Parco.gov.gr: Έως το 80% των παιδιών με ψυχικές διαταραχές εθίζονται στο διαδίκτυο, εξηγεί ψυχίατρος

Το πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής για την προστασία των παιδιών από τον εθισμό στο διαδίκτυο παρουσιάστηκε σήμερα, Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου 2024, από τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη σε ειδική εκδήλωση.

Ακολούθως, τέθηκε σε λειτουργία η ειδική ιστοσελίδα parco.gov.gr, με σκοπό να αποκτήσουν οι γονείς ένα εργαλείο ελέγχου για την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στα social media. Σύντομα, στην εργαλειοθήκη του γονικού ελέγχου, θα προστεθεί το kids wallet, μία εφαρμογή μέσω της οποίας θα δίνεται η δυνατότητα όχι μόνο χρονικού περιορισμού της χρήσης του κινητού από τα παιδιά αλλά και το περιεχόμενο, στο οποίο θα εκτίθενται.

Η κ. Στέλλα Χρηστίδη, ψυχίατρος, διευθύντρια της μονάδας απεξάρτησης 18 Άνω του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και επιστημονικά υπεύθυνη στο τμήμα Προβληματικής Χρήσης του Διαδικτύου της μονάδας, η οποία συμμετείχε στην εκδήλωση, εξηγεί στο protothema.gr ότι πλέον ο εθισμός ξεκινά από την παιδική ηλικία:

«Τα αγόρια συνήθως από τα 6 με 7 με το gaming, λίγο αργότερα τα κορίτσια με τα social media, το Instagram, το TikTok. Η άμεση ‘ανταμοιβή’ που προσφέρει το διαδίκτυο στα παιδιά, το καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικό», θα πει για να διευκρινίσει ότι «επιστημονικά δεν είναι αναγνωρισμένος ο όρος ‘εθισμός στο διαδίκτυο’ αλλά μόνο το ‘gaming disorder’, δηλαδή η ‘διαταραχή παιχνιδιού’- μάλιστα, στην Αμερική λένε να μην αγοράζουμε στα παιδιά κονσόλες παιχνιδιών μεταξύ 6 και 9 ετών, γιατί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος εθισμού».

Κεντρικός πυλώνας της στρατηγικής για την αντιμετώπιση της βίας στο διαδίκτυο από τους ανηλίκους, είναι η πρόληψη ενώ απαιτείται τόσο ολιστική προσέγγιση όσο και πολυεπίπεδη παρέμβαση.

Όπως γίνεται γνωστό, 10,5 τρισεκατομμύρια δολάρια συγκεντρώνει η παραοικονομία στο διαδίκτυο ενώ σύμφωνα με έρευνες, το 75% των παιδιών ηλικίας 9-12 ετών έχουν δική τους συσκευή. Πρόκειται για μία γενιά με υψηλή εξοικείωση στην τεχνολογία αλλά δυσκολίες στην πραγματική ζωή.

«Είμαι σαν ζόμπι»

«Το πνεύμα μου καταναλώνεται στην οθόνη, χάνω το σώμα μου, είμαι σαν ‘ζόμπι’», είναι η μαρτυρία ενός εφήβου με πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο.

Μία εμβύθιση σε ένα άλλο κόσμο, χάνοντας την επαφή με το περιβάλλον, αποτυπώνει τον εθισμό. Το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό – από την εξοικείωση με το διαδίκτυο και την έλλειψη γονικού ελέγχου έως τους στοχευμένους αλγόριθμους ώστε να δημιουργούν εθισμό.

Σε ό,τι αφορά στις επιπτώσεις, «ο εθισμός στο διαδίκτυο επηρεάζει σημαντικές λειτουργίες του εγκεφάλου των παιδιών και κυρίως τον προμετωπιαίο λοβό, όπου συγκεντρώνονται οι ‘εκτελεστικές’ λειτουργίες. Γενικά, επιδρά αρνητικά στη συμπεριφορά και στη σκέψη», σημειώνει η κ. Χρηστίδη.

«Επηρεάζονται η προσοχή, η συγκέντρωση, η μνήμη εργασίας, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ο έλεγχος της παρόρμησης. Τα παιδιά δυσκολεύονται να βάλουν στόχους, να τους σχεδιάσουν και να τους υλοποιήσουν. Να εστιάσουν την προσοχή τους. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά αυτά μπορεί να διαγνωστούν εσφαλμένα με ΔΕΠΥ, δηλαδή διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα, ως συνέπεια της κατάχρησης του διαδικτύου», προσθέτει. Επιπλέον, η υπερέκθεση των παιδιών στο διαδίκτυο επηρεάζει αρνητικά την καλλιέργεια των κοινωνικών τους δεξιοτήτων – «απομονώνονται, αποφεύγουν τη διάδραση, δεν γνωρίζουν πως να επικοινωνούν στον πραγματικό κόσμο και τις συνέπειες, θα τις δούμε αργότερα, όταν τα παιδιά ενηλικιωθούν», διαπιστώνει η ίδια.

Άλλο η πολύωρη χρήση, άλλο ο εθισμός

Η διάκριση μεταξύ πολύωρης χρήσης και εθισμού δεν είναι σαφής, καθώς δεν υπάρχουν ακριβή χρονικά όρια. Φυσικά, αν το παιδί περνά έξι ώρες την ημέρα μπροστά σε μία οθόνη, συνιστά αναμφίβολα πρόβλημα.

Ωστόσο, ο εθισμός είναι κάτι άλλο. «Δεν ρωτάμε τα παιδιά ‘πόσες ώρες είσαι στο διαδίκτυο’ αλλά περισσότερο ‘τί κάνεις στο διαδίκτυο;’», επισημαίνει στο protothema.gr η κ. Χρηστίδη, για να εξηγήσει: «Κριτήρια του εθισμού δεν είναι οι ώρες. Είναι το κατά πόσο το παιδί παραμένει λειτουργικό, δηλαδή εάν μπορεί να σταματήσει οποιαδήποτε στιγμή να παίζει. Επίσης, το κατά πόσο το διαδίκτυο γίνεται ‘ρυθμιστής’ της διάθεσης. Όσο παίζουν, δηλαδή, είναι καλά και παύουν να είναι καλά, όταν σταματούν».

Δεν εθίζονται όλοι

Επειδή η εξάρτηση αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, για να εθιστεί ένα παιδί στο διαδίκτυο, πρέπει να υπάρχει κι ένα υπόβαθρο. «Ένα παιδί, που είναι εθισμένο στο διαδίκτυο προφανώς έχει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Ή ένα παιδί με πρόβλημα ψυχικής υγείας, όπως τα παιδιά με ΔΕΠΥ ή με Άσπεργκερ, είναι υποψήφια να εθιστούν στο διαδίκτυο και πρέπει να παρέμβουμε εγκαίρως», τονίζει η ειδικός.

Πιο αναλυτικά, ατομικοί παράγοντες, που επιβαρύνουν την κατάσταση, είναι συνήθως οι υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές.

Σύμφωνα με την ψυχίατρο, «στις περιπτώσεις διαδικτυακού εθισμού ανηλίκων, διαπιστώνουμε υψηλά ποσοστά συννοσηρότητας, δηλαδή ύπαρξης κάποιας ψυχικής διαταραχής σε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά, που αγγίζουν το 80% – παιδιά με άγχος ή κατάθλιψη, με συναισθηματικές διαταραχές, ΔΕΠΥ, Άσπεργκερ, μαθησιακές δυσκολίες, παιδιά που έχουν βιώσει εκφοβισμό».

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για παιδιά, που δυσκολεύονται στον πραγματικό κόσμο και μπαίνοντας στο διαδίκτυο, εισπράττουν ανακούφιση, ευχαρίστηση, θετικά συναισθήματα, που είναι πολύ πιθανό να εξελιχθούν σε εθισμό.

Εκτός από τους ατομικούς παράγοντες, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η οικογένεια, όπως σε περιπτώσεις που υπάρχει βία ή κακοποιητικές συμπεριφορές, όπως και το σχολικό περιβάλλον.

Δείτε το βίντεο για τις οδηγίες ενεργοποίησης του parental control σε συσκευές Android και iOS

Οι 8 κρίσιμες ερωτήσεις και απαντήσεις για την προστασία των παιδιών

Τι είναι ο γονικός έλεγχος;

Ο γονικός έλεγχος είναι ένα σύνολο εργαλείων και ρυθμίσεων που επιτρέπουν στους γονείς να διαχειρίζονται και να ελέγχουν τη χρήση του διαδικτύου και των εφαρμογών από τα παιδιά τους. Με αυτά τα εργαλεία, μπορείτε να περιορίσετε την πρόσβαση σε ακατάλληλο περιεχόμενο, να θέσετε χρονικά όρια για τη χρήση συγκεκριμένων εφαρμογών ή του διαδικτύου συνολικά, και να παρακολουθείτε τη δραστηριότητα του παιδιού.

Ο κύριος στόχος είναι να προστατεύσετε τα παιδιά από κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση στο διαδίκτυο, όπως η πρόσβαση σε βίαιο ή ακατάλληλο υλικό, η επαφή με άγνωστα άτομα και η υπερβολική χρήση της συσκευής που μπορεί να επηρεάσει την ψυχική και σωματική υγεία τους. Οι ρυθμίσεις γονικού ελέγχου διαφέρουν ανάλογα με τη συσκευή και την πλατφόρμα, αλλά γενικά προσφέρουν μεγάλο βαθμό ευελιξίας για να προσαρμόζετε τους περιορισμούς στις ανάγκες και την ηλικία του παιδιού σας.

Πώς μπορώ να ενεργοποιήσω τον γονικό έλεγχο στη συσκευή του παιδιού μου;

Μπορείτε να ενεργοποιήσετε τον γονικό έλεγχο μέσω των ρυθμίσεων της συσκευής σας. Ακολουθήστε τα βήματα από τις οδηγίες που μπορείτε να βρείτε εδώ για iOS και εδώ για Android συσκευές.

Μπορώ να περιορίσω τον χρόνο που περνά το παιδί μου σε εφαρμογές;

Ναι, τα εργαλεία γονικού ελέγχου σας επιτρέπουν να ορίσετε χρονικά όρια για τη χρήση συγκεκριμένων εφαρμογών ή συνολικά για τη χρήση της συσκευής. Μπορείτε να ρυθμίσετε, για παράδειγμα, πόση ώρα την ημέρα μπορεί το παιδί σας να χρησιμοποιεί συγκεκριμένες εφαρμογές, όπως παιχνίδια ή εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης. Κάποιες πλατφόρμες επιτρέπουν επίσης την οριστική διακοπή της χρήσης της συσκευής μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αυτή η δυνατότητα είναι χρήσιμη για να ελέγχετε την ισορροπία μεταξύ της διαδικτυακής δραστηριότητας και των άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το διάβασμα και ο ύπνος. Η ρύθμιση αυτή σας βοηθά επίσης να αποτρέψετε την υπερβολική χρήση της συσκευής, η οποία μπορεί να επηρεάσει την υγεία του παιδιού και την ποιότητα του ύπνου του.

Μπορώ να αποκλείσω συγκεκριμένες ιστοσελίδες ή περιεχόμενο;

Ναι, με τον γονικό έλεγχο μπορείτε να φιλτράρετε και να αποκλείσετε την πρόσβαση σε ιστοσελίδες ή περιεχόμενο που δεν είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού σας. Πολλά εργαλεία γονικού ελέγχου προσφέρουν λίστες αποκλεισμού (blacklists) και λίστες επιτρεπόμενων (whitelists), επιτρέποντάς σας να επιλέξετε ποιες ιστοσελίδες είναι ασφαλείς για το παιδί σας και ποιες όχι. Επιπλέον, μπορείτε να ρυθμίσετε φίλτρα που αυτόματα αποκλείουν ιστοσελίδες με ακατάλληλο περιεχόμενο, όπως βία, πορνογραφία ή επικίνδυνες πληροφορίες. Αυτή η λειτουργία εξασφαλίζει ότι το παιδί σας θα έχει πρόσβαση μόνο σε περιεχόμενο που εσείς θεωρείτε κατάλληλο και ασφαλές για την ηλικία του. Τα φίλτρα μπορούν να προσαρμοστούν ώστε να καλύπτουν τόσο τις αναζητήσεις στο διαδίκτυο όσο και την πρόσβαση σε εφαρμογές ή βίντεο.

Μπορώ να δω τι περιεχόμενο παρακολουθεί το παιδί μου;

Ναι, πολλά εργαλεία γονικού ελέγχου σάς επιτρέπουν να παρακολουθείτε τη δραστηριότητα του παιδιού σας, όπως ποιες εφαρμογές χρησιμοποιεί και για πόσο χρόνο. Μπορείτε επίσης να δείτε σε ποιες ιστοσελίδες έχει πρόσβαση ή ποιο περιεχόμενο παρακολουθεί, ειδικά εάν έχετε ενεργοποιήσει την παρακολούθηση περιεχομένου στο YouTube ή σε άλλες πλατφόρμες βίντεο. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορείτε να λαμβάνετε εβδομαδιαίες ή μηνιαίες αναφορές σχετικά με τη χρήση της συσκευής, αποκτώντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της διαδικτυακής δραστηριότητας του παιδιού σας. Αυτό σας βοηθά να διαπιστώσετε αν το παιδί σας ακολουθεί τους κανόνες που έχετε θέσει ή αν χρειάζεται να αναπροσαρμόσετε τους περιορισμούς για την ασφάλεια και ευημερία του.

Μπορεί το παιδί μου να παρακάμψει τον γονικό έλεγχο;

Εφόσον έχετε ρυθμίσει τον γονικό έλεγχο σωστά και έχετε ορίσει έναν ισχυρό κωδικό ή PIN, μόνο εσείς θα μπορείτε να τροποποιήσετε ή να απενεργοποιήσετε τις ρυθμίσεις. Ωστόσο, είναι σημαντικό να εξασφαλίσετε ότι το παιδί δεν έχει πρόσβαση στον κωδικό ή το PIN, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα μπορούσε να παρακάμψει τους περιορισμούς. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να προσπαθήσουν να βρουν τρόπους να παρακάμψουν τους περιορισμούς μέσω τρίτων εφαρμογών ή με τη βοήθεια συνομήλικων. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να ενημερώνετε τακτικά τις ρυθμίσεις γονικού ελέγχου και να επιβλέπετε τη χρήση της συσκευής για τυχόν δυσλειτουργίες. Η διαρκής επικοινωνία με το παιδί σας για τη σημασία της υπεύθυνης χρήσης του διαδικτύου, μπορεί επίσης να αποτρέψει τέτοιες προσπάθειες.

Μπορώ να παρακολουθώ την τοποθεσία της συσκευής του παιδιού μου;

Ναι, πολλές εφαρμογές γονικού ελέγχου παρέχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης της τοποθεσίας της συσκευής του παιδιού σας σε πραγματικό χρόνο. Αυτή η λειτουργία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για να γνωρίζετε πού βρίσκεται το παιδί σας, ειδικά αν περνάει χρόνο έξω από το σπίτι, χωρίς την επίβλεψή σας. Οι περισσότερες εφαρμογές γονικού ελέγχου, όπως το Google Family Link και το Find My iPhone, σάς επιτρέπουν να δείτε την τοποθεσία της συσκευής σε έναν χάρτη και να λαμβάνετε ειδοποιήσεις, όταν η συσκευή μπαίνει ή βγαίνει από συγκεκριμένες περιοχές. Με τον τρόπο αυτό έχετε πρόσθετη ασφάλεια και σιγουριά, καθώς γνωρίζετε πού βρίσκεται το παιδί σας ανά πάσα στιγμή.

Πώς μπορώ να ρυθμίσω διαφορετικούς περιορισμούς για κάθε παιδί;

Οι σύγχρονες συσκευές και οι λειτουργίες γονικού ελέγχου παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας πολλαπλών προφίλ, καθένα από τα οποία μπορεί να ρυθμιστεί ξεχωριστά για κάθε παιδί. Αυτή η λειτουργία είναι εξαιρετικά χρήσιμη, καθώς μπορείτε να προσαρμόσετε τους περιορισμούς ανάλογα με την ηλικία, τις ανάγκες και το επίπεδο ωριμότητας κάθε παιδιού. Για παράδειγμα, μπορείτε να ορίσετε πιο αυστηρούς περιορισμούς για ένα μικρότερο παιδί, όπως φιλτράρισμα ακατάλληλου περιεχομένου ή αυστηρά χρονικά όρια στη χρήση εφαρμογών, ενώ για έναν έφηβο μπορείτε να επιλέξετε λιγότερο αυστηρούς κανόνες, επιτρέποντας περισσότερη ευελιξία. Η διαδικασία είναι απλή: μέσα από τις ρυθμίσεις γονικού ελέγχου, μπορείτε να δημιουργήσετε διαφορετικά προφίλ, να τα προσωποποιήσετε και να ορίσετε συγκεκριμένες επιλογές, όπως περιορισμοί σε εφαρμογές, ώρες χρήσης και φίλτρα περιεχομένου. Αυτό σας επιτρέπει να παρακολουθείτε και να ελέγχετε κάθε παιδί με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του, διασφαλίζοντας παράλληλα την ασφάλειά του στο διαδίκτυο.

Δείτε την παρουσίαση της εθνικής στρατηγικής για την προστασία των παιδιών από τον εθισμό στο διαδίκτυο

Πηγή: ygeiamou.gr