Θα μπορέσει μια μέρα το κινητό μας να κάνει «διάγνωση» στο δέρμα μας?

Θα το δούμε, άραγε, κι αυτό? Κάποιοι ειδικοί της τεχνολογιας λένε ότι μια μέρα θα μπορούμε να στρέψουμε την κάμερα του κινητού μας σε κάποιο ύποπτο σημείο του δέρματός μας και η συσκευή μας να «διαγνώσει» αν πάσχουμε ή όχι απο κάποια δερματολογική ασθένεια.

Ωστοσο, οι επιστήμονες θεωρούν αναξιόπιστη, προς το παρόν, μια τέτοια θεωρία.

Οι εφαρμογές smartphone που χρησιμοποιούν τη λεγόμενη Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και απευθύνονται στο ευρύ κοινό για χρήση σε ύποπτες δερματικές αλλοιώσεις είναι αναξιόπιστες, λένε ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η ανασκόπηση περιλάμβανε εννέα μελέτες εφαρμογών smartphone για τον καρκίνο του δέρματος, συμπεριλαμβανομένων και δύο εφαρμογών που έλαβαν σήματα Conformit Europenne (CE), επιτρέποντάς τους να κυκλοφορούν στην αγορά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτές οι εφαρμογές είναι επίσης διαθέσιμες στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, αλλά όχι στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από αυτές, έξι μελέτες αξιολόγησης συνολικά 725 δερματικών βλαβών, προσπαθούσαν να προσδιορίσουν την ακρίβεια των εφαρμογών smartphone για εντοπισμό ύποπτων αλλοιώσεων του δέρματος. Οι μελέτες συνέκριναν τις αξιολογήσεις των εφαρμογών με μια ιστοπαθολογική διάγνωση ή με την γνώμη των ειδικών.

Πέντε από αυτές τις μελέτες στόχευαν στην ανίχνευση μόνο του μελανώματος, ενώ η μία αφορούσε στον εντοπισμό όλων των τύπων δερματικού καρκίνου (μελάνωμα, βασικοκυτταρικό, ακανθοκυτταρικό) και το ξεχώρισμά τους από καλοήθεις βλάβες. 

Οι τρεις υπόλοιπες μελέτες ήταν μελέτες αξιολόγησης συνολικά 407 δερματικών βλαβών. Οι μελέτες συνέκριναν τη «διάγνωση» ή την περαιτέρω καθοδήγηση που έδιναν οι εφαρμογές σε σχέση με τη σύσταση των ειδικών για τις ίδιες εικόνες.

Τα αποτελέσματα έθεσαν προβληματισμούς για τους ερευνητές. Καταρχήν οι συγγραφείς εντόπισαν ότι κάποιες από τις μελέτες έπασχαν από ζητήματα μεθοδολογίας, που έθεταν ζητήματα αξιοπιστίας. Οι επιφυλάξεις αφορούσαν στον τρόπο επιλογής των συμμετεχόντων, στον τρόπο λήψης φωτογραφιών, στην επιλογή των βλαβών που αξιολογούνταν και στον αποκλεισμό εικόνων από τις μελέτες. 

Ακόμη κι έτσι, η ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η μια  εφαρμογή με ένδειξη CE δεν ήταν σε θέση να εντοπίσει μελανώματα σε μια μελέτη που την αξιολογούσε. H αξιολόγηση της δεύτερης εφαρμογής με την ίδια πιστοποίηση έδειξε σχετικά χαμηλή ευαισθησία και ειδικότητα, καθώς το app δε βρήκε το 12% των καρκινικών ή προκαρκινικών αλλοιώσεων ενώ χαρακτήρισε λανθασμένα ως ύποπτες το 21% των καλοήθων αλλοιώσεων.

«Το μόνο πράγμα που δεν πρέπει να κάνετε σε μια κατάσταση όπου η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου είναι ότι δεν πρέπει να χάσετε το μελάνωμα», ανέφερε σε συνέντευξή του στο Medscape Medical News ένας από τους συγγραφείς της ανασκόπησης. Κι «αυτές οι εφαρμογές ‘’έχασαν’’ μελανώματα και αυτό είναι πολύ ανησυχητικό».

Συνοπτικά οι συγγραφείς υπογράμμισαν τον προβληματισμό τους για την αποτελεσματικότητα των εφαρμογών, την έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου για τη χρήση ιατρικών εφαρμογών smartphone και την κακή ποιότητα των μελετών που πιστοποιούν την επάρκεια αυτών των apps.

Το ζήτημα είναι σοβαρό δεδομένης της ολοένα και αυξανόμενης τάσης χρήσης apps για ιατρικές εφαρμογές. Μια αναξιόπιστη εφαρμογή μπορεί π.χ. να δημιουργήσει χωρίς λόγο άγχος για μια αθώα βλάβη. Μπορεί να αυξήσει την επιβάρυνση του συστήματος υγείας από την υπεραπασχόληση με «αθώες» περιπτώσεις. Ακόμη χειρότερα μπορεί να καθησυχάσει και να αποτρέψει από την έγκαιρη διάγνωση κι αντιμετώπιση ενός μελανώματος. 

«Είναι ζωτικής σημασίας οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας να γνωρίζουν τους υφιστάμενους περιορισμούς τόσο στις τεχνολογίες όσο και στις αξιολογήσεις τους», αναφέρουν οι συγγραφείς σε δηλώσεις τους στο Medscape Medical News, τονίζοντας την απογοήτευσή τους για την αποτελεσματικότητα αυτών των εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ).

Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν επίσης τους περιορισμούς του ρυθμιστικού συστήματος που διέπει τις εφαρμογές smartphone, δεδομένου ότι προς το παρόν δεν υπόκεινται σε αξιολόγηση από φορείς όπως οι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί φαρμάκων και προϊόντων υγειονομικής περίθαλψης, σχολιάζουν οι συντάκτες.

Ιδιαίτερος σχολιασμός έγινε από τους συγγραφείς και για την πιστοποίηση CE. Η ένδειξη CE δημιουργεί πάντα την εντύπωση ασφαλούς χρήσης ενός προϊόντος. Ωστόσο «οι τρέχουσες διαδικασίες αξιολόγησης σημάτων CE δεν είναι κατάλληλες για την προστασία του κοινού από τους κινδύνους που παρουσιάζουν αυτές οι εφαρμογές».

Ο αντίλογος έρχεται από τον χώρο των νεοφυών επιχειρήσεων που κατά κανόνα παράγει και διαθέτει τέτοιου είδους εφαρμογές. Η διαδικασία αυστηρών πιστοποιήσεων και ρυθμίσεων ίσως είναι αναγκαία, ωστόσο πολύ δύσκολα μια νεοφυής επιχείρηση θα μπορέσει να υποστεί το οικονομικό βάρος τους. Η βιομηχανία που ασχολείται με τις εφαρμογές ΑΙ στον εντοπισμό δερματικού καρκίνου θεωρεί πως οι εφαρμογές που αξιολογήθηκαν στην ανασκόπηση δεν είχαν τόσο εξελιγμένο αλγόριθμο κι ότι η τεχνολογία σύντομα θα δίνει τη δυνατότητα για εργαλεία διάγνωσης δερματικού καρκίνου με υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα.

Προς το παρόν οι εφαρμογές smartphone, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την κλινική συμβουλή και διάγνωση. Εξάλλου ακόμη και οι ίδιες οι εφαρμογές στο disclaimer τους το ξεκαθαρίζουν. Λογικά, σύντομα η τεχνολογία θα μπορέσει να δώσει εργαλεία διάγνωσης δερματικού καρκίνου με υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα. Ωστόσο λόγω κόστους ανάπτυξης των εξελιγμένων αλγορίθμων αλλά και των νομικών ευθυνών, μάλλον θα εμφανιστούν πρώτα στα χέρια των ειδικών.