,3% από το κοινωνικό περιβάλλον, 18,8% από ερωτικό σύντροφο, 7,2% στο χώρο εργασίας).
Είναι βέβαιο, τονίζει η ΕΕΜΑΑ, ότι χρειάζονται στοχευμένες δράσεις για την ενημέρωση του κοινού, την προαγωγή του προληπτικού ελέγχου και την καταπολέμηση του στίγματος και των διακρίσεων.
Το στίγμα και οι διακρίσεις υπονομεύουν την καταπολέμηση του AIDS, τονίζει ο ΠΟΥ. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι απαραίτητη για την επίτευξη καθολικής φροντίδας σε ασθενείς με HIV λοίμωξη και την άρση των φραγμών πρόσβασης. Ο ΠΟΥ, προσθέτει ότι ο κόσμος μπορεί να τερματίσει το AIDS – εάν προστατεύονται τα δικαιώματα όλων. Με τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο, με τις κοινότητες να πρωτοστατούν, ο κόσμος μπορεί να εξαλείψει το AIDS έως το 2030.