Τα μικροπλαστικά μπορεί να «τρέφουν» καθημερινά τα καρδιακά νοσήματα – Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι τα μικροπλαστικά μπορεί καθημερινά να «τροφοδοτούν» τα καρδιακά προβλήματα, προκαλώντας ανησυχία στους ειδικούς. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν μια αυξανόμενη απειλή για την υγεία, που χρειάζεται προσοχή και περαιτέρω μελέτη.
Μικροπλαστικά: Πώς επηρεάζουν την καρδιά;
Τα μικροπλαστικά ενίσχυσαν δραματικά τη συσσώρευση πλάκας σε αρσενικά ποντίκια και παρενέβησαν στη λειτουργία των κυττάρων που καλύπτουν τις αρτηρίες τους. Η μελέτη καταδεικνύει άμεση καρδιαγγειακή βλάβη από την εκτεταμένη περιβαλλοντική έκθεση.
Μια ερευνητική ομάδα του University of California, Riverside διαπίστωσε ότι η τακτική έκθεση σε μικροπλαστικά, μικρά σωματίδια που απελευθερώνονται από συσκευασίες, υφάσματα και πλαστικά καταναλωτικά προϊόντα, μπορεί να επιταχύνει τον σχηματισμό αθηροσκλήρωσης, της κατάστασης που στενεύει τις αρτηρίες και σχετίζεται με καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε μόνο σε αρσενικά ποντίκια, προσφέροντας νέα κατανόηση για το πώς τα μικροπλαστικά μπορεί να επηρεάζουν την καρδιαγγειακή υγεία στους ανθρώπους.
«Τα ευρήματά μας εντάσσονται σε ένα ευρύτερο μοτίβο που έχει παρατηρηθεί στην καρδιαγγειακή έρευνα, όπου τα αρσενικά και τα θηλυκά συχνά αντιδρούν διαφορετικά», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Changcheng Zhou, καθηγητής βιοϊατρικών επιστημών στην Ιατρική Σχολή του UCR. «Αν και ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι ακόμη γνωστός, παράγοντες όπως τα φυλετικά χρωμοσώματα και οι ορμόνες, ιδιαίτερα οι προστατευτικές επιδράσεις των οιστρογόνων, μπορεί να παίζουν ρόλο».
Μικροπλαστικά στο περιβάλλον και στο ανθρώπινο σώμα
Τα μικροπλαστικά βρίσκονται ευρέως στο σύγχρονο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, του πόσιμου νερού και του αέρα. Έχουν επίσης εντοπιστεί μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Πρόσφατες κλινικές μελέτες έχουν αναγνωρίσει μικροπλαστικά σε αθηροσκληρωτικές πλάκες και έχουν συσχετίσει υψηλότερες συγκεντρώσεις με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο, αν και δεν ήταν σαφές εάν αυτά τα σωματίδια προκαλούν άμεσα βλάβη στις αρτηρίες.
«Είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγουμε εντελώς τα μικροπλαστικά», δήλωσε ο Zhou. «Ωστόσο, η καλύτερη στρατηγική είναι η μείωση της έκθεσης περιορίζοντας τη χρήση πλαστικού σε δοχεία τροφίμων και νερού, μειώνοντας τα πλαστικά μίας χρήσης και αποφεύγοντας τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Δεν υπάρχουν προς το παρόν αποτελεσματικοί τρόποι για την απομάκρυνση των μικροπλαστικών από το σώμα, επομένως η ελαχιστοποίηση της έκθεσης και η διατήρηση της γενικής καρδιαγγειακής υγείας, μέσω διατροφής, άσκησης και διαχείρισης παραγόντων κινδύνου, παραμένουν ουσιαστικά».
Σχεδιασμός μελέτης με χρήση μοντέλου καρδιοπάθειας σε ποντίκια
Στο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Environment International, ο Zhou και οι συνεργάτες του περιγράφουν τη χρήση ποντικιών με ανεπάρκεια LDLR, ένα κοινό μοντέλο για τη μελέτη της αθηροσκλήρωσης. Τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά ποντίκια τέθηκαν σε διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και χοληστερόλη, παρόμοια με αυτήν που ακολουθεί ένα άτομο με καλή υγεία και φυσιολογικό βάρος.
Στη συνέχεια, η ομάδα χορηγούσε καθημερινά μικροπλαστικά (10 mg ανά κιλό σωματικού βάρους) για εννέα εβδομάδες. Αυτή η ποσότητα αντανακλά επίπεδα που είναι ρεαλιστικό να προσλαμβάνονται μέσω μολυσμένων τροφίμων και νερού.
Τα μικροπλαστικά ενίσχυσαν τον σχηματισμό πλάκας σε αρσενικά ποντίκια
Τα αποτελέσματα έδειξαν έντονη αύξηση της αθηροσκλήρωσης, αλλά μόνο στα αρσενικά. Τα αρσενικά ποντίκια που εκτέθηκαν σε μικροπλαστικά εμφάνισαν 63% περισσότερη πλάκα στη ρίζα της αορτής, το τμήμα της αορτής που συνδέεται με την καρδιά και 624% περισσότερη πλάκα στην βραχιονοκεφαλική αρτηρία, ένα σημαντικό αγγείο που ξεκινά από την αορτή στο άνω θώρακα. Τα θηλυκά ποντίκια που εκτέθηκαν στις ίδιες συνθήκες δεν έδειξαν σημαντική εξέλιξη της πλάκας.
Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι τα μικροπλαστικά δεν προκάλεσαν αύξηση βάρους ή χοληστερόλης σε κανένα φύλο. Τα ποντίκια παρέμειναν αδύνατα και το λιπιδαιμικό τους προφίλ δεν άλλαξε, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι παραδοσιακοί παράγοντες κινδύνου όπως η παχυσαρκία ή η υψηλή χοληστερόλη δεν ευθύνονται για τη μεγαλύτερη αγγειακή βλάβη.
Διαταραχή των κυττάρων που επενδύουν τις αρτηρίες
Η μελέτη έδειξε επίσης ότι τα μικροπλαστικά επηρέασαν τη λειτουργία και τη σύσταση των κυττάρων που καλύπτουν τις αρτηρίες. Χρησιμοποιώντας RNA ανάλυση μονού κυττάρου, η οποία καταγράφει τη γονιδιακή δραστηριότητα σε μεμονωμένα κύτταρα, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα μικροπλαστικά τροποποίησαν διάφορους τύπους κυττάρων που εμπλέκονται στην αθηροσκλήρωση. Τα ενδοθηλιακά κύτταρα, τα κύτταρα που σχηματίζουν το εσωτερικό τοίχωμα των αιμοφόρων αγγείων και ρυθμίζουν τη φλεγμονή και την κυκλοφορία — επηρεάστηκαν περισσότερο.
«Διαπιστώσαμε ότι τα ενδοθηλιακά κύτταρα επηρεάστηκαν περισσότερο από την έκθεση στα μικροπλαστικά», ανέφερε ο Zhou. «Καθώς τα ενδοθηλιακά κύτταρα είναι τα πρώτα που έρχονται σε επαφή με τα μικροπλαστικά στο κυκλοφοριακό σύστημα, η δυσλειτουργία τους μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και σχηματισμό πλάκας».
Τα μικροπλαστικά τροποποιούν τη γονιδιακή δραστηριότητα
Φθορίζοντα μικροπλαστικά που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη βρέθηκαν μέσα σε πλάκες και συγκεντρώθηκαν στο ενδοθήλιο, κάτι που συμφωνεί με αναφορές από ανθρώπινα δείγματα που έχουν εντοπίσει μικροπλαστικά σε αγγειακές βλάβες.
Μια άλλη βασική παρατήρηση ήταν ότι τα μικροπλαστικά ενεργοποίησαν επιβλαβείς γονιδιακές οδούς στα ενδοθηλιακά κύτταρα τόσο ποντικιών όσο και ανθρώπων. Αυτό περιλάμβανε γονίδια που σχετίζονται με ευνοϊκή για την πλάκα δραστηριότητα, κάτι που δείχνει ότι τα μικροπλαστικά πυροδοτούν παρόμοιες βιολογικές αποκρίσεις σε διαφορετικά είδη.
«Η μελέτη μας παρέχει μερικά από τα ισχυρότερα στοιχεία έως τώρα ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να συμβάλλουν άμεσα στην καρδιαγγειακή νόσο, και όχι απλώς να σχετίζονται με αυτήν», ανέφερε ο Zhou. «Το εντυπωσιακό, ειδικό για το φύλο, αποτέλεσμα — βλαβερό για τους άνδρες αλλά όχι για τις γυναίκες — μπορεί να βοηθήσει τους ερευνητές να εντοπίσουν προστατευτικούς παράγοντες ή μηχανισμούς που διαφέρουν μεταξύ ανδρών και γυναικών».
Μελλοντική έρευνα στις διαφορές μεταξύ φύλων και στους τύπους μικροπλαστικών
Ο Zhou και η ομάδα του τονίζουν ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα για να καθοριστεί γιατί οι άνδρες φαίνεται να είναι πιο ευάλωτοι. Η ομάδα σχεδιάζει να εξετάσει εάν παρόμοια πρότυπα εμφανίζονται και στους ανθρώπους.
«Θα θέλαμε να ερευνήσουμε πώς διαφορετικοί τύποι ή μεγέθη μικροπλαστικών επηρεάζουν τα αγγειακά κύτταρα», δήλωσε ο Zhou. «Θα μελετήσουμε επίσης τους μοριακούς μηχανισμούς πίσω από τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου και θα εξετάσουμε πώς τα μικροπλαστικά επηρεάζουν διαφορετικά τις αρτηρίες των ανδρών και των γυναικών. Καθώς η ρύπανση από μικροπλαστικά αυξάνεται παγκοσμίως, η κατανόηση των επιπτώσεών της στην ανθρώπινη υγεία — συμπεριλαμβανομένων των καρδιοπαθειών — γίνεται πιο επείγουσα από ποτέ».
Ο Zhou πραγματοποίησε τη μελέτη σε συνεργασία με ερευνητές από το UCR, το Boston Children’s Hospital και την Harvard Medical School στη Μασαχουσέτη, καθώς και από το University of New Mexico Health Sciences. Η εργασία χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από τα National Institutes of Health.