Μετά απο 14 μήνες πανδημίας, οι Έλληνες πολίτες και η κυβέρνηση αναζητούν την επιστροφή στην «κανονικότητα». Τα επιδημιολογικά στοιχεία έχουν κάποια στοιχεία βελτίωσης ειδικά στον δείκτη θετικότητας και τις εισαγωγές, αλλά παραμένουν υψηλά ως προς τους διασωληνωμένους, πληρότητα κλινών, δείκτη μεταδότικοτητας-Rt, και δυστυχώς θανάτους).
Οι πολίτες λαμβάνουν αντικρουόμενα μηνύματα που από τη μια τονίζουν ότι τίποτε δεν έχει τελειώσει, αλλά από την άλλη δηλώνουν επιστροφή σε λίγο ως πολύ στην προ-πανδημίας κατάσταση σε είκοσι περίπου μέρες με αιχμή του δόρατος το άνοιγμα του τουρισμού. Πόσο όμως ρεαλιστική είναι αυτή η προσέγγιση και κυρίως πόσο ασφαλής είναι; Μπορούν να ανοίξουν όλα και αν όχι ποιος είναι ο πιο ασφαλής δρόμος σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική;
Αρχικά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ελλάδα όπως οι περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου δεν υιοθέτησαν την στρατηγική της «μηδενικής ανοχής» στη νόσο όπως η Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ταϊβάν κτλ η οποία αποδεικνύεται (εκ του αποτελέσματος) επιδημιολογικά και κοινωνικά η ορθότερη προσέγγιση λόγω των πολύ χαμηλότερων θανάτων, λιγότερου χρόνου περιορισμών και της σημαντικής και γρήγορης οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης στο εσωτερικό των χωρών αυτών. Επίσης δεν ακολουθήθηκαν παραδείγματα χωρών πχ Δανία, που απέφυγαν το 3ο κύμα, στηριζόμενα στην αποτελεσματική επιτήρηση και τον υψηλό κατά κεφαλήν αριθμό χρήσης διαγνωστικών τεστ.
Ακολουθώντας συνεπώς τη στρατηγική της «καταστολής της νόσου» με συνεχείς και μακροχρόνιους περιορισμούς χωρίς σαφή στόχο, βρισκόμαστε σήμερα σε πολύ δύσκολο σημείο από άποψη κρουσμάτων, θανάτων και αντοχής του συστήματος υγείας: θυσιάσαμε οικονομικά και κοινωνικά τα Χριστούγεννα για την Καθαρή Δευτέρα, τη Καθαρή Δευτέρα για το Πάσχα, και τώρα το Πάσχα για το καλοκαίρι με καμία επιστημονική βεβαιότητα για αυτό. Πχ το σχετικά χαμηλό ποσοστό εμβολιασμένων στις ηλικίες >60 ετών είναι μια δυσάρεστη έκπληξη. Επίσης θυσιάσαμε μια σχεδόν ολόκληρη εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή χρονιά με σημαντικές συνέπειες για τα παιδιά και την κοινωνία και σε αντίθεση με τη διεθνή πρακτική. Η μόνη λοιπόν απομένουσα ουσιαστική επιλογή που μπορεί να μας βγάλει από την κρίση είναι ο «επιθετικός» εμβολιασμός, σε συνδυασμό με την ατομική ευθύνη του κάθε πολίτη να προφυλάξει τον εαυτό του και τους οικείους του. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν τα στοιχεία και τα μέτρα από τα επιτυχήμενα παραδείγματα του Ισραήλ και του Ηνωμένου Βασιλείου ώστε να «προβλέψουμε» την πιο ασφαλή διέξοδο απο την κριση και να «διασώσουμε» τουλάχιστον το φθινόπωρο και το χειμώνα με μεγαλύτερη βεβαιότητα από ένα 4ο κύμα.
Ισραήλ: αναμφισβήτητα το πρώτο και έως τώρα επιτυχημένο «πείραμα» εμβολιασμού (αποκλειστικά με το mRNA εμβόλιο της Pfizer-BionTech) στον κόσμο. Με πληθυσμό λίγο μικρότερο από την Ελλάδα κι έχοντας αυτή τη στιγμή 54% του πληθυσμου πλήρως εμβολιασμένο (58% τουλάχιστον με 1 δόση) έχει συντρίψει την πανδημία με ελάχιστους ημερήσιους θανάτους, δείκτη θετικότητας <1%, και <100 νοσηλειες στις ΜΕΘ . Υπό την πίεση των γενικών εκλογών στα τέλη Μάρτιου, το 3ο λοκντάουν της χώρας άρχισε να αίρεται απο τις 7/2 έχοντας όμως εμβολιάσει το 38% του πληθυσμού με τουλάχιστον 1 δόση, το 23% και με τις 2 δόσεις και με <450 νοσηλείες στις ΜΕΘ. Αξιζει να σημειωθεί πως στα τέλη Φεβρουαρίου όπου το 85% των > 60 ετών είχαν λάβει και τις δύο δόσεις παρατηρήθηκε 67% μείωση στις σοβαρές νοσηλείες σε σχέση με το μέγιστο των σοβαρων νοσηλειών που παρατηρήθηκε στα μέσα Ιανουαρίου. Επιπρόσθετα του εμβολιασμού, η επιτυχία του Ισραήλ στηρίζεται και στη συνεχιζόμενη και αυστηρή επιτήρηση των συνόρων (πχ με πολλαπλά τεστ κατά την είσοδο και καραντίνα 10-14 ημερών), η οποία συνεχίζεται ακόμα και σήμερα ειδικά για τους ξένους επισκέπτες, και σχεδιάζουν δειλό άνοιγμα σε συγκεκριμένα γκρουπ το Μάιο και κατά τον Ιούλιο σε ατομικό τουρισμό με κριτήρια.
Ηνωμένο Βασίλειο: μετά την υγειονομική καταστροφή που υπέστησαν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και το φετινο χειμώνα γενικότερα, εφάρμοσαν ένα αποτελεσματικό και λεπτομερές σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας στηριζόμενοι επίσης στον επιθετικό εμβολιασμό (κυρίως με 1 δόση του εμβολίου της ΑstraZeneca), αυστηρού λοκντάουν και συνοριακών ελέγχων. Ο οδικός χάρτης εξόδου από τους περιορισμούς θεωρείται από τους καλύτερους κυρίως ως προς τη λεπτομέρεια για το ποιες οι δραστηριότητες θα ανοίξουν και πότε (πχ 8 Μαρτίου εκπαίδευση, 12 Απριλίου εμπόριο κόκ). Είναι αξιοσημείωτο λοιπόν πως στις 8/3 (άνοιγμα εκπαίδευσης) το 43% του πληθυσμού είχε λάβει τουλάχιστον 1 δόση εμβολίου, πολύ κοντά στο αντίστοιχο 38% του Ισραήλ, ενώ είχαν <1400 διασωληνωμένους που αποτελεί το 35% του υψηλού διασωληνωμένων στα τέλη Ιανουαρίου . Επίσης τα διεθνή ταξίδια πιθανώς να επιτραπούν για τους Βρετανούς στις 17/5 με υποχρεωτικό PCR τεστ κατά την επιστροφή στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιβαρύνοντας έτσι το διεθνές ταξίδι μιας οικογένειας με τουλαχιστον 200 λίρες.
Τι σημαίνουν λοιπόν τα παραπάνω για τη χώρα μας;
- Όταν το 40% του γενικού πληθυσμού έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση μπορούμε να νιώθουμε σχετικά ασφαλείς πως η έξοδος από τους περιορισμούς δεν θα επιφέρει νέα έξαρση της διασποράς του ιού. Αν οι >60 ετών έχουν εμβολιαστεί έστω με 1 δόση κατά >80%, η αποσυμφόρηση του συστήματος υγείας θα είναι γρηγορότερη και φυσικά θα υπάρξει σημαντικό μείωση στους θανάτους.
- Το άνοιγμα των δραστηριοτήτων πρέπει να γίνεται κατά προτεραιότητες και σε εύλογο χρόνο (ο οδικός χάρτης του Ηνωμένου Βασιλείου είναι καλό παράδειγμα) δίνοντας έμφαση στο σεβασμό της ελεύθερης μετακίνησης των Ελλήνων στο εσωτερικό της χώρας και στη χρήση βέλτιστων πρακτικών,όπως το Coronapas στη Δανία τουλάχιστον μέχρι η διασπορά του ιού περιοριστεί σημαντικά, ενθαρρύνοντας παράλληλα πάσης φύσεως δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους.
- Μολονότι ο τουρισμός είναι σημαντικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας, το πρόωρο άνοιγμα των συνόρων χωρίς αυστηρή επιτήρηση αυξάνει την πιθανότητα αύξησης των κρουσμάτων και εισαγωγής επικίνδυνων παραλλαγών (όπως συνέβη και τα Χριστούγεννα με την παραλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου) κι ιδιαίτερα στην περιφέρεια και στα νησιά, οπου το σύστημα υγείας είναι ανεπαρκές και μπορεί να δημιουργηθεί αναστάτωση στα ξενοδοχεία και στις τοπικές κοινωνίες. Αλλά πρέπει να είμαστε ρεαλιστικοί και τα μέτρα επιτήρησης να είναι εφαρμόσιμα:
α) ας δεχθούμε τους εμβολιασμένους με τα εγκεκριμένα εμβόλια απο τον Ευρωπαικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) αφού συστήνεταισυστήνεται ότι μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς καραντίνα και να συγχρωτίζονται πιο ελεύθερα με άλλους εμβόλιασμένους.
β) όλοι οι υπόλοιποι ταξιδώτες θα πρέπει να υποβάλλονται σε μοριακό έλεγχο (PCR) 72 ωρών πριν την πτήση αλλά και σε rapid test στις ελληνικές πύλες εισόδου, εξασφαλίζοντας ένα μίνιμουμ ασφάλειας. Επιπρόσθετα θα μπορούσε να ζητείται ένα 2ο rapid test 7-10 ημέρες μετά την άφιξη για να περιορίσουμε ακόμα περισσότερο την πιθανότητα εισαγωγής κρουσμάτων.
γ) δυστυχώς το PCR test από την χώρα προέλευσης δεν αρκεί για 2 βασικούς λόγους: πρώτον γιατί μπορεί να είναι πλαστό ή μη ακριβές εξαρτώμενο από την ποιότητα του κέντρου που το διενέργησε, και δεύτερον μπορεί να μην προλάβει να καταγράψει την μόλυνση λόγω του χρόνου επώασης του ιού και συνεπώς μετάδοσης, μερικές φορές χρειάζονται 10 -14 ημέρες για την καταγραφή της θετικότητας.
δ) ξενοδοχεία για την απομόνωση των πιθανών κρουσμάτων πρέπει να έχουν οριστεί σε όλη τη χώρα και ιδιαίτερα στις πύλες εισόδου καθώς και διαθέσιμες νοσοκομειακές κλίνες ώστε και ο επισκέπτης να νιώθει ασφαλής για την περίθαλψή του.
ε) τέλος πρέπει να παρακολουθούμε τις διεθνεις εξελίξεις για άμεση διακοπή πτήσεων από χώρες που εμφανίσουν μεγάλη έξαρση ή επικίνδυνες παραλλαγές, πχ τώρα Ινδία και Βραζιλία.
- Ας επαναλαμβάνουμε συνεχώς πως ο ιός δεν είναι εποχικός, δηλαδή δεν επηρεάζεται από τις υψηλές θερμοκρασίες όσο θα θέλαμε (δείτε τα φετινά παραδείγματα της Βραζιλίας και της Ινδίας αλλά και το περσινό του Ισραήλ), αλλά οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους είναι πιο ασφαλείς λόγω του βέλτιστου αερισμού και μείωσης των μολυσμένων σταγονιδίων.
- Τέλος, παραμένει η πρόβλεψη των περισσότερων ειδικών διεθνώς πως η πανδημία θα περιοριστεί σημαντικά προς το τέλος του έτους λόγω του εμβολιασμού των πληθυσμών παγκόσμια αλλά και της εμφάνισης νέων, αποτελεσματικών και εύκολων στη διαχείριση θεραπειών και πιθανώς θα παραμείνουν κάποια μέτρα δημόσιας υγείας όπως η χρήση μασκών σε κλειστούς χώρους με ανεπαρκή αερισμό.
Θέλουμε τη ζωή μας πίσω και θα την έχουμε πιο σύντομα από όσο νομίζουμε αν ακολουθήσουμε τα διεθνή βέλτιστα επιστημονικά παραδείγματα και όχι με κοινωνικοπολιτικές ακροβασίες προσπαθώντας για άλλη μια φορά να ανακαλύψουμε τον τροχό.
Ο Βασίλης Μαργαρίτης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Δημόσιας Υγείας, Walden University, ΗΠΑ.
Πηγή: dailypost.gr