Η φθειρίαση (Pediculosis capitis) είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, με πιθανές επιπλοκές (δευτερογενής βακτηριακή λοίμωξη, αναιμία) σε παιδιά που έχουν προσβληθεί και με σημαντικό οικονομικό και εκπαιδευτικό αντίκτυπο στους ασθενείς, τις οικογένειες και τα σχολεία. Το «ιδανικό» φθειροκτόνο (υψηλής αποτελεσματικότητας, ασφαλές και αισθητικά αποδεκτό) παραμένει κάπως άπιαστο.
Παραδοσιακά, οι παράγοντες που ασκούν τοξικότητα στο νευρικό σύστημα της ψείρας αποτελούν θεραπεία πρώτης γραμμής για φθειρίαση (π.χ., περμεθρίνη, μαλαθείο, πυρεθρίνες). Οι τοπικοί αποφρακτικοί/ μη τοξικοί παράγοντες, όπως η βαζελίνη και τα ελαία σιλικόνης, δρουν επικαλύπτοντας και μπλοκάροντας το απεκκριτικό σύστημα της ψείρας της κεφαλής, και έτσι την σκοτώνει.
Τα αποφρακτικά φθειροκτόνα είναι απίθανο να επιφέρουν ανθεκτικότητα στην θεραπεία ενώ μπορεί να είναι ανώτερα ή εξίσου αποτελεσματικά με τα νευροτοξικά φθειροκτόνα, με ελάχιστες μόνο δευτερεύουσες παρενέργειες.
Σε μια πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση 16 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα ορισμένων αποφρακτικών παραγόντων (ειδικά αποφρακτικοί παράγοντες συνθετικού συνδυασμού) έναντι των νευροτοξικών παραγόντων στη θεραπεία της φθειρίασης.
Η ανασκόπηση ανέδειξε την υπεροχή των αποφρακτικών θεραπειών και τονίζει την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση τέτοιων σκευασμάτων. Αυτή η ανωτερότητα παρατηρήθηκε ιδιαίτερα σε μελέτες όπου υπήρχε χαμηλό ποσοστό θεραπείας με αγωγή νευροτοξικού φθειροκτόνου. Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στις παρενέργειες, οι οποίες ήταν ελάχιστες και κυρίως ήπιες, μεταξύ των δύο ομάδων παραγόντων.
Δεδομένης της ανησυχίας πολλών ιατρών / γονέων / ασθενών σχετικά με τη χρήση δυνητικά «τοξικών» παραγόντων, οι αποτελεσματικοί μη-νευροτοξικοί παράγοντες αντιπροσωπεύουν μια ελκυστική επιλογή θεραπείας. Με τη χρήση αποφρακτικών/μη τοξικών παραγόντων αποφεύγουμε θέματα όπως η αντένδειξη για χρήση σε άτομα με αλλεργία στο χρυσάνθεμο (όπως με τα προϊόντα πυρεθρίνης) και κινδύνους αναφλεξιμότητας (με το μαλαθείο).
Χάρη στον μηχανισμό δράσης τους, οι αποφρακτικές/μη νευροτοξικές θεραπείες μας απαλλάσσουν επίσης από το ενδεχόμενο ανάπτυξης αντοχής στην αγωγή κατά της ψείρας, η οποία συναντάται όλο και περισσότερο σε διάφορα μέρη του κόσμου με την ευρεία χρήση νευροτοξικών φθειροκτόνων.
Πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες, που θα αποτιμούν με συστηματικό τρόπο την αποτελεσματικότητα των αποφρακτικών παραγόντων, για να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω ευρήματα. Επίσης πρέπει να καθοριστούν οι αποτελεσματικότεροι τύποι σκευασμάτων καθώς και θεραπευτικά και δοσολογικά χρονοδιαγράμματα για αυτά τα προϊόντα.