Το σύνδρομο της οικονομικής θέσης

Ως «σύνδρομο οικονομικής θέσης» αναφέρεται η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση (δημιουργία θρόμβων σε εν τω βάθει φλέβα, συνήθως στα κάτω άκρα) κατά τη διάρκεια ή μετά από μακρύ ταξίδι σε καθιστή θέση ακινησίας. Το 1954 δημοσιεύεται για πρώτη φορά η περίπτωση ενός γιατρού, που ταξιδεύοντας αεροπορικώς από τη Βοστώνη στο Καράκας, ταξίδι διάρκειας 14 ωρών, ανέπτυξε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Από τότε λοιπόν είναι γνωστή η συσχέτιση, που υπάρχει ανάμεσα στα πολύωρα αεροπορικά ταξίδια και τη θρόμβωση.

Παράγοντες που ευνοούν τις θρομβώσεις εν πτήσει 

Η αδράνεια, το ύψος, η στενότητα χώρου και η αφυδάτωση αυξάνουν τον κίνδυνο θρόμβωσης στις εν τω βάθει φλέβες σε ορισμένες ομάδες του επιβατικού κοινού στη διάρκεια μακρινών πτήσεων (διάρκειας άνω των 4 ωρών). 

Κατ’ αρχάς η έλλεψη ή ο περιορισμός της κίνησης μέσα στο αεροπλάνο παίζει καθοριστικό ρόλο. Σε φυσιολογικές συνθήκες, όταν περπατάει κανείς, συσπώνται οι μυς του ποδιού, οι φλέβες που βρίσκονται μέσα σε αυτούς συμπιέζονται, οπότε το αίμα ωθείται προς την καρδιά και δε λιμνάζει. Αν λοιπόν δεν περπατάει κανείς ελεύθερα, πράγμα που μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού, τότε οι φλέβες διογκώνονται και το αίμα τείνει να συσσωρεύεται. Όταν το αίμα λιμνάζει και δε ρέει ελεύθερα προς την καρδιά, πήζει και κατά συνέπεια έχουμε θρόμβωση. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, η διάρκεια του ταξιδιού παίζει σημαντικό ρόλο.   Στους παράγοντες αυτούς προστίθενται το ύψος και η αφυδάτωση -ιδιαίτερα στα πολύωρα ταξίδια. 

Κατ’ αρχάς, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης εν τω βάθει θρόμβωσης, όπως οι παρακάτω κατηγορίες ασθενών:

-Ιστορικό εν τω βάθει θρόμβωσης ή πνευμονικής εμβολής

-Καρκίνος

-Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

-Καρδιακή ανεπάρκεια

-Θρομβοφιλία

-Παχυσαρκία

-Εγκυμοσύνη

-Πρόσφατη χειρουργική επέμβαση (κυρίως στην περιοχή της λεκάνης ή στα πόδια)

-Χρήση ορμονικών σκευασμάτων (π.χ. αντισυλληπτικά φάρμακα)

-Κιρσοί κάτω άκρων 

Αν υπάρχουν οι παραπάνω παράγοντες κινδύνου επικοινωνήστε με το γιατρό σας για λήψη κατάλληλων συμβουλών.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Σε γενικές γραμμές τα συμπτώματα του συνδρόμου της οικονομικής θέσης είναι κοινά, όμως υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όπου δυστυχώς ο επιβάτης δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα κατά τη διάρκεια της πτήσης αλλά αρκετά αργότερα. Κατά γενική ομολογία πάντως, ένα από τα πρώτα συμπτώματα είναι το πρήξιμο στο ένα πόδι. Σε κάθε τέντωμα, το πόδι πονάει ενώ σε αρκετές περιπτώσεις, οι φλέβες είναι περισσότερο ορατές από το συνηθισμένο. Στις «βουβές» περιπτώσεις, εκεί δηλαδή που δεν εμφανίζεται κανένα απολύτως σύμπτωμα, η ενδεχόμενη ύπαρξη θρόμβου δεν κάνει εμφανή την παρουσία της και τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν αρκετές ώρες ή ακόμη και μέρες μετά την πτήση. Εάν ο θρόμβος αποκολληθεί, μπορεί μέσω της κυκλοφορίας του αίματος να φτάσει στους πνεύμονες. Η συνέπεια θα είναι η πνευμονική εμβολή (PE), μία επιπλοκή συχνά απειλητική για τη ζωή που χρειάζεται άμεση ιατρική αντιμετώπιση.  Στη θρομβοεμβολή, ο θρόμβος δραπετεύει φτάνοντας στους πνεύμονες, και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.

Συστάσεις  

Ο κίνδυνος εμφάνισης θρόμβωσης είναι ο ίδιος, ανεξάρτητα από το αν το ταξίδι γίνεται με αεροπλάνο, με αυτοκίνητο, λεωφορείο ή τρένο.

– Κάθε μία ώρα, σηκωθείτε από τη θέση σας και περπατήστε ή κάντε ασκήσεις στις γάμπες, κινώντας πάνω και κάτω τα πόδια. Με αυτήν την κίνηση, η ροή του αίματος στους μύες της γάμπας θα αυξηθεί, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο να υποστείτε θρόμβωση.

– Να μην τοποθετούνται μικρές αποσκευές στα πόδια, αλλά στον αποθηκευτικό χώρο που υπάρχει πάνω από τα καθίσματα για να μην περιορίζεται ακόμα περισσότερο ο ήδη μικρός χώρος των ποδιών. 

– Μην καταναλώνετε αλκοόλ και μην παίρνετε υπνωτικά στη διάρκεια μιας μακρινής πτήσης.

– Να καταναλώνετε άφθονο νερό. Όσο πιο καλά ενυδατωμένοι είστε, τόσο πιο απίθανο να αναπτύξετε θρόμβωση. Ωστόσο πρέπει να αποφύγετε το αλκοόλ και την καφεΐνη.

– Μην φοράτε πολύ στενά ρούχα όταν πρόκειται να κάνετε ένα πολύωρο ταξίδι.

– Εάν έχετε κυκλοφορικό πρόβλημα στα πόδια, να φοράτε πάντα τις ειδικές ελαστικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης (οι κάλτσες αυτές απαγορεύεται να φορεθούν από άτομα που πάσχουν από αποφρακτική νόσο των αρτηριών των κάτω άκρων).

– Σε ειδικές ομάδες υψηλού κινδύνου, σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό, ίσως θα πρέπει να γίνεται ένεση ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους.

Ζητήστε βοήθεια αν νιώσετε πόνο ή κράμπες στις γάμπες σας ή αν παρατηρήσετε οίδημα στα πόδια σας. Αν διαγνωσθεί εγκαίρως, η φλεβική θρόμβωση είναι αντιμετωπίσιμη.