Χοληστερόλη: Ανησυχείτε για τις στατίνες; Μια καθηγήτρια εξηγεί πότε χρειάζονται και πότε όχι

Λίγα φάρμακα έχουν προκαλέσει τόση συζήτηση όσο οι στατίνες. Πολλοί τις χαρακτηρίζουν ένα από τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα στη σύγχρονη ιατρική, άλλοι όμως εκφράζουν προβληματισμούς σχετικά με τις παρενέργειες και τον κίνδυνο εθισμού, θέτοντας το ερώτημα αν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση.

Είναι γεγονός ότι η υψηλή χοληστερόλη μπορεί, στις περισσότερες περιπτώσεις, να ρυθμιστεί φυσικά, μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής, άσκησης, διατήρησης ενός υγιούς βάρους και αποφυγής του καπνίσματος. Γι’ αυτό πολλοί διστάζουν να πάρουν στατίνες, υποστηρίζοντας τη φυσική λύση.

Πώς λειτουργούν οι στατίνες

Όπως εξηγεί η Dipa Kamdar, Λέκτορας Φαρμακευτικής Πρακτικής στο Πανεπιστήμιο Κίνγκστον σε άρθρο της στο The Conversation, οι στατίνες μειώνουν τη χοληστερόλη εμποδίζοντας το ήπαρ να παράξει ένα ένζυμο (HMG-CoA αναγωγάση) απαραίτητο για την παραγωγή της. Αξίζει, ωστόσο, να διευκρινιστεί ότι η χοληστερόλη από μόνη της δεν είναι επιβλαβής – αντιθέτως είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή των κυτταρικών μεμβρανών, την παραγωγή ορμονών και βιταμίνης D και τη βοήθεια στην πέψη. Προβλήματα προκύπτουν όταν ορισμένοι τύποι χοληστερόλης παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα για πολύ καιρό.

Η χοληστερόλη μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος με τη μορφή λιποπρωτεϊνών: Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL- «κακή χοληστερόλη»), συσσωρεύεται στα τοιχώματα των αρτηριών, ενώ η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) βοηθά στην απομάκρυνση της περίσσειας χοληστερόλης από την κυκλοφορία. Τα αυξημένα τριγλυκερίδια -ένας άλλος τύπος λιπιδίων στο αίμα- συμβάλλουν επίσης στον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Όταν η LDL χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, μπορούν να οδηγήσουν σε αθηροσκλήρωση -στένωση και σκλήρυνση των αρτηριών- η οποία αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Οι στατίνες βοηθούν στην πρόληψη αυτών των επικίνδυνων αλλαγών.

Τι δείχνουν τα στοιχεία

Μεγάλες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει με συνέπεια ότι οι στατίνες μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Ο βαθμός του οφέλους εξαρτάται από τον αρχικό καρδιαγγειακό κίνδυνο και το πόσο μειώνεται η LDL χοληστερόλη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν τις στατίνες τόσο για άτομα με διεγνωσμένη καρδιαγγειακή νόσο, όσο και για άτομα υψηλού κινδύνου, που δεν έχουν ακόμη υποστεί καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Παρά τα ισχυρά αυτά στοιχεία, εξακολουθεί να υπάρχει δισταγμός, κυρίως λόγω ανησυχιών για τις παρενέργειες.

Κατανοώντας τους κινδύνους

Όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και οι στατίνες συνδέονται με παρενέργειες, οι συχνότερες από τις οποίες είναι πονοκέφαλοι, ζάλη και πεπτικές διαταραχές. Λιγότερο συχνές, αλλά πιο σοβαρές παρενέργειες είναι η φλεγμονή του ήπατος και τα μυϊκά προβλήματα. Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν μυϊκό πόνο ή αδυναμία κατά τη λήψη στατινών, ωστόσο μεγάλες μελέτες δείχνουν ότι λιγότερες από 1 στις 10 περιπτώσεις προκαλούνται όντως από το φάρμακο. Η σοβαρή μυϊκή διάσπαση είναι εξαιρετικά σπάνια. Ο κίνδυνος αυξάνεται με πολύ υψηλές δόσεις ή όταν οι στατίνες αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα.

Οι στατίνες μπορούν επίσης να αυξήσουν ελαφρώς τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ιδιαίτερα σε άτομα με προδιαβήτη ή διαβήτη. Ωστόσο, επειδή αυτά τα άτομα αντιμετωπίζουν ήδη υψηλότερο κίνδυνο καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων, το συνολικό καρδιαγγειακό όφελος των στατινών υπερτερεί κατά πολύ αυτής της μικρής αύξησης του σακχάρου στο αίμα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι περισσότερες παρενέργειες των στατινών είναι αναστρέψιμες, ενώ η βλάβη που προκαλείται από καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να είναι μόνιμη.

Οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων έχουν σημασία

Ορισμένες στατίνες διασπώνται στο ήπαρ από ένζυμα που αναστέλλονται από άλλα φάρμακα, αυξάνοντας τα επίπεδα στατίνης στο αίμα. Ορισμένα αντιβιοτικά, αντιμυκητιασικά, ανοσοκατασταλτικά και φάρμακα για την καρδιά μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο μυϊκών παρενεργειών όταν λαμβάνονται μαζί με συγκεκριμένες στατίνες. Ακόμη και το γκρέιπφρουτ μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό των στατινών, αναστέλλοντας αυτά τα ένζυμα στο έντερο. Δεν επηρεάζονται, όμως, όλες οι στατίνες εξίσου και η αλλαγή σε μια διαφορετική επιλογή μπορεί συχνά να λύσει το πρόβλημα.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής εξακολουθεί να έχει σημασία

Οι στατίνες είναι πολύ αποτελεσματικές, αλλά δεν αντικαθιστούν τις υγιεινές συνήθειες. Έρευνες δείχνουν ότι ο συνδυασμός διατροφής και σωματικής άσκησης οδηγεί σε απώλεια βάρους, βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης και μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2. Η μείωση των κορεσμένων λιπαρών οξέων -όπως αυτών που βρίσκονται στο βούτυρο, τα λιπαρά κρέατα και πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα- και η αντικατάστασή τους με ακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα επίπεδα χοληστερόλης. Η πρόσληψη φυτικών ινών είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Οι πλούσιες σε φυτικές ίνες, δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα και λαχανικά δίαιτες συνδέονται με χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης και μειωμένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

Δεν είναι «είτε το ένα είτε το άλλο»

Τελικά, οι ασθενείς δε χρειάζεται να επιλέξουν ή το ένα ή το άλλο. Για άτομα με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, όπως εκείνα που έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή στο παρελθόν ή έχουν κληρονομικές διαταραχές χοληστερόλης, οι στατίνες είναι συχνά απαραίτητες. Από την άλλη, για άτομα που εμφανίζουν απλώς αυξημένες τιμές χοληστερόλης, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αρκούν για να καθυστερήσουν ή να αποτρέψουν την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή.

Συμπερασματικά, η θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη, ισορροπώντας τα αποδεδειγμένα οφέλη, τις πιθανές παρενέργειες και τον ατομικό κίνδυνο. Οι στατίνες έχουν μεταμορφώσει την καρδιαγγειακή φροντίδα, σώζοντας εκατομμύρια ζωές. Ωστόσο, η ισορροπημένη διατροφή, η σωματική δραστηριότητα και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους παραμένουν ακρογωνιαίοι λίθοι προστασίας της καρδιαγγειακής υγείας.

Πηγή: ygeiamou.gr