Οι επιστήμονες ανακάλυψαν νέο τύπο διαβήτη – Τι είναι ο διαβήτης τύπου 5 και πώς αντιμετωπίζεται

Ένας νέος τύπος διαβήτη αναγνωρίστηκε πλέον και επισήμως, βάζοντας τέλος σε δεκαετίες επιστημονικής διαμάχης και ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στον τρόπο με τον οποίο κατανοείται και αντιμετωπίζεται η νόσος. Ο διαβήτης τύπου 5, συνδέεται με διαφορετικούς παράγοντες από κεείνους των πιο γνωστών τύπων διαβήτη και ενδέχεται να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Διαβήτης τύπου 5: Τι είναι αυτός ο νέος τύπος διαβήτη και τι μπορεί να τον προκαλεί;

Το 2025, το International Diabetes Federation (IDF) αναγνώρισε επισήμως έναν πέμπτο τύπο διαβήτη έπειτα από δεκαετίες επιστημονικής διαμάχης και αντιπαραθέσεων και πλέον καλεί και άλλες υγειονομικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του World Health Organization (WHO), να κάνουν το ίδιο. Ο νέος τύπος διαβήτη είναι πια γνωστός ως διαβήτης τύπου 5, μια πάθηση που συζητείται ή μελετάται σπάνια, παρότι εκτιμάται ότι επηρεάζει έως και 25 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως – κυρίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη είναι περιορισμένη.

Περιγράφηκε για πρώτη φορά στην Τζαμάικα το 1955. Η πάθηση στη συνέχεια σχεδόν ξεχάστηκε, αργότερα αναγνωρίστηκε από τον WHO τη δεκαετία του 1980 και τελικά αποσύρθηκε το 1999 λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων. Σχεδόν 70 χρόνια αργότερα, εξακολουθεί να μην υπάρχει συμφωνία για το πώς πρέπει να διαγιγνώσκεται ή να αντιμετωπίζεται.

Σε αντίθεση με τον διαβήτη τύπου 1, που είναι αυτοάνοση πάθηση, τον διαβήτη τύπου 2, που συνδέεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη, τον διαβήτη τύπου 3c, που προκαλείται από βλάβη στο πάγκρεας, ή τον διαβήτη κύησης, που ενεργοποιείται από ορμόνες της εγκυμοσύνης, ο διαβήτης τύπου 5 φαίνεται να προέρχεται από έλλειψη θρεπτικών συστατικών. Προηγουμένως ήταν γνωστός ως διαβήτης που σχετίζεται με υποσιτισμό (αγγ. malnutrition-related diabetes mellitus – MRDM). Συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα ως άλλος τύπος διαβήτη και, επειδή η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν φαίνεται να αποτελεί την κύρια αιτία, οι συνήθεις θεραπείες για τον διαβήτη μπορεί να είναι αναποτελεσματικές – ή ακόμη και επιβλαβείς.

Διαφορετικοί τύποι διαβήτη

Ο διαβήτης δεν είναι μία και μοναδική νόσος, αλλά μια ομάδα παθήσεων που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα ελέγχει το σάκχαρο στο αίμα. Σύμφωνα με δημοσίευση του 2025 με τίτλο «Type 5 diabetes as a growing malnutrition driven health crisis in low and middle income countries», ο διαβήτης τύπου 5 είναι μια διακριτή μορφή διαβήτη που προκαλείται από χρόνιο υποσιτισμό, οδηγώντας σε σοβαρή ανεπάρκεια ινσουλίνης και όχι σε αυτοάνοση νόσο ή αντίσταση στην ινσουλίνη. Η μελέτη επισημαίνει ότι αυτός ο τύπος επηρεάζει κυρίως ανθρώπους σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και υποστηρίζει ότι η ξεχωριστή αναγνώρισή του θα μπορούσε να βελτιώσει τη διάγνωση και τη φροντίδα.

Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι, πέρα από τους γνωστούς τύπους, ο διαβήτης περιλαμβάνει αρκετές διακριτές μορφές με διαφορετικές αιτίες και κινδύνους για την υγεία. Οι επιστήμονες περιγράφουν ολοένα και περισσότερο τον διαβήτη ως ένα φάσμα.

•  Διαβήτης τύπου 1 – το σώμα δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα κύτταρα που την παράγουν.
•  Διαβήτης τύπου 2 – το σώμα δεν χρησιμοποιεί σωστά την ινσουλίνη και το σάκχαρο στο αίμα αυξάνεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.
•  Διαβήτης κύησης – υψηλό σάκχαρο στο αίμα που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Μονογονιδιακός σακχαρώδης διαβήτης (MODY) – σπάνιες μορφές που προκαλούνται από μετάλλαξη σε ένα μόνο γονίδιο και συχνά διαγιγνώσκονται σε νεαρή ηλικία.
• Λανθάνων αυτοάνοσος διαβήτης ενηλίκων (LADA) – μια αργά εξελισσόμενη αυτοάνοση μορφή που εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή.
•  Υποτύποι βάσει συστάδων – πρόσφατες μελέτες ομαδοποιούν τον διαβήτη ενηλίκων σε ηπιότερες ή σοβαρότερες μορφές με βάση τα επίπεδα ινσουλίνης, την ηλικία, το βάρος και την ανοσολογική δραστηριότητα.

Ο υποσιτισμός φαίνεται να είναι η αιτία του διαβήτη τύπου 5

«Η κατανόηση του συγκεκριμένου τύπου διαβήτη που έχει κάποιος είναι καθοριστική για την παροχή της σωστής θεραπείας», εξήγησε τον Μάιο ο Craig Beall, ερευνητής διαβήτη στο University of Exeter, σύμφωνα με το Science Alert. Εδώ και χρόνια, η Meredith Hawkins, ενδοκρινολόγος στο Global Diabetes Institute του Albert Einstein College of Medicine, ζητά την παγκόσμια αναγνώριση του διαβήτη τύπου 5, ο οποίος συνήθως επηρεάζει ανθρώπους στην Ασία και την Αφρική που βιώνουν σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια.

«Ο διαβήτης που σχετίζεται με τον υποσιτισμό είναι πιο συχνός από τη φυματίωση και σχεδόν εξίσου συχνός με το HIV/AIDS, αλλά η έλλειψη επίσημης ονομασίας έχει παρεμποδίσει τις προσπάθειες διάγνωσης των ασθενών ή εύρεσης αποτελεσματικών θεραπειών», δήλωσε η Hawkins μέσα στο 2025. «Ελπίζω ότι αυτή η επίσημη αναγνώριση ως διαβήτης τύπου 5 θα οδηγήσει σε πρόοδο απέναντι σε αυτή τη μακροχρόνια παραμελημένη νόσο, που εξαντλεί σοβαρά τους ασθενείς και συχνά είναι θανατηφόρα».

Τα τελευταία χρόνια, πολυάριθμες μελέτες σε ζώα και ανθρώπους έχουν δείξει ότι οι χρόνιες ελλείψεις θρεπτικών συστατικών μπορούν να έχουν δια βίου επιπτώσεις στο πάγκρεας, διαταράσσοντας την ικανότητά του να εκκρίνει ινσουλίνη και να ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Η ίδια η έρευνα της Hawkins, που δημοσιεύθηκε το 2022, είναι η πρώτη που τεκμηρίωσε ένα μοναδικό μεταβολικό προφίλ για αυτόν τον διαβήτη που σχετίζεται με τον υποσιτισμό.

Η Hawkins και οι συνεργάτες της πραγματοποίησαν μια μικρή κλινική δοκιμή στη νότια Ινδία, η οποία έδειξε ότι τα άτομα με MRDM έχουν ανεπάρκεια ινσουλίνης, όπως τα άτομα με διαβήτη τύπου 1, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό. Παράλληλα, παραμένουν ευαίσθητα στην ινσουλίνη, σε αντίθεση με τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 που αναπτύσσουν αντίσταση.

«Ο διαβήτης τύπου 5 ξεχωρίζει με τη μοναδική παθογένεσή του, η οποία θεωρείται ότι περιλαμβάνει διαταραγμένη ανάπτυξη του παγκρέατος ως αποτέλεσμα παρατεταμένων περιόδων διατροφικής ανεπάρκειας», έγραψε σε πρόσφατη ανασκόπηση ο Rahul Garg, γιατρός στο F.H. Medical College and Hospital στην Ινδία. Υπό το φως αυτών των στοιχείων, η IDF καταβάλλει συντονισμένη προσπάθεια για την τελική αναγνώριση του διαβήτη τύπου 5.

Διχασμένες οι απόψεις των ερευνητών για τον νέο τύπο διαβήτη

Ορισμένοι ερευνητές έχουν χαρακτηρίσει αυτή την κίνηση «εξαιρετικά καθυστερημένη», ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι «αδικαιολόγητη» λόγω «διαγνωστικής αβεβαιότητας», που προκύπτει από την ποικιλομορφία των περιστατικών διαβήτη που φαίνεται να σχετίζονται με τον υποσιτισμό. Κάποιοι θεωρούν ότι ο αριθμός των ασθενών με διαβήτη τύπου 5 αυξάνεται, ενώ άλλοι ότι μειώνεται. Σε κάθε περίπτωση, όλα εξαρτώνται από το αν η πάθηση διαγιγνώσκεται και αναγνωρίζεται σωστά.

Χωρίς επίσημη ονομασία και αναγνώριση, είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση για έρευνα και χωρίς περαιτέρω στοιχεία είναι αδύνατο να καθοριστεί μια τυποποιημένη διάγνωση ή να εκτιμηθεί πόσους ανθρώπους επηρεάζει. Φέτος, η IDF δημιούργησε μια ομάδα εργασίας για τον διαβήτη τύπου 5, με πρόεδρο τη Hawkins, με στόχο την ανάπτυξη επίσημων διαγνωστικών κριτηρίων και θεραπευτικών οδηγιών, τη δημιουργία ενός παγκόσμιου ερευνητικού μητρώου και την εκπαίδευση ιατρών.

Το διακριτό μεταβολικό προφίλ του διαβήτη τύπου 5 σημαίνει ότι οι θεράποντες ιατροί πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στη διαχείριση των επιπέδων ινσουλίνης των ασθενών. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 5 μπορεί να χρειάζονται μόνο ελάχιστες ποσότητες συμπληρωματικής ινσουλίνης ή εναλλακτικές προσεγγίσεις για τη διέγερση της έκκρισης ινσουλίνης, ώστε να αποφεύγονται επικίνδυνες απότομες πτώσεις ή αυξήσεις των επιπέδων της.

«Η ακατάλληλη θεραπεία με ινσουλίνη θα μπορούσε να προκαλέσει υπογλυκαιμία, κάτι που αποτελεί ιδιαίτερο κίνδυνο σε περιβάλλοντα με επισιτιστική ανασφάλεια και όπου η παρακολούθηση της γλυκόζης μπορεί να μην είναι οικονομικά προσιτή», εξήγησαν νωρίτερα φέτος η Hawkins και οι συνεργάτες της σε ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε μετά την επίσημη αναγνώριση του διαβήτη τύπου 5.

Το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο στην Ασία και την Αφρική. Ο υποσιτισμός αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα σε περιοχές της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, όπου ένας σύνθετος συνδυασμός περιβαλλοντικών, πολιτικών και οικονομικών παραγόντων εντείνει τις ανισότητες στην υγεία και την ακραία φτώχεια.

«Δεν υπάρχει γρήγορη λύση και γι’ αυτό αναμένουμε ότι η αντιμετώπιση αυτής της νόσου θα απαιτήσει σημαντικά περισσότερη έρευνα και συνηγορία», δήλωσε η Hawkins σε συνέντευξή της νωρίτερα φέτος. «Όταν έχετε δει νέους ασθενείς να πεθαίνουν από ακατάλληλη θεραπεία μιας παραμελημένης μορφής διαβήτη, δεν υπάρχει επιστροφή».

Πηγή: oloygeia.gr