Ποιοι εμπιστεύονται λιγότερο την επιστήμη – Και πώς αυτό επηρεάζει την υγεία όλων μας;
Σε μία εποχή που «πνιγόμαστε» από την πληροφορία, η επιστήμη θα έπρεπε να είναι το σταθερό μας σημείο αναφοράς. Όμως, η εμπιστοσύνη στους επιστήμονες όχι μόνο δεν είναι καθολική, αλλά έχει κλονιστεί. Αυτό μάλιστα δεν μεταφράζεται απλώς ως θέμα προσωπικής άποψης, αλλά έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την κοινωνική συνοχή.
Μια νέα μελέτη, δημοσιευμένη στο Nature Human Behaviour με επικεφαλής τον Δρα Bastiaan Rutjens από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, φέρνει στο φως ένα βαθύ και διαρκές ιδεολογικό χάσμα. Οι συντηρητικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν σταθερά λιγότερη εμπιστοσύνη στους επιστήμονες, σε σχέση με τους φιλελεύθερους. Και, φυσικά, αυτή η χαμηλότερη εμπιστοσύνη στην επιστήμη από πολίτες με πιο συντηρητικές αντιλήψεις, όπως καταγράφεται στις ΗΠΑ, δεν αποτελεί αποκλειστικά αμερικανικό φαινόμενο, αλλά έχει παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες, σε διαφορετικούς βαθμούς.
Τι έδειξε η μελέτη
Οι ερευνητές ανέλυσαν απαντήσεις από 7.800 Αμερικανούς, εξετάζοντας 35 επιστημονικές ειδικότητες. Σύμφωνα με τα ευρήματα, που ήταν ξεκάθαρα, οι συντηρητικοί δήλωναν σταθερά χαμηλότερα επίπεδα βεβαιότητας προς την επιστήμη, ακόμα και σε τομείς χωρίς πολιτικό πρόσημο, όπως τα μαθηματικά. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση: «Το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ συντηρητικών και φιλελεύθερων ως προς την εμπιστοσύνη στους επιστήμονες είναι προβληματικό, γιατί ενισχύει την πόλωση και εμποδίζει την επιτυχία επιστημονικών λύσεων».
Από τη θεωρία στην πράξη – και στις απώλειες
Η απόσταση αυτή δεν είναι θεωρητική, αλλά έχει πραγματικό κόστος. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, η χαμηλή εμπιστοσύνη των συντηρητικών προς την επιστήμη είχε μετρήσιμες και δραματικές συνέπειες. Το 86% των φιλελεύθερων εμβολιάστηκε, ενώ στους συντηρητικούς το ποσοστό αυτό έπεφτε στο 60%. Οι ερευνητές συνδέουν τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού με τους υψηλότερους θανάτους μεταξύ Ρεπουμπλικάνων μετά τη διάθεση των εμβολίων. Με άλλα λόγια, όταν κάποιος καλείται να πάρει αποφάσεις που αφορούν την υγεία, όχι μόνο τη δική του αλλά και των γύρω του, η εμπιστοσύνη στην έγκυρη πληροφόρηση είναι βασική και απαραίτητη.
Γιατί δεν αλλάζει η στάση;
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι καμία από τις παρεμβάσεις που δοκιμάστηκαν για να μειώσουν αυτή τη δυσπιστία δεν είχε αποτέλεσμα. Οι ερευνητές πειραματίστηκαν με πέντε διαφορετικές στρατηγικές, όλες βασισμένες στην ιδέα ότι η αλλαγή στον τρόπο παρουσίασης της επιστήμης ίσως βοηθήσει. Προσπάθησαν να προσεγγίσουν τους συντηρητικούς μιλώντας στη «γλώσσα» τους: τόνισαν τις συντηρητικές αξίες πίσω από την επιστημονική πρόοδο, ανέδειξαν τα οικονομικά οφέλη της έρευνας, χρησιμοποίησαν πρόσωπα κύρους από τον συντηρητικό χώρο, υπενθύμισαν ότι πολλοί συντηρητικοί εργάζονται ως επιστήμονες και παρουσίασαν δεδομένα που δείχνουν ότι αρκετοί συντηρητικοί στηρίζουν τα επιτεύγματα της επιστήμης.
Τίποτα από αυτά δεν λειτούργησε. Η στάση παρέμεινε αμετακίνητη. Αυτό το αδιέξοδο φανερώνει πως το πρόβλημα δεν είναι επικοινωνιακό. Δεν πρόκειται απλώς για κακή στρατηγική ή λάθος διατύπωση. Οι βαθύτερες αιτίες φαίνεται να είναι ψυχολογικές και πολιτισμικές, ριζωμένες σε πεποιθήσεις που δεν αλλάζουν εύκολα με «έξυπνα» μηνύματα ή ορθολογικά επιχειρήματα.
Τι προτείνουν οι επιστήμονες;
Η ερευνητική ομάδα προτείνει έναν πιο δύσκολο, αλλά πιθανώς πιο ουσιαστικό, δρόμο: τον διάλογο. Όχι μονόλογο από ειδικούς, αλλά πραγματική ανταλλαγή απόψεων, βασισμένη στην κατανόηση των αξιών και των τρόπων σκέψης του άλλου. Μια κουλτούρα ουσιαστικής επικοινωνίας που δεν απορρίπτει, αλλά ακούει.
Και παρότι το χάσμα είναι υπαρκτό, υπάρχει μια ακτίδα φωτός: και οι δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος (φιλελεύθεροι και συντηρητικοί) εμφανίζουν γενικά θετική στάση προς την επιστήμη, με τις βαθμολογίες εμπιστοσύνης να παραμένουν πάνω από το ουδέτερο σημείο. Η λύση δεν είναι εύκολη. Αλλά για να πάμε μπροστά, θα χρειαστεί, πρώτα απ’ όλα, να μάθουμε να ακούμε ο ένας τον άλλον.
Πηγή: ygeiamou.gr